Jak poprawnie ustawić kąt wiązki centralnej i pozycję głowy w projekcjach osiowych czaszki metodą Caldwell i Towne?

W projekcjach osiowych czaszki, takich jak metoda Caldwell (AP lub PA) i metoda Towne, kluczowe jest precyzyjne ustawienie wiązki centralnej (CR) względem linii orbitomeatalnej (OML) oraz właściwe ułożenie głowy pacjenta. Kątowanie wiązki wpływa bezpośrednio na relacje anatomiczne widoczne na obrazie, zwłaszcza na pozycję grzbietów piramidowych (petrous ridges) względem oczodołów. W metodzie Caldwell projekcja AP osiowa wymaga zazwyczaj kąta cephalad (głowowego) około 15 stopni od OML, jednak w przypadku trauma AP axial może być potrzebna korekta kąta w zależności od wyników radiograficznych.

Jeżeli grzebienie piramidowe znajdują się poniżej dolnych brzegów oczodołów (infraorbital margins), oznacza to nadmierne zagięcie wiązki w kierunku głowowym (cephalic) i konieczne jest zmniejszenie kąta. Z kolei jeśli grzebienie są widoczne w górnej połowie oczodołów, to kąt wiązki jest za mały i powinien być zwiększony. Korekta kąta CR pozwala na przesunięcie położenia oczodołów na obrazie zgodnie z potrzebą diagnostyczną.

W projekcji metodą Towne (AP axial) należy zwrócić uwagę na ułożenie linii OML prostopadle do detektora obrazu (IR). Zbyt małe lub zbyt duże schowanie brody powoduje odpowiednio przesunięcie tylnej części siodła tureckiego (dorsum sellae) ponad lub na tle otworu wielkiego (foramen magnum), co skutkuje błędną wizualizacją struktur czaszki. W przypadku urazów szyi, gdy niemożliwe jest prawidłowe schowanie brody, kątowanie wiązki CR można dostosować, by skompensować niedogodności i uzyskać możliwie najlepszy obraz diagnostyczny, nie przekraczając kąta 45 stopni, aby uniknąć nadmiernych zniekształceń.

Analiza prawidłowo wykonanej projekcji AP osiowej metodą Towne uwzględnia symetrię struktur anatomicznych, takich jak dystans między tylnym wyrostkiem klinowatym (posterior clinoid process) a boczną krawędzią otworu wielkiego, oraz odległości między szyjką żuchwy a kręgami szyjnymi. Występowanie asymetrii wskazuje na rotację głowy, która może zafałszować ocenę obrazową.

Ważne jest, by pamiętać, że precyzyjne ustawienie zarówno kąta wiązki, jak i pozycji głowy pacjenta wymaga doświadczenia i uwagi. Błędy w kącie CR lub w ułożeniu głowy prowadzą do nieprawidłowego odwzorowania struktur anatomicznych, co może skutkować błędną interpretacją obrazów i koniecznością powtórzenia badania, zwiększając ekspozycję pacjenta na promieniowanie.

Endtext

Jak poprawnie wykonać projekcję klatki piersiowej w ustawieniu AP lordotycznym: analiza błędów i korekta

Podstawową zasadą przy ustawianiu pacjenta w projekcji AP axial jest stworzenie kąta 45 stopni pomiędzy płaszczyzną środkowoczołową a promieniem centralnym. Na przykład, jeśli płaszczyzna środkowoczołowa jest ustawiona pod kątem 30 stopni w stosunku do receptoru obrazu (IR), kąt promienia centralnego powinien wynosić 15 stopni w kierunku głowy pacjenta. Istotne jest również, aby przy badaniu wysięku międzyzrazikowego nie stosować kąta CR, lecz wykonać zmodyfikowaną projekcję, w której pacjent będzie pochylony o 15-20 stopni.

W przypadku nieodpowiedniego wygięcia pleców lub błędnie dobranego kąta promienia centralnego, możemy zaobserwować, że obojczyki będą nałożone na wierzchołki płuc, a przednie żebra znajdą się poniżej tylnego końca żeber, co wskazuje na zbyt małe wygięcie pleców lub zbyt mały kąt CR. Z kolei, gdy plecy będą nadmiernie wygięte lub kąt promienia centralnego będzie zbyt ostry, obraz klatki piersiowej może ukazać nadmierne skrócenie płuc, w którym wierzchołki są zasłonięte, a tylne żebra są nałożone na przednie, uniemożliwiając ich prawidłowe rozróżnienie.

