UDC 130.2 + 159.923 + 316.6

SPIRITUELE ONTWIKKELING VAN HET INDIVIDU IN DE OMSTANDIGHEDEN VAN INTELLECTUALISERING VAN DE SAMENLEVING

Kuznetsova A. Ya.
Novosibirsk Staats Pedagogische Universiteit
Novosibirsk, Rusland
(630126 Novosibirsk, Vilyuiskaya av. 28), e-mail: [email protected]

Filosofische wetenschappen. Specialiteit 09.00.11

Trefwoorden: filosofie van het onderwijs, natuurwetenschappelijk onderwijs, individu, persoonlijkheid, intellect, spirituele ontwikkeling.

De fundamentele modernisering van de samenleving en het nationale onderwijssysteem maakt het noodzakelijk een belangrijke wetenschappelijke kwestie op te lossen: de ontwikkeling van een concept van spirituele ontwikkeling van het individu in de omstandigheden van de intellectualisering van de samenleving. Het intellectuele potentieel is een nationale schat van het moderne Rusland. Het onderwijsveld kan worden gedefinieerd als het domein van spiritueel-intellectuele productie. Tegelijkertijd vertonen de hedendaagse samenleving en het onderwijs aanzienlijke tekenen van geestelijke leegte. Er is sprake van een devaluatie van het leven, verlies van spirituele en morele waarden, en een afwijzing van een wereldbeeld gebaseerd op respect, aandacht voor de mens en rechtvaardigheid. Het negeren van kwesties rond persoonlijke ontwikkeling en de vorming van burgerschap in het onderwijs heeft een negatieve invloed op het professionele niveau van jonge specialisten. Daarom is het belangrijk dat in de samenleving en het onderwijs het idee wordt bevestigd dat de mens de bron en de basis vormt van het spirituele potentieel van de samenleving.

De fundamentele modernisering van de samenleving en het onderwijs maakt het noodzakelijk om de belangrijke wetenschappelijke taak op te lossen van het ontwikkelen van een concept voor de spirituele ontwikkeling van het individu in een intellectuele samenleving. Intellectueel vermogen is een nationale rijkdom van het moderne Rusland. De onderwijssector kan worden beschouwd als de sfeer van spirituele en intellectuele productie, terwijl in de moderne samenleving en het onderwijs de kenmerken van geestelijke leegte sterk tot uiting komen: de devaluatie van het leven, het verlies van spirituele en morele waarden en de afwijzing van een filosofie gebaseerd op respect voor de mens en rechtvaardigheid. Het negeren van persoonlijke ontwikkeling en burgerschapsvorming heeft een negatieve invloed op de professionele kwaliteiten van jonge specialisten. Daarom is het van groot belang om de houding tegenover de mens als bron en basis van het spirituele potentieel van de samenleving te bevestigen.

In de jaren tachtig begon binnen de filosofie van het onderwijs onderzoek naar de interactie tussen technocratische en humanistische benaderingen in het onderwijs (I. N. Semjonov, S. Yu. Stepanov)[3], in de context van zowel computerisering als humanisering via de dialoog van culturen. In de jaren negentig werden wezenlijk verschillende benaderingen van de humanisering van het natuurwetenschappelijk en geesteswetenschappelijk onderwijs voorgesteld (V. T. Petrova, L. A. Minasyan, V. G. Vorontsova). Om de problemen van de humanisering van het onderwijs op te lossen, werd de methode van dialoog tussen filosofie en natuurwetenschap ontwikkeld (L. V. Surkova en V. A. Yakovlev).

Binnen de holistische benadering van onderwijs werd het noodzakelijk geacht onderzoek te doen naar de grenzen van natuurwetenschappelijk onderwijs en de samenhang tussen natuur-, sociale en technische wetenschappen in de onderwijsinhoud (I. V. Prokudin, V. V. Kalinichenko, N. K. Serov, S. M. Goy). Er worden studies uitgevoerd naar de essentie, doelen en wegen van humanisering van het onderwijs. De humanisering van het onderwijs wordt gepresenteerd als een cultuurelement in de werken van V. P. Lezhnikov [1], L. S. Perevozchikova, N. A. Povolokina, D. V. Polezhaev, M. S. Slutsky, V. N. Turchenko, E. V. Uvarova, V. A. Shvets, M. V. Shmanova.

Als resultaat van filosofische reflectie is het probleem van de humanisering van natuurwetenschappelijk onderwijs ondergebracht in de methodologische en wereldbeschouwelijke sfeer van de onderwijstheorie (N. N. Moiseev, E. A. Mamchur, L. A. Minasyan).

Hoewel er binnen de filosofische discussie over “het beeld van de mens van de 21e eeuw” vele benaderingen en onopgeloste kwesties bestaan, vinden deze moeilijkheden geen weerklank in de hedendaagse onderwijsproblematiek. Sinds de laatste decennia van de 20e eeuw wordt de taak van het moderne onderwijs gedefinieerd als de voorbereiding van het individu op het leven in de samenleving. Tot de doelen van het onderwijs behoort slechts die spirituele opvoeding die de orthodoxe kerk kan bieden. Dit impliceert een mogelijke kloof tussen de cultuur van de beschaving en de cultuur van het onderwijs van ongeveer vijf eeuwen.

