Wpływ tradycyjnej kultury ludowej na duchowo-moralny rozwój osobowości ucznia młodszej szkoły podstawowej
Worotyncowa I.W.

Problem duchowo-moralnego rozwoju uczniów jest dziś w naszym społeczeństwie bardziej aktualny niż kiedykolwiek. Naród, który nie zna swojej historii i kultury, jest skazany na duchową degenerację. Dlatego podkreśla się konieczność zrozumienia podstaw tradycyjnej kultury ludowej oraz odrodzenia narodowego charakteru Rosjan. Edukację duchowo-moralną wiąże się dziś z możliwością zachowania zarówno samej osobowości dziecka, jak i całego społeczeństwa. Jednym z ważnych warunków edukacji duchowo-moralnej jest wykorzystanie tradycji etnokulturowych regionu.
Wychowanie obywatela i patrioty, który zna i kocha swoją Ojczyznę, jest niemożliwe bez głębokiego poznania duchowego bogactwa swojego narodu i przyswajania jego etnokultury. Dziś jednak istnieje sprzeczność pomiędzy potrzebą podniesienia poziomu duchowo-moralnej kompetencji uczniów młodszych klas a niewystarczającą technologicznie opracowaną metodą tego procesu w warunkach tradycyjnego nauczania. Formowanie duchowo-moralnej kompetencji młodszych uczniów jest niemożliwe bez stałego odniesienia do korzeni kultury ludowej.

Okres młodszego wieku szkolnego to czas najbardziej sprzyjający duchowo-moralnemu kształtowaniu osobowości, okres intensywnego rozwoju sfery emocjonalnej, kiedy dziecięca dusza jest otwarta na postrzeganie otaczającego świata. Rodzima kultura w tym przypadku powinna stać się nieodłączną częścią duszy dziecka, która pomoże mu w uformowaniu swojej osobowości.
W naszej działalności pedagogicznej coraz częściej wracamy do folkloru, w którym naród pozostawił najcenniejsze z osiągnięć swojej kultury. W szkole podstawowej kontynuujemy zapoznawanie z tradycjami narodu rosyjskiego poprzez lekcje czytania literackiego, kultury prawosławnej oraz pracę pozalekcyjną.
Praca pozalekcyjna to ważny element procesu edukacyjnego w szkole. Dlatego dla skutecznego rozwiązania problemu niezbędne jest połączenie nietypowych lekcji z systemem wydarzeń pozalekcyjnych. Na lekcjach w szkole podstawowej staramy się urozmaicić pracę elementami folkloru, ludowych świąt i gier. Zapoznając dzieci z przysłowiami, zagadkami, baśniami, kołysankami, zaklęciami, piosenkami, liczbami, rymowankami, szybkimi mówkami i ludowymi bajkami, w ten sposób przybliżamy je do uniwersalnych wartości moralnych. Na przykład w przysłowiach i powiedzeniach trafnie oceniane są różne postawy życiowe, wyśmiewane są wady, a pozytywne cechy ludzi są wychwalane.
Szczególne miejsce w utworach rosyjskiej twórczości ludowej zajmuje szacunek do pracy oraz podziw dla rzemiosła ludzkich rąk. Dzięki temu folklor jest bogatym źródłem poznawczym i moralnym dla rozwoju dzieci.
Ogromny kawałek kultury ludowej stanowią nasze tradycyjne święta ludowe. To są te święta, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie, „z ust do ust”. Kultura ludowa składa się z wielu wzajemnie powiązanych elementów: poetyckiego słowa, melodii, gier, tańców, rękodzieła, rzemiosła itp. Tradycyjne święta łączyły w sobie wszystkie te elementy.
Tysiącletnie prawosławne tradycje świąt rosyjskiego narodu organicznie łączą dwa początki: duchowy (wydarzenia historii kościelnej) i pradawny rolniczy (etapy uprawy chleba powszedniego), tworząc „roczny cykl świąt”.
Święto ludowe to wielowiekowy sposób jednoczenia ludzi w zbiorowym współodczuwaniu wydarzenia. Wykorzystując ludowe doświadczenie, pomagamy dzieciom kreatywnie wyrazić siebie już podczas przygotowań do święta, wprowadzając je w radość zbiorowego twórczości. Z kolei dzieci mogą pomóc swoim rodzicom odkryć nowy świat.
Zaangażowanie dzieci w tradycje ludowe pomaga nam, nauczycielom, wychować zdrową, harmonijną osobowość, zdolną do pokonywania życiowych przeszkód. Niezastąpionym materiałem do takiej pracy pedagogicznej są tradycyjne gry dziecięce, jako samodzielny kompleks kulturowy i jako element ludowych świąt.
Gra ludowa ma funkcje rozwojowe, poznawcze, rozrywkowe, korekcyjne i inne wychowawcze. Jednocześnie będąc fenomenem tradycyjnej kultury, może przybliżyć dzieci do tradycji ludowych, co stanowi ważny aspekt wychowania duchowego, kształtowania systemu wartości moralno-estetycznych, uniwersalnych wartości. Gra ludowa jako fenomen kultury uczy, rozwija, wychowuje, socjalizuje, bawi. Od najwcześniejszych początków cywilizacji gra stała się miarą kontrolną ujawniania wszystkich najważniejszych cech osobowości. Włączając grę ludową do procesu edukacyjno-wychowawczego, celowo wprowadzamy dzieci w świat kultury ludowej.
Kultura ludowa to ogromny zbiór dziedzictwa kulturowego narodu, który powinniśmy wykorzystywać jak najszerzej na rzecz dziecka i dla dziecka. Poprzez twórczość ludową dziecko może się rozwijać, może przejawiać swoje umiejętności, fantazję, pokazywać siebie w grach, uczestnicząc w różnych konkursach. Właśnie w młodszym wieku szkolnym dziecko przyswaja połowę informacji przez zabawę, a w grach ludowych jest wiele pouczających treści; jeśli weźmiemy baśnie, to mogą one wiele nauczyć dziecko o świecie, w którym żyje, o swoim kraju, przodkach.
W związku z tym działalność nauczyciela, skierowana na rozwój duchowo-moralnej osobowości uczniów młodszych klas, powinna przede wszystkim koncentrować się na kształtowaniu zainteresowania tradycjami ludowymi, historycznym i kulturowym dziedzictwem narodu rosyjskiego, kulturą przodków, głębokim tradycyjnym dziedzictwem. Konieczne jest, aby dzieci wykształciły pragnienie troszczenia się o najlepsze tradycje swojego narodu i ich pielęgnowanie.