Deutsch
Francais
Nederlands
Svenska
Norsk
Dansk
Suomi
Espanol
Italiano
Portugues
Magyar
Polski
Cestina
Русский
In 1946, een belangrijk moment in de geschiedenis van de Koude Oorlog, werd een document gestuurd van de Amerikaanse ambassade in Moskou naar het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington. Dit document, bekend als de "Long Telegram" van George F. Kennan, legde de basis voor de Amerikaanse benadering van de Sovjetunie en het wereldpolitieke toneel gedurende de komende decennia. Kennan, toen werkzaam als diplomaat in Moskou, waarschuwde voor een fundamenteel conflict met de Sovjets, die volgens hem vastbesloten waren om hun ideologie van wereldrevolutie te verspreiden. Hij stelde dat de enige manier om de Sovjetdreiging te beteugelen was door middel van geduldige, maar vastberaden, containment: het langzaam inperken van hun invloed zonder direct militaire confrontatie.
Zijn theorie kreeg vervolg in 1947 toen het bekende artikel "The Sources of Soviet Conduct" werd gepubliceerd in Foreign Affairs. Dit anonieme werk, onder de naam "X", werd het fundament voor de Amerikaanse politiek van containment, die uiteindelijk de koers van de Koude Oorlog bepaalde. De theorie zelf was simpel: de Sovjetunie was expansief en moest door politieke en economische middelen in toom worden gehouden. De Koude Oorlog zou dus geen directe gevechten vereisen, maar een constant strategisch verzet tegen de uitbreiding van de invloed van de Sovjets.
Kennan had zelf echter kritiek op hoe zijn ideeën later werden uitgevoerd. Na zijn vertrek uit de overheid, vooral na de publicatie van NSC-68 in 1950, waar de focus lag op het drastisch vergroten van het militaire potentieel van de VS, stelde hij dat de Sovjetdreiging wellicht minder militair dan gedacht was en meer afhankelijk van diplomatiek en economisch vernuft. De NSC-68, geproduceerd door de opvolgers van Kennan in de regering, riep op tot een wereldwijde militaire opbouw die de VS in een voortdurende staat van paraatheid zou houden. Kennan verweet zijn opvolgers de zogenaamde "emotionele, moralistische" benadering van de Koude Oorlog die uiteindelijk kon leiden tot onterecht conflict met de Sovjets, zelfs als een diplomatiek alternatief haalbaarder zou zijn.
Deze verschillende benaderingen van de Koude Oorlog en de Sovjetdreiging bieden waardevolle lessen voor de hedendaagse geopolitieke situatie, vooral met betrekking tot China. De parallellen zijn snel te trekken. Vandaag de dag wordt er vaak gesproken over de noodzaak van een "Kennan-achtige" benadering voor de omgang met China, met name gezien de groeiende invloed van China op het wereldtoneel. De vraag die men zich nu stelt, is of eenzelfde strategie van containment effectief zou zijn tegen een land dat niet alleen een wereldmacht is op economisch gebied, maar ook steeds agressiever lijkt in zijn buitenlandse beleid.
In de laatste jaren heeft de Amerikaanse regering geprobeerd een coherente strategie voor China te formuleren, maar zonder veel succes. Onder de regering van Trump, toen Mike Pompeo als minister van Buitenlandse Zaken werd aangesteld, was er sprake van een harde lijn ten opzichte van China. Pompeo omarmde het idee van een conflict met China en stelde vast dat China de grootste bedreiging voor de VS was. Hij stelde een team samen van beleidsmakers die deze lijn verder zouden uitdragen. De keuze van Kiron Skinner als beleidsplanner was bedoeld om een lange termijn strategie te ontwikkelen die China zou kunnen indammen. Echter, ondanks haar indrukwekkende academische achtergrond, bleek Skinner niet de juiste persoon om een samenhangende en duurzame strategie te ontwikkelen. De chaos die volgde, getuigt van de moeilijkheden die het formuleren van een coherente strategie met zich meebrengt in het complexe politieke landschap van vandaag.
