De toepassing van digitale beeldvorming en meetinstrumenten in rivier- en regenmonitoring heeft in de afgelopen jaren aanzienlijke vooruitgangen geboekt. Tot op heden zijn de belangrijkste toepassingen gericht op het rapporteren van overstromingsschade. In sommige gevallen zijn proefprogramma’s uitgevoerd voor rivierobservatie (bijv. Lowry en Fienen 2013; Le Coz et al. 2016; Nardi et al. 2022), en digitale beeldvorming biedt bovendien de mogelijkheid om overstromingsniveaus automatisch op risicolocaties te registreren (bijv. Vetra-Carvalho et al. 2020).

Wanneer men kijkt naar de praktische aspecten van installatie, zijn bruggen en overstromingswanden vaak de meest voor de hand liggende locaties voor meetstations. Een alternatieve benadering is echter het plaatsen van de elektrische apparatuur op een rivieroever, waarbij een ondergrondse leiding naar de rivierbodem wordt aangelegd. Dit brengt enkele potentiële problemen met zich mee, zoals verschuivende rivierbeddingen en sedimentatie die stilling wells en leidingen kunnen blokkeren, wat de lagere delen van staff gauges (waterpeilmeters) kan bedekken. Bij de installatie van dergelijke systemen dient de nulwaarde van de locatie correct te worden gekalibreerd ten opzichte van een lokaal referentiepunt dat is gekoppeld aan het nationale systeem. Dit maakt het mogelijk om de gemeten niveaus om te zetten naar waarden die relatief zijn ten opzichte van het nationale referentieniveau, wat essentieel is voor toepassingen zoals overstromingsmodellering en voor het vergelijken van gegevens tussen meetstations op verschillende locaties. Het is van groot belang dat vervangingen van meetstations, bijvoorbeeld na overstromingsschade, correct worden afgestemd op eerdere referentiewaarden. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van problemen bij de interpretatie van historische rivierstandgegevens.

Een ander belangrijk aspect is de bescherming van apparatuur tegen diefstal en vandalisme, een probleem dat vooral speelt in stedelijke en afgelegen gebieden. Er worden vaak maatregelen getroffen om de duurzaamheid van meetstations te waarborgen, zoals het betrekken van lokale gemeenschappen bij het kiezen van de locaties en het onderhouden van de apparatuur. In sommige gevallen kunnen lage-kosten sensoren en open-source technologieën worden ingezet, die gebruikmaken van mobiele telefoondatatransmissie en zonne-energie om de energiekosten te verlagen. Dit maakt het mogelijk om de apparatuur op afgelegen locaties te installeren, waar traditionele infrastructuur niet haalbaar is.

Er moet ook rekening worden gehouden met de robuustheid van de installaties. De infrastructuur moet bestand zijn tegen waarschijnlijke overstromingsstromen en het verplaatsen van puin, met belangrijke elektrische apparatuur boven de verwachte overstromingsniveaus. Dit fenomeen wordt soms aangeduid als "flood hardening". Bij het bepalen van de minimale installatiehoogte worden vaak de hoogste gemeten overstromingsniveaus of, bij voorkeur, schattingen van niveaus bij extreme overstromingen van een bepaald herhalingsinterval gebruikt, gebaseerd op overstromingsrisicoanalyses. Het is essentieel dat er altijd een marge voor onzekerheid wordt ingebouwd bij de keuze van de installatielocatie. Bij toepassingen die cruciaal zijn voor de veiligheid, zoals bij getijdenschermen of overstromingswaarschuwingen voor grote steden, worden vaak meerdere meetstations geïnstalleerd om zowel meer gedetailleerde gegevens te verkrijgen als een zekere mate van veerkracht te waarborgen bij storingen van meetstations.