Bardzo istotnym czynnikiem, który również może wpłynąć na dokładność projekcji, jest rotacja klatki piersiowej. Rotacja ta może być wykryta poprzez ocenę odległości między kręgosłupem a końcami obojczyków mostka. Jeśli odległość ta jest nierówna, wskazuje to na rotację ciała pacjenta. Warto zauważyć, że strona, na której końce obojczyków są bardziej nałożone na kręgosłup, jest tą, która została ustawiona najdalej od receptoru obrazu.

Również w przypadku dzieci, szczególnie niemowląt, kluczową rolę odgrywa poprawne ustawienie głowy i ciała, aby uniknąć rotacji. Często, zwłaszcza u niemowląt, rotacja klatki piersiowej może wynikać z nieprawidłowego ustawienia głowy lub niewłaściwego wyważenia receptoru obrazu. W takim przypadku, aby zapobiec rotacji, należy upewnić się, że oś poprzeczna IR jest ustawiona równolegle do łóżka, a głowa pacjenta nie jest obrócona w żadną stronę. Ważne jest, aby zachować symetrię w odległości między końcami obojczyków a kręgosłupem, co pozwala uniknąć błędów w ustawieniu.

W kontekście projekcji klatki piersiowej u niemowląt, warto zwrócić uwagę na charakterystykę ich klatki piersiowej, która w porównaniu z dziećmi i dorosłymi nie wykazuje wyraźnej krzywizny piersiowej. Dlatego też w projekcji AP klatki piersiowej u niemowląt często występuje tzw. lordotyczny wygląd, w którym górne przednie żebra są widoczne powyżej tylnego końca żeber. Aby uniknąć tego efektu, należy wykonać projekcję z kątem promienia centralnego o 5 stopni w stronę doogonową lub przechylić końce łóżka o 5 stopni w dół, co umożliwi prawidłowe ustawienie żeber.

Podczas wykonywania zdjęć klatki piersiowej u noworodków i niemowląt, istotnym elementem jest również ustawienie brody. W celu uniknięcia zasłonięcia dróg oddechowych i wierzchołków płuc przez brodę, należy unikać jej zbliżenia do klatki piersiowej i upewnić się, że głowa jest w neutralnej pozycji. W przeciwnym razie trudniej będzie ocenić prawidłowość umiejscowienia rurki intubacyjnej, jeśli jest obecna.

Jak poprawnie ustawić łokieć do projekcji AP i skośnych oraz co jest kluczowe w analizie obrazów rentgenowskich?

Prawidłowe wykonanie projekcji anteroposterior (AP) łokcia oraz projekcji skośnych, zarówno przy rotacji przyśrodkowej, jak i bocznej, wymaga precyzyjnego ustawienia kończyny względem płytki obrazującej (IR). W przypadku projekcji AP, kluczową rolę odgrywa orientacja kłykci kości ramiennej, które muszą być równoległe do IR, aby uzyskać właściwy obraz strukturalny stawu. Nieprawidłowa rotacja, czy to wewnętrzna, czy zewnętrzna, skutkuje nałożeniem głowy kości promieniowej na kość łokciową oraz utratą czytelności anatomicznych elementów. Przykładowo, gdy kłykcie nie są w profilu, a ponad jedna ósma głowy promienia jest nałożona na łokieć, oznacza to nadmierną rotację wewnętrzną. W przeciwnym wypadku, jeśli kłykcie nie są w profilu, a mniej niż jedna ósma głowy promienia nachodzi na łokieć, mamy do czynienia z nadmierną rotacją zewnętrzną. Korekta polega na odpowiednim obrocie łokcia, aby kłykcie stały się równoległe do IR.

W sytuacji, gdy odcinek dalszy kości ramiennej jest widoczny bez skrócenia, ale bliższy odcinek przedramienia jest mocno zniekształcony, przyczyną jest uniesienie dalszego przedramienia przy równoległości ramienia do IR. Idealnym rozwiązaniem jest pełne wyprostowanie łokcia. Jeśli jednak pacjent nie jest w stanie wyprostować kończyny, takie ustawienie jest dopuszczalne dla uzyskania obrazu dalszego odcinka ramienia. Warto wtedy wykonać drugą projekcję AP z przedramieniem równoległym do IR.

W przypadku zgięcia łokcia, ustawienie kończyny determinuje, która część będzie dobrze odwzorowana, a która ulegnie skróceniu. Jeśli ramię jest równoległe do IR, a przedramię uniesione, uzyskujemy niezakłócony obraz dalszego odcinka ramienia, ale zniekształcony bliższy przedramienia. Odwrotnie, gdy przedramię jest równoległe do IR, a ramię uniesione, obraz bliższego przedramienia jest czytelny, ale dalszy odcinek ramienia jest skrócony. Wzrost zgięcia łokcia nasila deformację obu części. W praktyce, gdy pacjent nie może wyprostować łokcia, wybiera się do obrazowania tę część kończyny, która jest przedmiotem zainteresowania diagnostycznego i ustawia ją równolegle do IR.