Een belangrijk element in deze moderne context is de groeiende invloed van China op de wereld. Het is belangrijk te begrijpen dat de kracht van China niet alleen voortkomt uit militaire macht, maar ook uit strategische economische invloed en technologische innovaties. Het Chinese Belt and Road Initiative en de technologische uitwisseling die het land met andere regio's heeft opgebouwd, wijzen op een nieuwe dynamiek die verschilt van de Sovjetdreiging in de Koude Oorlog. De aanpak van de VS in deze nieuwe context vereist een zorgvuldige balans tussen economische samenwerking en strategische concurrentie. Hieruit blijkt dat de rol van diplomatieke en economische tactieken belangrijker is dan ooit. Net als in de tijd van Kennan, kan de juiste mix van geduldige strategieën en diplomatie de sleutel zijn voor het voorkomen van een catastrofale confrontatie, zowel economisch als militair.
De situatie van vandaag lijkt paradoxaal: terwijl China zich in toenemende mate als een dominante wereldmacht profileert, is de manier waarop de VS en zijn bondgenoten reageren essentieel. Een overmatige militaire escalatie kan mogelijk onbedoeld leiden tot een conflict dat beide partijen zal verzwakken, terwijl een gebalanceerde benadering van containment wellicht meer succes kan boeken. Daarbij komt de noodzaak om te erkennen dat interne druk binnen China, zoals de wens van de bevolking voor meer vrijheid en betere levensomstandigheden, net zo goed een katalysator kan zijn voor verandering als de externe druk van de Verenigde Staten en andere wereldmachten.
In plaats van zich uitsluitend te richten op militaire voorbereiding, moeten de VS en hun bondgenoten wellicht het pad van diplomatie en samenwerking met zorgvuldige controle blijven volgen, zoals Kennan oorspronkelijk voorstelde. De balans tussen kracht en geduld is misschien wel de belangrijkste les die we kunnen trekken uit het verleden. Het leren van de fouten uit de geschiedenis, zonder vervallen in simplistische herinterpretaties, kan uiteindelijk de sleutel zijn tot het vinden van de juiste strategie in deze nieuwe tijd.
Hoe Xi Jinping's Buitenlandse en Binnenlandse Ambities de Wereldpolitiek Vormden
Xi Jinping, sinds zijn aantreden als secretaris-generaal van de Chinese Communistische Partij in 2012, heeft zijn visie voor China gepresenteerd als een grootse en onvermijdelijke opmars op het wereldtoneel. In zijn eerste grote toespraak beloofde hij de "grote wedergeboorte van de Chinese natie" te realiseren, waarmee hij niet alleen het interne beleid, maar ook de strategische positie van China in de wereld wilde versterken. Zijn retoriek en de intensieve focus op nationale eenheid, gecombineerd met zijn verlangen om China als een onmiskenbare wereldmacht te positioneren, zijn fundamentele pijlers van zijn leiderschap.
Xi's benadering van de Westerse wereld was doordrongen van een overtuiging dat het ideologische conflict tussen het socialisme met Chinese kenmerken en de liberale westerse waarden een constante strijd was. Het in 2013 gelekte Document 9, goedgekeurd door Xi, benadrukte deze opvatting en stelde dat de Communistische Partij zich moest wapenen tegen invloeden die de partij en haar systeem konden ondermijnen. Dit document verklaarde dat Westerse concepten zoals democratie, mensenrechten en vrije pers slechts sluiertrucs waren om de autoriteit van de Communistische Partij aan te tasten. Het benadrukte de noodzaak om het ideologische 'slagveld' binnen China streng te beheren en te controleren.
