Kan een Mongoolse slaaf een Duitser worden? Parallelle transities naar autoritarisme in de VS

In de tijd van Hitler werd het idee van het nationaal-socialisme scherp geschetst in termen van raszuiverheid, waarbij immigranten nooit een constructieve rol zouden kunnen spelen in het bouwen van de “Arische” natie. In dit kader werden mensen, ongeacht hun afkomst of gezondheidstoestand, geaccepteerd zolang zij geen politieke of financiële bedreiging vormden voor de Duitse staat. Dit gedachtegoed weerspiegelt een maatschappij die naar het idee van een homogeen volk streeft, met weinig ruimte voor buitenstaanders die de etnische of culturele zuiverheid kunnen aantasten.

Deze benadering was niet alleen etnisch exclusief, maar had ook een ideologisch doel: de bevordering van een hechte, homogeen geordende samenleving waarin een volk van Arische boeren en arbeiders samenwerkt met de elite om de culturele en economische voordelen te herstellen die verloren waren gegaan in de chaos van de Weimarrepubliek. De overwinning in de cultuurstrijd zou niet alleen zorgen voor economische welvaart, maar ook voor de herwaardering van de culturele waardigheid en zelfrespect van de “vergeten mensen” van Duitsland – de gewone volkeren die hun plaats in de samenleving door de ‘imposters’ en ‘onwetenden’ als onbelangrijk waren bestempeld.

De verontrustende vraag is hoe dergelijke tendensen zich in de VS hebben ontwikkeld en of ze misschien niet alleen de democratische instellingen van het land, maar de fundamentele waarden die deze democratie ondersteunen, kunnen ondermijnen. Van de concentratie van macht in het presidentschap – vaak door middel van eenzijdige uitvoerende bevelen en het omzeilen van democratische processen – tot het vijandbeeld dat niet alleen buitenstaanders, maar ook binnenlandse tegenstanders kan omvatten, de parallellen met de geschiedenis van Duitsland zijn zorgwekkend.

De opkomst van een autoritaire president die zichzelf als de enige verantwoordelijke leider beschouwt, is een belangrijk signaal van de verschuiving naar een ondemocratisch regime. Dit is niet enkel een kwestie van één enkele leider of één enkele partij, maar een breder systeem van machtsconcentratie, zowel politiek als economisch, die kan leiden tot de afbraak van het democratische systeem. De neiging om ongestraft oorlogen te voeren, mensen te vervolgen die kritiek leveren, en burgerrechten in te perken, is iets wat in de Verenigde Staten steeds meer gemeengoed wordt, vergelijkbaar met de totalitaire tendenzen in nazi-Duitsland.

Het is belangrijk om te begrijpen dat de gevaren van fascisme niet alleen in de persoon van een dictator schuilen, maar in de systemische veranderingen die het politieke en juridische systeem ondermijnen. Het proces waarbij macht geconcentreerd wordt in de handen van een enkeling kan een verzwakking van de democratie teweegbrengen, zelfs zonder dat het direct tot gewelddadige dictaturen leidt. Het is van cruciaal belang dat de fundamenten van een democratisch systeem – zoals de scheiding der machten, de bescherming van burgerrechten en de controle op uitvoerende macht – niet alleen beschermd, maar ook actief verdedigd worden.

Hoe Kan de Amerikaanse Linkse Beweging de Nationale Verhaallijn Veranderen?

De gevaren die voortvloeien uit de verkiezing van president Trump hebben geleid tot een ongekende massale weerstand, zoals we die sinds de jaren zestig niet meer hebben gezien. De Women's March, een dag na de inauguratie van Trump, was de grootste protestmanifestatie in de wereldgeschiedenis. Dit werd gevolgd door massale betogingen tegen Trump’s moslimreisverbod en zijn "zero tolerance"-immigratiebeleid aan de grens, dat leidde tot duizenden kinderen die van hun ouders werden gescheiden en opgesloten in oude Walmart-magazijnen en militaire bases. Diverse andere bewegingen ontstonden, waaronder de “Never Again” studentenprotesten na de massale schietpartijen in Parkland, de #MeToo-beweging tegen seksuele geweld, de stakingen van leraren en verpleegkundigen voor hogere lonen, niet alleen voor henzelf maar ook voor hun studenten en scholen, de Black Lives Matter-protesten tegen massa-incarceratie en politiegeweld, en de Indivisible-beweging die zich richtte op het electoraal versterken van progressieven in het Congres. Vijftig jaar na de moord op Bobby Kennedy leek zijn stem uit het graf te resoneren: "Elke keer dat een man opstaat voor een ideaal, of handelt om het lot van anderen te verbeteren, of zich verzet tegen onrecht, stuurt hij een klein golfje van hoop uit, en wanneer deze golfjes elkaar kruisen van miljoenen verschillende energiecentra en durf, bouwen ze een stroom die zelfs de machtigste muur van onderdrukking kan neerhalen."

