Verhaal "Kshen". Auteur S.A. Goncharov KSHEN

Verhaal “Kshen’”. Auteur S.A. Goncharov
KSHEN’
De ataman nam zijn papacha af, zuchtte en boog zich naar de kring, waarna hij zich tot de Kozakken richtte: – Atamans zijn dapper! De tsarendienst is ten einde en de Moskouse tsaar laat ons terugkeren naar de Don. En voor trouwe dienst gunt tsaar Fjodor Ioannovitsj ons zilver en goud. – Daarna nam hij van de bojaar, die naast hem stond, een zak met geld en wierp die in de kring. – Neem, broeders Kozakken, naar eer en geweten, en vergeet de gevallen niet en stort een deel voor de heilige kerk. Na de “duvan” volgt overleg, moeten we de overledenen herdenken en het einde van de dienst vieren. De Kozakken riepen met één stem: – Lubo! – en begonnen de “duvan” van de tsaristische schatkist, ontvouwden het kleed waarop ze ieder hun aandeel legden, apart voor de gesneuvelden en apart voor de heilige orthodoxe kerk. Bojarenknechten rolden een vat wodka binnen – een geschenk van de tsaar. Na gebed sloegen de Kozakken het deksel van het vat af en gaven de pollepel rond – een tsaristisch glas. Vervolgens rolde de ataman twee vaten groene wijn naar buiten, en het feest begon.

’s Morgens vertrokken de Kozakken naar de Don. De ataman leidde hen door de Severske landen, naar Koersk, en vervolgens via het Woeste Veld. Toen zij bij het versterkte stadje Bardakovo aan de westzijde van het Severse land kwamen, zagen zij rondom verbrandde dorpen. – Zou daar ook de horde zijn geweest? – vroegen de Kozakken zich af. De voevode, die de verdediging van het stadje leidde, was blij de Kozakken te zien: – Eer aan God! U kunt u niet voorstellen hoe blij ik ben. Onze Sevrjuks, samen met de Kamrintsy, trokken achter de horde aan. Zij proberen gevangenen terug te winnen. Ik heb geen kracht om de stad te verdedigen als de horde terugkeert. Verblijf een paar dagen bij ons, tot onze Sevrjuks – Kozakken – teruggekeerd zijn. – Goed, – zei de ataman, en beval de Kozakken hun paarden te zadelen.

De gezamenlijke troepen der Koerskianen en Kozakken verzamelden zich niet ver van Tim. Verkenners te paard, uitgezonden in de steppe, ontdekten dat de Nogajen twintig verste van Tim stonden, bij de bron van de rivier, en blijkbaar geen achtervolging verwachtten. In de raad werd besloten de Nogajen te overvallen in de schemering, volgens Kozakkengewoonte. De Kozakken, Sevrjuks en Kamrintsy zouden vanuit de steppe aanvallen in lafen vanaf de Polovetische heuvel, waar de oever van de rivier zacht afliep. De prins van Koersk met zijn gevolg zou de Nogajen van de andere zijde treffen, vanaf de steile oever, en door de Nogajen in de rivier te drijven, zou men gezamenlijk slaan, hakken en jagen langs de rivier, en hen niet laten ontsnappen naar de steppe.

De ataman trok zijn sabel uit de schede en hief haar op.
– Heer, zegen! Kom op, broeders, met God. –
De Doncezen trokken hun sabers en stegen in draf. De ataman zwaaide met zijn sabel en vijfhonderd Kozakken, samen met vijfhonderd Sevrjuks en Kamrintsy, versnelden met gejuich en fluitend en wendden zich in lafen, opgesteld in een vijfvoudige tandform. Er klonk een geluid dat op gebrul leek en de laven, voor wie tien sagen koolgras lag, rechtten hun splijters, flikkerend met sabels, en rolden als een lawine van de Polovetische heuvel naar de nietsverwachtende Nogajen.

Hoewel de Nogajen het niet verwachtten, reageerden zij, als dappere strijders, niet traag; zij grepen hun paarden, riepen en zwaaiden met hun kromme sabers en galoppeerden de Kozakken tegemoet. De formaties botsten op elkaar. De strijd barstte los, in het tempo dat werd bepaald door de Kozakken aan het hoofd van de tandenrijen. De Nogajen, die de gezamenlijke klap der Kozakken, Kamrintsy en Sevrjuks niet konden weerstaan, keerden hun paarden om en reden naar de rivier. Uit de tent van de opperbevelhebber sprong een murza met zijn najons, die hem in een dichte muur omsingelden; hij reed met een deel van zijn troepen naar de tegenoverliggende steile oever. Tegelijk klonk het signaal van de trompet, en van de klif stortte de Koerskiaanse troepen zich op hen, onder leiding van de prins. In het nauw gedreven door twee zijden werden de Nogajen in de rivier gedreven, waar zij werden gehakt, gepriemd, gesneden en verdronken.

De ataman bevond zich met enkele Kozakken en Kamrintsy midden in het geweld en afgesneden van zijn eigen troepen. De esaul zag dit en riep:

De resten van het Nogajleger werden nog tien verste langs de rivier achtervolgd, tot het geheel donker werd. De verwoesting van de horde was totaal. Alle gevangenen werden bevrijd.
Bij afscheid van de prins zei de ataman:
– Die rivier was onbenoemd op de Muravroute, maar vanaf heden zal zij door de Doncezen Kshen’ genoemd worden, want hier hebben wij de hordenwagen geplunderd, en zoals bekend wordt ‘wagen’ in Tataars – “kshe” genoemd, en deze plek zal ook Kshen’ heten. – Zo zij het! – zei de prins van Koersk. Sindsdien is het zo gebleven. Eeuwen zijn verstreken, maar het riviertje dat door de Don‑ataman genoemd werd, heet nog steeds Kshen’, en de plaats van die slag heet ook Kshen’je.

Sedert die slag zijn meer dan honderddertig jaren verstreken. Toen tsaar Peter I onder Poltava stond, stuurde koning Karel XII van Zweden zijn mensen naar de Nogajorde om haar ertoe te bewegen hem te steunen bij Poltava, met de belofte vele gunsten. De horde werd verleid. In juni 1709 trok de horde de eeuwenoude weg. Zij bereikten de plek van Kshen’ en staken daar de rivier over om Rus’ binnen te gaan. Op twintig verste voorbij Kshen’ ontmoetten hen Doncezen, strotten en Koerskianen en sloegen hen volledig. Op die plek staat nu een ijzeren kruis, geplaatst door een Kozak en de Russische beeldhouwer Vyacheslav Klykov. Dit was de laatste grote rooftocht van de Nogajorde tegen Rus’.

[1] Zoon van tsaar Ivan IV (de Verschrikkelijke)
[2] Hoofdstad van de Kamrintsy
[3] Ruiterstrijder (oud‑Russisch)