Równie istotne jest prawidłowe wyśrodkowanie promienia centralnego (CR). Aby uzyskać otwartą przestrzeń stawową, konieczne jest ustawienie CR dokładnie na poziomie stawu łokciowego, z równoległym przebiegiem promienia względem przestrzeni stawowej. Gdy CR jest skierowany powyżej stawu, struktury dalszego odcinka ramienia nakładają się na staw, a gdy poniżej, struktury bliższego przedramienia są rzutowane na przestrzeń stawową, co utrudnia ocenę.

Oceniając projekcję boczną łokcia, nie wystarczy analizować jedynie struktur kostnych. Istotne jest także uwzględnienie ułożenia i kształtu tłuszczowych poduszek okołostawowych, które są widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Szczególnie ważna jest poduszka tłuszczowa przednia, znajdująca się przed dalszym końcem kości ramiennej. Zmiana jej kształtu lub położenia może świadczyć o wysięku stawowym lub urazie, co jest kluczowym wskaźnikiem w diagnostyce stawów łokciowych.

Ważne jest zrozumienie, że nawet drobne odchylenia w ustawieniu kończyny lub kącie padania promienia rentgenowskiego znacząco wpływają na jakość i użyteczność obrazu. Precyzyjne i konsekwentne stosowanie zaleceń dotyczących pozycji pacjenta oraz techniki obrazowania jest niezbędne do uzyskania diagnostycznie wartościowych zdjęć, które pozwalają na prawidłową ocenę struktur anatomicznych oraz wykrycie ewentualnych patologii.

Jak prawidłowo wykonywać zdjęcia rentgenowskie obojczyka i stawu barkowego?

Aby uzyskać jak najlepszy wynik w projekcji AP osiowej, używa się kąta 15-30 stopni w kierunku głowy, co pozwala na uzyskanie widoku obojczyka wznoszącego się powyżej regionu klatki piersiowej. Kąt ten jest szczególnie ważny w ocenie urazów, ponieważ umożliwia uwidocznienie przemieszczeń złamania obojczyka, jeśli występują. Choć konkretna wartość kąta może różnić się w zależności od specyfiki placówki, zawsze celem jest uzyskanie obrazu z jak najbardziej podniesionym obojczykiem. Wartość kąta ma znaczenie: im większy kąt, tym bardziej obojczyk zostaje przesunięty ku górze. Istotne jest, aby kąt był odpowiednio dobrany, gdyż 80% złamań obojczyka występuje w środkowej trzeciej części kości, a 15% – w trzeciej bocznej. W związku z tym promień centralny powinien być ustawiony w taki sposób, by środkowa i boczna część obojczyka znajdowały się powyżej okolicy łopatki.

Nieprawidłowe ustawienie kąta może prowadzić do niepełnego uwidocznienia złamań, zwłaszcza jeżeli złamanie jest delikatne i nieprzemieszczone. Z tego względu, jeżeli projekcja AP osiowa nie zostanie uwzględniona, subtelne złamanie może zostać zatarte przez struktury łopatki. Ważnym aspektem jest również odpowiednie ustawienie promienia centralnego (CR), który powinien być ustawiony w taki sposób, by jego kąt odpowiadał wymaganej projekcji.

W przypadku bardziej skomplikowanych projekcji stawu barkowego, takich jak te z wykorzystaniem obracającego się torsu, warto zwrócić uwagę na konieczność odpowiedniego ustawienia toru promieniowania, aby uniknąć fałszywych odczytów w wyniku nieprawidłowego centrowania. Staw AC powinien być precyzyjnie zlokalizowany poprzez palpację, a promień centralny powinien być wycelowany dokładnie w to miejsce, co jest istotne dla prawidłowego obrazu. Warto podkreślić, że podczas wykonywania projekcji bilateralnej stawu barkowego, czyli obustronnego badania, promień centralny (CR) również powinien być ustawiony bardzo dokładnie, by zminimalizować ryzyko błędów wynikających z niewłaściwego centrowania.

Zaleca się, aby w badaniach wykonywanych na stawach barkowych unikać metody bilateralej, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. Choć ta metoda pozwala na uwidocznienie obu stawów na jednym zdjęciu, wiąże się z większym ryzykiem narażenia pacjenta na promieniowanie, co nie jest idealne z medycznego punktu widzenia. Dodatkowo, bilaterale projekcje wymagają odpowiedniej odległości od źródła promieniowania (72 cale, czyli 183 cm), co może prowadzić do większych zniekształceń obrazu.