Naast traditionele meetstations zijn er ook satellietsensoren die waterniveaus kunnen meten, hoewel de resolutie van deze sensoren vaak niet voldoende is voor gedetailleerde waarnemingen in zowel horizontale als verticale zin. Desondanks zijn er toepassingen van satellieten voor het monitoren van grote rivieren, meren en reservoirs, vooral op plaatsen waar waterniveaus moeilijk anders kunnen worden geregistreerd, bijvoorbeeld door de afgelegen ligging of de hoge kosten van andere methoden. De nieuwste technologieën, zoals de ICESat-2 en SWOT-satellieten, bieden veelbelovende mogelijkheden voor het monitoren van waterniveaus. De SWOT-missie, die in 2022 werd gelanceerd, heeft een ruimtelijke resolutie die een orde van grootte hoger ligt dan eerdere systemen, met een gemiddelde herhaalperiode van 11 dagen. De missie is specifiek ontworpen om zowel inlandse wateren als oceanen te monitoren, met als doel een wereldwijd overzicht van alle terrestrische waterlichamen te bieden.

In ontwikkelingslanden, waar de financiering vaak beperkt is, worden lage-kostenmonitoringmethoden steeds gebruikelijker. In Nepal bijvoorbeeld worden goedkope LiDAR-technieken getest voor het monitoren van rivierstanden, en in Peru worden 3D-printers gebruikt voor het produceren van meteorologische stations. Deze benaderingen zijn bijzonder waardevol in gemeenschappen die niet adequaat worden gedekt door nationale monitoringnetwerken en bieden een manier om de dekking uit te breiden tegen lagere kosten. Het gebruik van goedkope sensoren en mobiele technologieën biedt een kosteneffectief alternatief voor traditionele methoden, waarbij lokale gemeenschappen direct betrokken worden bij het proces van vroege waarschuwing en gegevensverzameling.

Voor een effectieve implementatie van monitoringprogramma’s is het van cruciaal belang dat de lokale context wordt meegewogen. Het betrekken van gemeenschappen, het zorgen voor de bescherming van apparatuur tegen schade en diefstal, en het gebruik van duurzame technologieën zijn allemaal factoren die de effectiviteit van dergelijke systemen kunnen verbeteren. Zodoende wordt het niet alleen mogelijk om overstromingsrisico’s beter te begrijpen en te beheren, maar wordt ook de veerkracht van gemeenschappen versterkt in het geval van extreme weersomstandigheden.

Hoe Hydrologische Voorspelling de Toekomst van Waterbeheer Vormt

Hydrologische voorspellingsmodellen spelen een cruciale rol in verschillende toepassingen, zoals overstromingsvoorspellingen, droogte-waarschuwingssystemen, irrigatieplanning, reservoirbeheer en de opwekking van waterkracht. Deze modellen kunnen op continentale, regionale of nationale schaal worden toegepast, waarbij ze steeds vaker worden gebruikt voor vroege waarschuwing van potentiële overstromingen en droogte. Regenvalvoorspellingen bieden de mogelijkheid om de vooruitziendheid van deze modellen nog verder te vergroten. De modellen die voor hydrologische voorspellingen worden gebruikt, zijn vaak gebaseerd op de methoden die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor ontwerp- en planningsstudies. Een van de eerste benaderingen was de eenheids-hydroloof (Sherman 1932), waarin een lineaire relatie wordt verondersteld tussen de effectieve regenval in een bepaalde periode en de resulterende afstroming. Het gecombineerde rivierdebiet wordt vervolgens geschat door de incrementele bijdragen die overeenkomen met de veronderstelde regenvalinput op te tellen. Deze benadering wordt nog steeds veel gebruikt in studies over het risico van overstromingen, hoewel voor real-time toepassingen tegenwoordig andere typen regenval-afstromingsmodellen de voorkeur hebben.

De meest gebruikte conceptuele regenval-afstromingsmodellen in real-time voorspellingen hebben hun wortels in eenvoudigere benaderingen, maar zijn inmiddels verfijnd om meer complexe dynamieken te kunnen hanteren. Naast deze conceptuele modellen spelen fysisch-gebaseerde en data-gedreven modellen ook een steeds grotere rol, evenals technieken voor stroomrouting die zowel hydrologische als hydrodynamische benaderingen omvatten. Door de toegenomen complexiteit van de systemen wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van ensemble- en probabilistische technieken om de onzekerheid in de uitkomsten van de voorspellingen in te schatten.