Tegelijkertijd maken moderne wetenschappelijke methoden het mogelijk begrippen te vormen als “spiritueel potentieel van de mens”, “spiritueel potentieel van de samenleving”, “intellectueel potentieel” en op basis daarvan het proces van vorming van het spirituele potentieel van de samenleving via onderwijs te onderzoeken. Zonder een strategie voor de vorming van het spirituele potentieel van de samenleving, in de context van haar wetenschappelijk-technologische ontwikkeling, verliest het individu de mogelijkheid tot persoonlijke afstemming met het maatschappelijke leven.

Omdat de bron van het spirituele potentieel van de samenleving in de individuen zelf ligt, wordt een dergelijk gebrek aan afstemming een obstakel voor de gezonde ontwikkeling van zowel de samenleving als het individu. Intellectueel potentieel is een integratief begrip dat wetenschap, onderwijs, technologie, alle vormen van intellectuele activiteit en hun subjecten verenigt. In een informatie- en technologische samenleving maakt de brede verspreiding van natuurwetenschappelijk onderwijs het individu mogelijk bewust deel te nemen aan het maatschappelijke leven, het creatieve intellectuele potentieel te vergroten en een spirituele kloof tussen individu en samenleving te voorkomen.

Spiritueel potentieel is een ruimer begrip; het wordt gevormd op basis van het spirituele potentieel van individuen. Onderwijs, cultuur en de spirituele groei van individuen zijn noodzakelijk voor de toename van het spirituele potentieel van de samenleving. Een kenmerk van de 20e–21e eeuw is dat de spirituele energie van de mensheid gericht is op het natuurwetenschappelijk begrijpen van de wereld, waardoor het spirituele potentieel van de samenleving is verrijkt met haar intellectuele potentieel.

Daarmee verandert het beeld van de moderne mens en de structuur van zijn spirituele potentieel. De moderne mens leeft in de realiteit van zijn eigen wereldbeeld, waarvan de inhoud wordt gevormd door zowel zijn sociale leven als zijn onderwijs. Natuurwetenschappelijk onderwijs is noodzakelijk om de integriteit van de samenleving, de innerlijke eenheid en de bewuste verbinding tussen individu en samenleving te waarborgen.

Het moderne natuurwetenschappelijk onderwijs stelt het individu in staat zijn eigen wereldbeeld te vormen, waardoor hij zijn leven optimaal kan afstemmen op dat van de samenleving en de natuur, en zichzelf tot object van studie kan maken — essentieel voor zelfkennis en zelfontwikkeling [2].

De wetenschap van de eerste helft van de 19e eeuw werd gekenmerkt door de groei van de hoeveelheid en diversiteit van kennis, de verdieping van de differentiatie van onderzoekstakken en de complexiteit van hun onderlinge relaties. Dit proces zette zich voort in de 20e en 21e eeuw. De ontwikkeling van natuurwetenschappelijke, technische en later sociaal-humanitaire kennis leidde tot een scherpe toename van de hoeveelheid en diversiteit van wetenschappelijke informatie.

Binnen de assimilatie van humanistische principes in de kennismethodologie en de beweging naar het begrijpen van de interactie tussen het materiële en het spirituele, de natuur en de mens, is vooral de nieuwe fysica ver gevorderd. In haar methodologie wordt de “stijl van fysisch denken” gebruikt, waarbij denken in fysisch onderzoek niet alleen een middel, maar ook een onderwerp van kennis is geworden.

Het kenmerk van de moderne mens ligt in zijn intellectuele ontwikkeling, die hem in staat stelt zijn spirituele groei te begrijpen, te sturen en zijn zelfontwikkeling te leiden. Het kenmerk van het moderne onderwijs ligt in de inhoud – een aanzienlijk deel ervan bestaat uit natuurwetenschappen – en in de kwaliteit – modern onderwijs vereist een hoog intellectueel niveau.

Het huidige niveau van intellectuele ontwikkeling van de samenleving, en de massale deelname van individuen aan de intellectuele omgeving, maakt het mogelijk het praktische doel van humanisering van het onderwijs te stellen op een niveau dat overeenkomt met de wetenschappelijk-informatieve beschaving. De kwalitatieve ontwikkeling van het intellect is een noodzakelijke voorwaarde gebleken voor de humanisering van onderwijs en samenleving.

Literatuurlijst

  1. Lezhnikov, V. P. Humanisering van het onderwijs: essentie, doelen, wegen. Autoref. diss. dr. fil. wet. / V. P. Lezhnikov. – Moskou, 1996. – 40 p.

  2. Menchikov, G. P. De spirituele realiteit van de mens: analyse van de filosofisch-ontologische grondslagen. – Kazan, 1999. – 407 p.

  3. Stepin, V. S. Wetenschappelijke revoluties als ‘bifurcatiepunten’ in de ontwikkeling van kennis. // Wetenschappelijke revoluties in de dynamiek van cultuur. – Minsk, 1987. – p. 38–76.