Het economische en sociale ontwikkelingsplan van de Volksrepubliek China heeft de afgelopen jaren een diepgaande invloed gehad op de wereldwijde energiedynamiek. Dit plan, opgesteld door de Nationale Energiecommissie (NEA), legt de nadruk op een diversificatie van energiebronnen en het verminderen van afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Het is een strategisch document dat de overgang van China naar een duurzame toekomst aanduidt, met nadruk op zonne-energie, windenergie, waterkracht, en schaliegas als belangrijke componenten van de energiemix.

China’s Solar Energy Development Plan 2016-2020 benadrukt het belang van zonne-energie als een strategisch element voor de toekomst van het land. Deze ontwikkeling gaat hand in hand met het Wind Power Development Plan, dat specifiek gericht is op het versnellen van de productie en toepassing van windenergie. Evenzo zijn de plannen voor schaliegas en hydro-energie, zoals aangegeven in de rapporten van de NEA, bedoeld om de afhankelijkheid van traditionele energiebronnen te verlagen en de binnenlandse productie van energie te bevorderen. Dit is niet alleen een kwestie van economische groei, maar ook van nationale veiligheid. Energiebeveiliging wordt beschouwd als een cruciaal aspect van de geopolitieke strategie van China.

China’s energiebeleid staat centraal in het bredere geopolitieke landschap. Het land streeft ernaar een leidende rol te spelen in de mondiale energietransitie, met name in de regio Azië en Centraal-Azië, waar energiebronnen schaars kunnen zijn. De samenwerking met Rusland en andere landen in deze regio speelt een sleutelrol in de strategische keuzes die China maakt met betrekking tot de toegang tot energiebronnen. Dit komt overeen met het beleid van China om via internationale partnerschappen energiezekerheid te waarborgen. Dit beleid wordt ook ondersteund door de Wet op de Circulaire Economie, die sinds 2008 van kracht is en gericht is op het verminderen van energieverbruik en het bevorderen van hernieuwbare energiebronnen.

De gevolgen van China’s energietransitie gaan verder dan alleen de economie. De impact van deze transitie op de wereldmarkt is enorm. China is de grootste producent van hernieuwbare energie, maar het is tegelijkertijd afhankelijk van een groot aantal landen voor energiebronnen zoals lithium, zeldzame aardmetalen en silicium, die essentieel zijn voor de productie van zonnepanelen en batterijen. De strategische controle over deze grondstoffen heeft directe implicaties voor de geopolitiek van de energietransitie.

Het streven naar een "groene revolutie" is niet alleen gericht op het binnenlands gebruik van duurzame energie, maar heeft ook invloed op de bredere wereldpolitiek. De afname van de afhankelijkheid van olie en steenkool zal China niet alleen helpen om zijn milieudoelstellingen te behalen, maar zal ook de geopolitieke dynamiek in de wereld veranderen. De verschuiving naar hernieuwbare energie zou de energiezekerheid in andere landen kunnen beïnvloeden, vooral in opkomende economieën die nog steeds sterk afhankelijk zijn van traditionele energiebronnen.

In deze context is het belangrijk te begrijpen dat China’s energiebeleid een breed scala aan invloedrijke factoren omvat, van milieudoelstellingen en economische groei tot geopolitieke overwegingen en wereldwijde samenwerking. De energietransitie is meer dan een technologische verandering; het is een strategische zet in een bredere geopolitieke context. Terwijl China zich richt op het verbeteren van zijn energie-efficiëntie en het verminderen van zijn ecologische voetafdruk, werkt het land tegelijkertijd aan het versterken van zijn positie in de wereld door middel van energiediplomatie en strategische investeringen in duurzame energie.

Endtext

De Geopolitieke Implicaties van HVDC-lijnen en Waterstof in de Energiesector

De transitie naar duurzame energie heeft geleid tot nieuwe geopolitieke dynamieken die de wereldwijde energie-infrastructuren herdefiniëren. Onder de belangrijkste ontwikkelingen bevinden zich de high-voltage direct current (HVDC) lijnen en de opkomst van waterstof als energiedrager. Deze veranderingen creëren niet alleen technologische en economische mogelijkheden, maar beïnvloeden ook politieke betrekkingen en strategische besluitvorming tussen landen.