Deze ideologische strijd was echter niet beperkt tot het binnenlands beleid. Xi's buitenlands beleid heeft zich steeds meer gekarakteriseerd door assertiviteit en het doorbreken van eerder gemaakte afspraken. Een voorbeeld hiervan is de belofte die Xi in 2015 aan president Obama deed om de cyberdiefstal van intellectuele eigendom te beëindigen. Ondanks deze toezegging nam de Chinese overheid de volgende maanden geen substantiële stappen om de situatie te verbeteren; in tegendeel, de cyberdiefstal nam opnieuw toe. Evenzo was Xi's toezegging om geen militaire basis te bouwen op de kunstmatige eilanden in de Zuid-Chinese Zee slechts een tijdelijke schijnbeweging. Spoedig na deze belofte breidde China zijn militaire infrastructuur in de betwiste wateren uit, wat leidde tot internationale bezorgdheid over de destabilisatie van de regio.
Internationaal bleef China zijn Belt and Road Initiative (BRI) uitbreiden, waarbij het ontwikkelingslanden met leningen aan zich bond, vaak onder ongunstige voorwaarden. Dit initiatief werd door veel analisten gezien als een manier voor China om zijn invloed wereldwijd uit te breiden, ten koste van de economische onafhankelijkheid van andere landen. Ondertussen voerde Xi's regime binnenlands een harde handhaving tegen alle vormen van dissent, waaronder de onderdrukking van de bevolking in Tibet, de etnische minderheid Oeigoeren, en een steeds verder versmalt politiek klimaat in Hong Kong.
De Amerikaanse reactie op Xi's agressieve koers was verdeeld. Gedurende de twee ambtstermijnen van president Obama was er veel intern debat over hoe de relatie met China te benaderen. Sommigen pleitten voor een strategie van engagement, waarbij China zou worden aangespoord om zich te openen op economisch en politiek gebied. Anderen, vooral binnen het Pentagon en de inlichtingendiensten, gingen steeds meer twijfelen aan de effectiviteit van deze benadering. Het bleek dat, ondanks de diplomatieke pogingen, China zijn agressieve houding niet matigde en zich in toenemende mate als een rivaal op het wereldtoneel manifesteerde.
Met de verkiezing van Donald Trump in 2016 werd China geconfronteerd met een nieuwe, onvoorspelbare realiteit. Het had zich voorbereid op de voortzetting van het beleid onder Hillary Clinton, maar de winst van Trump bracht een politieke dynamiek die voor Beijing moeilijk te begrijpen was. Trump’s team, met figuren zoals Steve Bannon en Peter Navarro, stond tegenover China als een krachtige uitdager, met weinig interesse in diplomatieke concessies. Dit betekende voor China niet alleen een strategisch probleem, maar ook een verlies van de vertrouwde contacten die decennialang hadden gediend om de relatie met de VS te beheren.
De Chinese reactie op Trump was aanvankelijk verward en aarzelend. Pogingen om via Jared Kushner, de schoonzoon van Trump, een relatie op te bouwen, weerspiegelen de Chinese onzekerheid. Het zoeken naar een 'milder' gezicht binnen de Trump-administratie was echter niet succesvol, aangezien de koers van de VS zich steeds sterker richtte op het beperken van China's groeiende invloed. Xi's strategie om China als een mondiale leider neer te zetten, werd zowel intern als extern steeds agressiever, en de westerse democratieën moesten zich beginnen af te vragen hoe ze zich tot deze nieuwe krachtverhouding zouden verhouden.
In deze context wordt het steeds duidelijker dat de wereldorde zoals die onder Obama en eerdere presidenten was opgebouwd, niet langer vanzelfsprekend is. De strijd tussen de ideologieën van het Westen en China heeft niet alleen politieke, maar ook economische en militaire implicaties, die de komende decennia de wereldpolitiek zullen blijven bepalen. De manier waarop China zich tot de rest van de wereld verhoudt, zal ongetwijfeld bepalend zijn voor de wereldorde van de 21ste eeuw.