Prehistoria
W październiku 1708 roku Piotr I dowiedział się o zdradzie i przejściu hetmana Mazepy na stronę Karola XII, który przez długi czas prowadził z królem negocjacje, obiecując mu, w przypadku przybycia na Ukrainę, do 50 tysięcy kozackich żołnierzy, zaopatrzenie i dogodną zimową bazę. 28 października 1708 roku Mazepa na czele oddziału Kozaków dotarł do sztabu Karola. W tym samym roku Piotr I amnestiował i odwołał z zesłania (oskarżony o zdradę przez oszczerstwa Mazepy) ukraiński pułkownik Semen Palii (prawdziwe nazwisko Górko); w ten sposób car Rosji zyskał wsparcie Kozaków.
Z licznej ukraińskiej Kozaczyzny (wśród kozackich rejestrów było 30 tys., Kozaków zaporoskich 10–12 tys.) Mazepie udało się zebrać tylko około 10 tysięcy osób, w tym około 3 tysiące Kozaków rejestrowych i około 7 tysięcy Kozaków zaporoskich. Jednak i ci szybko zaczęli się rozpierzchać z obozu wojsk szwedzkich. Takich niepewnych sojuszników, których pozostało około 2 tysięcy, król Karol XII obawiał się użyć w bitwie, dlatego pozostawił ich przy wozach.

Na wiosnę 1709 roku Karol XII, będąc ze swoją armią na terytorium Rosji, postanowił wznowić ofensywę na Moskwę przez Charków i Biełgorod. Siły jego armii znacznie się zmniejszyły i liczyły 35 tysięcy ludzi. Dążąc do stworzenia dogodnych warunków do ataku, Karol postanowił szybko zdobyć Połtawę, położoną na prawym brzegu Worsklasy.
30 kwietnia szwedzkie wojska rozpoczęły oblężenie Połtawy. Pod dowództwem pułkownika A. S. Kelina jej garnizon w liczbie 4,2 tysiąca żołnierzy (Twerski i Ustiużski pułki piechoty oraz po jednym batalionie z trzech innych pułków — Permskiego, Apraxina i Fechtenheima), 2 tysiące Kozaków z Połtawskiego pułku kozackiego (pułkownik Iwan Lewenec) oraz 2,6 tysiąca uzbrojonych mieszkańców skutecznie odparli kilka szturmów. Od kwietnia do czerwca Szwedzi przeprowadzili 20 szturmów na Połtawę, ponosząc straty przekraczające 6 tysięcy ludzi. Pod koniec maja pod Połtawę dotarły główne siły rosyjskiej armii pod dowództwem Piotra. Rozmieściły się one na przeciwnym brzegu Worsklasy, na lewym brzegu. Po tym, jak 16 czerwca na wojskowej radzie Piotr zdecydował się na bitwę główną, tego samego dnia przedni oddział Rosjan przeprawił się przez Worsklę na północ od Połtawy, w pobliżu wsi Petrowka, zapewniając możliwość przeprawy całej armii.
19 czerwca główne siły rosyjskie przemaszerowały do przeprawy, a następnego dnia przeszły przez Worsklę. Piotr I rozmieścił armię w obozie w pobliżu wsi Semeonówka. 25 czerwca rosyjska armia przeniosła się jeszcze dalej na południe, zajmując pozycję 5 kilometrów od Połtawy, w pobliżu wsi Jakowce. Ogólna liczba obu armii była imponująca: armia rosyjska liczyła 60 tysięcy żołnierzy i 102 działa artyleryjskie. Karol XII dysponował 37 tysiącami żołnierzy (w tym do dziesięciu tysięcy Kozaków zaporoskich i ukraińskich hetmana Mazepy) oraz 41 działami (30 armat, 2 haubice, 8 moździerzy i 1 strzelba). W samej bitwie pod Połtawą wzięło udział mniej wojska. Po stronie szwedzkiej było około 8 tysięcy piechoty (18 batalionów), 7 800 kawalerii i około 1 000 kawalerii nieregularnej, a po stronie rosyjskiej około 25 tysięcy piechurów, część z nich, mimo obecności na polu, nie brała udziału w walce. Ponadto, z rosyjskiej strony w bitwie uczestniczyły oddziały konne liczące 9 tysięcy żołnierzy i Kozaków (w tym ukraińskich, wiernych Piotrowi). Z rosyjskiej strony użyto 73 działa artyleryjskie przeciwko 4 szwedzkim. Ładunki do artylerii szwedzkiej zostały prawie całkowicie wyczerpane w czasie oblężenia Połtawy.
26 czerwca Rosjanie rozpoczęli budowę przedniej pozycji. Zbudowano dziesięć redut, które zajęły dwa bataliony Belgrodzkiego pułku piechoty pułkownika Sawwy Ajgustowa pod dowództwem podpułkowników Niekliudowa i Nieszczejewa. Za redutami znajdowało się 17 pułków kawalerii pod dowództwem A. D. Mienszikowa.
Karol XII, otrzymawszy informacje o zbliżającym się dużym oddziale kalmuckim, postanowił zaatakować armię Piotra, zanim Kalmycy całkowicie zakłócą jego komunikację. Król, który został ranny podczas rozpoznania 17 czerwca, przekazał dowództwo feldmarszałkowi K. G. Renschildowi, który otrzymał do dyspozycji 20 tysięcy żołnierzy. Około 10 tysięcy osób, w tym Kozacy Mazepy, pozostali w obozie pod Połtawą.
W przeddzień bitwy Piotr I odwiedził wszystkie pułki. Jego krótkie patriotyczne przemówienia do żołnierzy i oficerów stały się podstawą słynnego rozkazu, który nakazywał wojskom walczyć nie za Piotra, ale za „Rosję i rosyjską pobożność…”
Podnosił także morale swojej armii Karol XII. Zachęcając żołnierzy, ogłosił, że jutro będą jeść obiad w rosyjskim obozie, gdzie czeka ich wielka zdobycz.

