Fotoinicjatory są kluczowym elementem w procesach polimeryzacji inicjowanej światłem, szczególnie w kontekście druku 3D. W ostatnich latach technologia ta znalazła szerokie zastosowanie, szczególnie w produkcji materiałów o precyzyjnych właściwościach, takich jak żywice używane w druku 3D. Celem tego artykułu jest omówienie różnych typów fotoinicjatorów, ich mechanizmów działania oraz zastosowania w polimeryzacji fotoinicjowanej, z naciskiem na wykorzystanie diod LED.

Fotoinicjatory działają na zasadzie absorpcji światła i inicjowania reakcji polimeryzacji, które prowadzą do tworzenia sieci polimerowej. Istnieją różne klasy fotoinicjatorów, które można sklasyfikować w zależności od rodzaju absorbowanego światła. Wśród nich szczególne miejsce zajmują fotoinicjatory reagujące na światło o długiej fali, zwłaszcza w zakresie widzialnym. W tym kontekście szczególnie interesujące są fotoinicjatory oparte na strukturach chalconu, które charakteryzują się dużą efektywnością w polimeryzacji wolnorodnikowej. Ich zastosowanie w technologii druku 3D jest szczególnie obiecujące, ponieważ mogą działać w systemach wieloskładnikowych, które pozwalają na precyzyjne kontrolowanie procesu polimeryzacji i uzyskiwanie pożądanych właściwości materiałów.

Zastosowanie fotoinicjatorów chalconowych w polimeryzacji fotoinicjowanej wykazuje dużą efektywność dzięki ich zdolności do inicjowania reakcji w odpowiedzi na różne długości fal świetlnych. Takie fotoinicjatory, w połączeniu z odpowiednimi monomerami, pozwalają na uzyskanie materiałów o różnych właściwościach, od elastycznych po twarde, co jest istotne w kontekście ich użycia w druku 3D. Przykładem są nowoczesne systemy fotoinicjacyjne, oparte na strukturze chalconu, które wykorzystywane są w technologii druku 3D do tworzenia precyzyjnych, trójwymiarowych obiektów.

Ważnym aspektem jest również zastosowanie fotoinicjatorów w połączeniu z diodami LED. Dzięki nim możliwe jest precyzyjne sterowanie procesem polimeryzacji w czasie rzeczywistym, co jest kluczowe dla uzyskania dokładnych kształtów i właściwości materiałów. Dioda LED zapewnia niską temperaturę pracy, co umożliwia pracę z materiałami wrażliwymi na wysoką temperaturę. Ponadto, diody LED charakteryzują się wysoką wydajnością energetyczną, co wpływa na efektywność całego procesu.

Fotoinicjatory chalconowe są również cenne w kontekście poszukiwań bardziej ekologicznych rozwiązań w technologii polimeryzacji. Ich naturalne pochodzenie sprawia, że mogą stanowić alternatywę dla syntetycznych fotoinicjatorów, które mogą wiązać się z problemami środowiskowymi, takimi jak toksyczność czy trudność w usuwaniu z systemów. Naturalne fotoinicjatory, takie jak te oparte na chalconie, mogą oferować lepszą biokompatybilność, co ma szczególne znaczenie w przypadku zastosowań medycznych i biotechnologicznych.

Ważnym aspektem, który należy rozważyć przy wyborze fotoinicjatora, jest jego odporność na inhibitory tlenu. Tlen w atmosferze może zahamować proces polimeryzacji, co może prowadzić do niepełnego utwardzenia materiału. W związku z tym, wiele badań skupia się na opracowywaniu fotoinicjatorów, które są w stanie zminimalizować wpływ tego zjawiska, poprawiając wydajność procesu polimeryzacji i jakość otrzymanych materiałów. Efektywność polimeryzacji w warunkach obecności tlenu zależy od struktury chemicznej fotoinicjatora, co oznacza, że odpowiedni dobór fotoinicjatora ma kluczowe znaczenie.

Dodatkowo, przy rozwoju fotoinicjatorów, szczególnie tych stosowanych w technologii druku 3D, istotne są kwestie związane z ich fotostabilnością. Właściwość ta odnosi się do zdolności fotoinicjatora do efektywnego działania przez dłuższy czas, bez degradacji pod wpływem światła. Wiele z nowoczesnych fotoinicjatorów charakteryzuje się wysoką odpornością na fotodegradację, co czyni je odpowiednimi do zastosowań przemysłowych, gdzie wydajność i niezawodność mają kluczowe znaczenie.

Zastosowanie takich fotoinicjatorów w różnych systemach, w tym także w drukowaniu 3D, jest obecnie jednym z obszarów intensywnych badań, w których rozwija się nowe typy fotoinicjatorów oparte na różnych szkieletach chemicznych, takich jak karbazol, naftochinon czy coumarin. Ich różnorodność pozwala na precyzyjne dopasowanie do konkretnych potrzeb i wymagań technologicznych, co daje szerokie możliwości w zakresie personalizacji materiałów w druku 3D i innych zaawansowanych procesach produkcyjnych.