Het concept van een ‘gridgemeenschap’ kan worden gedefinieerd als een situatie waarin landen die een sterk onderling verbonden elektriciteitsnet hebben, sterker politiek samenwerken. Deze wederzijdse afhankelijkheid bevordert niet alleen de stabiliteit van de energielevering, maar voorkomt ook dat landen hun energiebronnen gebruiken als instrument van politieke druk. Dit is gebaseerd op het idee dat het voor een land vrijwel onmogelijk wordt om zijn eigen netwerk te schaden zonder zichzelf ook schade toe te brengen. De gemeenschappelijke interesse in het handhaven van een stabiele en veilige energielevering voorkomt dat landen hun elektriciteitsnet als een geopolitiek wapen inzetten.

Desondanks zijn elektriciteitsnetwerken, inclusief HVDC-lijnen, kwetsbaar voor externe bedreigingen, zoals terroristische en cyberaanvallen. Het gebruik van HVDC-lijnen voor politieke druk door de leverancier wordt vaak genoemd als een potentiële zorg. Echter, voor een HVDC-lijn om daadwerkelijk in staat te zijn om een land effectief van stroom te voorzien, moet deze op een specifieke manier worden ontworpen, wat technisch gezien weinig waarschijnlijk is. De complexiteit van dergelijke aanvallen en de huidige stand van de technologie hebben ervoor gezorgd dat er slechts enkele voorbeelden zijn van onderbrekingen in HVDC-lijnen, ondanks de bezorgdheid over de mogelijkheid van een ‘energetisch wapen’.

De vooruitgang in technologieën en de dringende behoefte aan decarbonisatie hebben waterstof naar voren gebracht als een belangrijke speler in de energietransitie. Diverse landen hebben inmiddels waterstofstrategieplannen gepresenteerd, waarbij vijf belangrijke geopolitieke implicaties naar voren komen. Ten eerste zullen de vroege jaren van waterstofontwikkeling gekenmerkt worden door rivaliteit tussen staten op het gebied van technologische expertise. Ten tweede blijft de vraag naar energie-importen waarschijnlijk een belangrijk onderwerp, maar naarmate de omstandigheden van landen veranderen, zal ook de mondiale energiemarktopstelling zich ontwikkelen. Het hangt namelijk af van of waterstof bilateraal wordt verhandeld of dat er een mondiale markt ontstaat.

De landen die waarschijnlijk een leidende rol zullen spelen in de toekomstige schone waterstofeconomie zijn diegenen die beschikken over een overschot aan hernieuwbare elektriciteit, voldoende opslagcapaciteit, toegang tot waterbronnen en een kustlijn. Grote energie-importeurs zullen vooral de industrieën zijn die weinig natuurlijke hulpbronnen bezitten, zoals de grote industriële machten. De nieuwe constellaties van exporteurs en importeurs zullen bovendien leiden tot nieuwe geopolitieke relaties en transportcorridors, die niet alleen de geopolitiek van energie zullen beïnvloeden, maar ook de infrastructuur van wereldwijde handel.

Een van de cruciale aspecten van de waterstofeconomie is het transport ervan via pijpleidingen of tankers. Hoewel waterstof in de toekomst een cruciale rol kan spelen in de energietransitie, zullen de geopolitieke vraagstukken rondom de infrastructuur van waterstof blijven bestaan. De relaties tussen landen die waterstof produceren en diegenen die het importeren, zullen nieuwe politieke allianties creëren, evenals potentiële spanningen als gevolg van strategische belangen.

Bovendien kunnen de technologische paden en waardeketens die zich rond waterstof ontwikkelen, ook nieuwe ‘winnaars’ en ‘verliezers’ creëren, afhankelijk van de toegang tot hulpbronnen en technologie. Zoals in eerdere secties besproken, is het mogelijk dat we in de toekomst termen als ‘waterstof lock-in’ tegenkomen, specifiek voor bepaalde kleuren van waterstof. Dit benadrukt de noodzaak van internationale normen en kleurcertificering voor waterstof, die een mondiale markt voor schone waterstof zouden kunnen versnellen. De ontwikkeling van dergelijke normen zou niet alleen de technologische vooruitgang bevorderen, maar ook een belangrijke rol kunnen spelen in de wereldwijde inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan.

De transitie naar hernieuwbare energiebronnen en de opkomst van waterstof zullen de wereldwijde geopolitiek op nieuwe manieren beïnvloeden, waarbij de kracht van netwerken en internationale samenwerking essentieel zal blijken voor het succesvol navigeren van deze transitie. Het is van cruciaal belang dat beleidsmakers, regelgevers en industriële leiders zich bewust zijn van de geopolitieke dimensies van deze ontwikkelingen en voorbereid zijn op de nieuwe politieke en economische realiteit die zich zal ontvouwen.