A. S. Puszkin „Połtawa”

POŚWIĘCENIE
Tobie – ale czy głos muzyki ciemnej
Dotknie twego ucha?
Zrozumiesz duszą skromną
Pęd serca mojego?
A może poświęcenie poety,
Jak niegdyś jego miłość,
Przejdzie przed tobą bez odpowiedzi,
Nieuznane na nowo?

Poznaj przynajmniej dźwięki,
Niegdyś miłe ci –
I myśl, że w dniach rozłąki,
W moim zmiennym losie,
Twoja smutna pustynia,
Ostatni dźwięk twoich słów
Jest jednym skarbem, świętością,
Jedną miłością mojej duszy.

PIEŚŃ PIERWSZA
Bogaty i sławny Kołczubej.
Jego łąki nieogarnione;
Tam tabuny jego koni
Pasuja się wolne, niepilnowane.
Dokoła Połtawy wioski
Otoczone jego ogrodami,
I wiele ma on dobra,
Futra, atłasu, srebra
I na widoku, i pod zamkami.
Ale Kołczubey bogaty i dumny
Nie koniami długogrywymi,
Nie złotem, daniną krymskich ord,
Nie rodowymi wioskami -
Piękną córką swoją
Szacuje stary Kołczubey.

I trzeba powiedzieć: w Połtawie nie ma
Piękności, równej Marii.
Ona świeża jak wiosenny kwiat,
Wykiełkowany w cieniu dębów.

Jak dieta regionów o długowieczności wpływa na starzenie?
Jak zaimplementować kontrolę dostępu opartą na rolach (RBAC) w aplikacji ASP.NET Core Minimal API?
Jak skutecznie wyeliminować wpływ tłumienia mostu podczas identyfikacji jego modów drgań?
Jakie są granice odpowiedzialności ofiar w cyberprzestępczości?
Jak podpisanie Porozumienia Abrahamowego wpłynęło na geopolitykę Bliskiego Wschodu?
Jakie są kluczowe aspekty modelowania i analizy właściwości wody w różnych stanach skupienia?
Socjalizacja dzieci i młodzieży: Zachowanie tradycji ludowych w edukacji
Informacje o zapewnieniu materialno-technologicznym działalności edukacyjnej w zakresie informatyki i ICT
Zarządzenie Nr 701 z dnia 26 grudnia 2013 roku w sprawie podsumowania zawodów z okazji Dnia Ratownika
Wdrażanie Federalnych Standardów Edukacyjnych w Szkole Średniej nr 19 w Starym Oskołu – działania organizacyjne i programowe
Projekt designu placu zabaw dla dzieci w MDOŁ nr 83