In een operationele setting worden hydrologische modellen meestal geïntegreerd in geautomatiseerde voorspellingssystemen die het verzamelen van gegevens, het inplannen van modelruns en de gegevensassimiliatie beheren. Deze systemen zorgen voor een continue stroom van inputgegevens, wat essentieel is voor de nauwkeurigheid van de voorspellingen. Het gebruik van ensemble-voorspellingen is met name waardevol, omdat het de spreiding in de mogelijke uitkomsten van verschillende modelruns weergeeft en zo een probabilistische benadering biedt voor het voorspellen van de waterstand of de afstroming.

Het valideren van de gegevens, zowel voor de invoer als voor de output van het model, is van cruciaal belang. Het correct verwerken van de gegevens voor en na het modelleren helpt niet alleen bij het verbeteren van de modelresultaten, maar biedt ook een betrouwbaar kader voor de toepassing van de voorspellingen. Het is ook belangrijk om de onzekerheden in de voorspellingen goed te begrijpen en toe te passen. Forecast onzekerheid is inherent aan alle voorspellingsmodellen, vooral wanneer deze afhankelijk zijn van complexe atmosferische en hydrologische gegevens die variëren in tijd en ruimte.

In deze context wordt forecast-verificatie steeds belangrijker. Het is niet alleen van belang te weten hoe goed een model voorspelt, maar ook hoe consistent de voorspellingen zijn met waargenomen waarden. Verificatiemethoden helpen de prestaties van het model in real-time te monitoren en de betrouwbaarheid van de voorspellingen te verbeteren. Dit betekent dat hydrologische voorspellingssystemen voortdurend moeten worden aangepast en geoptimaliseerd om te reageren op nieuwe informatie en veranderende omstandigheden.

Naast de gebruikelijke modellen zijn er specifieke aspecten die een belangrijke rol spelen bij het modelleren van waterrisico’s. Het in rekening brengen van reservoirs, meren en wetlands kan de complexiteit van het voorspellingsproces vergroten, maar het is noodzakelijk om realistische simulaties van de waterhuishouding te creëren. Deze componenten zorgen ervoor dat het model een meer gedetailleerd beeld krijgt van de interactie tussen het oppervlak en het water, wat van essentieel belang is voor nauwkeurige voorspellingen van overstromingen en andere hydrologische evenementen.

Tegenwoordig wordt steeds meer gebruik gemaakt van probabilistische voorspellingssystemen die de onzekerheid en variabiliteit in de weersomstandigheden beter kunnen vertegenwoordigen. De toepassing van ensemble-voorspellingen helpt hierbij, omdat het verschillende mogelijke uitkomsten van voorspellingen genereert op basis van verschillende initiële condities en scenario's. Dit stelt beleidsmakers en risicomanagers in staat om zich beter voor te bereiden op verschillende mogelijke uitkomsten, in plaats van zich alleen te baseren op één enkele voorspelling. Het idee van een ensemble, waarbij meerdere modellen en runs worden gecombineerd, biedt een robuuster raamwerk voor besluitvorming in onzekere omstandigheden.

De integratie van hydrologische en meteorologische voorspellingssystemen is essentieel voor het verbeteren van de algehele nauwkeurigheid van watergerelateerde voorspellingen. Door gebruik te maken van real-time weerdata, kan het voorspellen van veranderingen in de waterstanden en het afstromingsgedrag dynamischer en accurater worden. Dit stelt systemen in staat om voorspellingen in kortere tijd te verbeteren en te verfijnen, wat van groot belang is voor noodrespons en preventieve maatregelen.

In de toekomst zullen verdere innovaties in het gebruik van nieuwe gegevensbronnen, zoals satellietmetingen en geavanceerde radartechnologieën, de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van hydrologische voorspellingssystemen nog verder verbeteren. Het gebruik van dergelijke gegevens kan helpen bij het verkrijgen van gedetailleerdere en tijdiger informatie, wat van vitaal belang is voor het minimaliseren van de risico's van overstromingen, droogtes en andere hydrologische gevaren.