Jak dodatki wpływają na efektywność fotoinicjacji w polimeryzacji metakrylanów i 3D druku?

Flawonowe pochodne, takie jak 3HF i 6HF, zostały wybrane jako cele dla fotoinicjatorów (PIs) w druku 3D ze względu na ich stosunkowo wysoką efektywność w obecności NPG w fotopolimeryzacji wolnorodnikowej metakrylanów. Badania wykazały, że różne dodatki mogą znacząco wpływać na zdolności fotoinicjacyjne tych związków, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. W przypadku 3HF, obecność NPG sama w sobie oraz kombinacja Iod/NPG wykazały wysoką efektywność w polimeryzacji metakrylanów (FCt = 100 s(3HF/NPG) = 71%, FCt = 100 s(3HF/Iod/NPG) = 79%), podczas gdy inne kombinacje, takie jak 3HF/Iod/EDB, miały znacznie niższy wskaźnik konwersji (FCt = 100 s(3HF/Iod/EDB) = 17%). Warto zauważyć, że Iod/NPG okazał się najlepszą kombinacją spośród badanych fotoinicjatorów, ale sam NPG mógł doskonale poprawić zdolności fotoinicjacyjne 3HF. Na tej podstawie przygotowano żywicę do druku 3D 3HF/NPG (0,5 wt%/1 wt%) w mieszance Bis-GMA/TEGDMA (70 wt%/30 wt%).

Podobnie, 6HF wykazał różną efektywność w zależności od kombinacji dodatków. W przypadku mieszaniny Bis-GMA/TEGDMA najwyższą konwersję wiązań podwójnych metakrylanów uzyskano przy kombinacjach Iod/NPG oraz Iod/EDB (FCt = 100 s(6HF/Iod/NPG) = 78,4%, FCt = 100 s(6HF/Iod/EDB) = 56,6%), natomiast w systemie TMPTA, Iod/4-DPPBA i Iod/NPG były najskuteczniejszymi kombinacjami dodatków. Zastosowanie odpowiednich dodatków w systemie fotoinicjacyjnym ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wysokiej efektywności procesu fotopolimeryzacji.

W kontekście druku 3D, po potwierdzeniu składników żywicy 3D, takich jak 3HF/NPG (0,5 wt%/1 wt%) oraz 6HF/Iod/4-DPPBA, które wykazały wysoką efektywność inicjacji dla metakrylanów, przygotowano próbki do druku. Zastosowanie takich systemów fotoinicjacyjnych w druku 3D wykazało możliwość tworzenia obiektów o różnych grubościach, jak na przykład logo „natural” (1,9 mm), litery „n” (30 μm) i sześcianu (1,8 mm), jak pokazano na mikroskopowych obrazach optycznych.

Kolejnym ważnym aspektem są pochodne chalconu, które, dzięki swoim właściwościom świetlnym oraz potencjalnym zastosowaniom medycznym, zyskały zainteresowanie w fotopolimeryzacji. Pochodne monokalcone wykazują znaczną różnorodność w swoich właściwościach, w tym zdolnościach fotoinicjacyjnych, zależnych od podstawników. Na przykład, Chal-4 wykazał najwyższą efektywność fotoinicjacyjną w obecności bis(4-tert-butylofenylo) jodoniu hexafluorofosforanu (Iod2) oraz EDB, osiągając konwersję PEGDA 600 na poziomie 89,9%. Inne pochodne, jak Chal-3, osiągnęły konwersję na poziomie 86,0%, a inne mniej niż 80%. Ciekawym przypadkiem jest pochodna Chal-36, która wykazuje najwyższą efektywność fotoinicjacyjną, przypisywaną maksymalnemu szczytowi absorpcji światła przy 405 nm. Z kolei substytucja przy R12 z Fe kompleksem znacząco obniża zdolności fotoinicjacyjne, co wskazuje na znaczenie struktury chemicznej w skuteczności fotoinicjacji.

Efektywność fotoinicjacji jest także zależna od dopasowania długości fali absorpcji światła do widma emitowanego przez źródło światła. Na przykład, niektóre pochodne chalconu, takie jak Chal-33, mimo podobnej długości fali absorpcji przy 405 nm, osiągnęły niższy poziom konwersji w porównaniu do Chal-34, który wykazywał dodatkowe maksima absorpcji przy około 500 nm. Dodatkowe pasma absorpcyjne w tych przypadkach poprawiają efektywność pochłaniania światła, co przekłada się na lepszą fotoinicjację.

W kontekście 3D druku, dobór odpowiednich fotoinicjatorów i dodatków nie tylko wpływa na efektywność polimeryzacji, ale również na jakość wydrukowanych obiektów. Wysoka konwersja i minimalizacja efektów inhibicji tlenu stanowią kluczowe elementy przy projektowaniu żywic 3D. Pozytywne efekty wynikające z wykorzystania odpowiednich pochodnych flavonów i chalconów, w połączeniu z doborem skutecznych dodatków, mogą przyczynić się do rozwoju nowoczesnych technologii druku 3D, zwłaszcza w zastosowaniach medycznych i przemysłowych.