De term "Verzet" suggereert een opkomende progressieve gemeenschap die in staat zou kunnen zijn het nationale verhaal van angst en de gemilitariseerde kapitalisme te veranderen, dat wordt gepresenteerd onder het mom van veiligheid. Het is alsof miljoenen Amerikanen plotseling de wijsheid van Mark Twain ontdekten, die stelde: "Moed is weerstand tegen angst, beheersing van angst, niet het ontbreken van angst." Het progressieve kamp — inclusief liberalen, progressieven, de Democratische Partij en socialistische of andere linkse bewegingen op straat — is de natuurlijke politieke kracht om dit narratief te veranderen. Nationalisme en kapitalisme zijn ideologieën die historisch gezien verbonden zijn met de rechterflank van het politieke spectrum en hun focus op ‘veiligheid’. Maar de grenzen van links en rechts beginnen te vervagen, waarbij Trump en Bernie Sanders bijvoorbeeld dezelfde populistische kiezers aantrekken.

De "Unite the Right"-neo-nazi mars in Charlottesville, Virginia, op 14 augustus 2017, waarbij een neo-nazi een vrouw doodde en de betogers het nazistische motto “Blood and Soil” scandeerden en hakenkruisen droegen, was een duidelijk voorbeeld van deze opkomst van een extreem-nationalistisch gedachtegoed. Trump’s beruchte uitspraak: "Je had ook heel fijne mensen aan beide zijden," wordt nog steeds geassocieerd met zijn impliciete goedkeuring van deze extreemrechtse ideologieën.

Lang voordat Trump deze woorden uitsprak, was het Amerikaanse veiligheidsverhaal echter al nationalistisch van aard, met sterke raciale elementen. Om het kapitalistische globalisme te beschermen, heeft Trump gewoonweg een nieuwe versie van het nationale veiligheidsverhaal geschreven, een verhaal dat door de meeste Amerikaanse geschiedenis heen is blijven bestaan. Het progressieve kamp, dat van oudsher sceptisch is over nationalisme, vooral het jingoïstische en militaristische vorm van het Amerikaanse veiligheidsverhaal, richt zich vaak op internationalisme en solidariteit over de grenzen heen. Het was de progressieve vice-president Henry Wallace, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zich inzette voor vriendschap tussen de VS en de USSR om een Koude Oorlog te voorkomen.

Het zou een verhaal kunnen zijn dat Bernie Sanders omarmde in zijn steun voor "democratisch socialisme", hoewel het ondanks de opkomst van het "Verzet" en de groeiende kritiek op het Amerikaanse kapitalisme, nog steeds blijft vastzitten in veel van de oude narratieven die de macht van de 1% in stand houden.

Hoe de Verenigde Fronten van Progressieve Bewegingen de Democratie Kunnen Redeneren

Het idee van een verenigd front is niet alleen van toepassing op politieke strijd op nationaal niveau, maar heeft zich in recente jaren ook in de praktijk bewezen als een krachtig middel voor sociale verandering en mobilisatie. Er zijn verschillende voorbeelden van hoe een verenigd front kan worden opgebouwd, beginnend met grassrootsbewegingen tot aan politieke campagnes die de gevestigde orde uitdagen. Deze initiatieven tonen aan hoe gemeenschappen en activisten samenwerken om daadwerkelijke verandering door te voeren, zowel op lokaal als nationaal niveau.

Een ander opvallend voorbeeld van een persoon die het idee van een verenigd front heeft omarmd, is Alexandria Ocasio-Cortez. Als jonge, progressieve, socialistische vrouw uit de arbeidersklasse in de Verenigde Staten, wist zij in 2018 een van de invloedrijkste leden van de Democratische Partij, Michael Crowley, te verslaan in New York. Ocasio-Cortez is een fel voorstander van "democratisch socialisme" en heeft in haar campagne sterk de nadruk gelegd op de noodzaak om economische en raciale kwesties gezamenlijk aan te pakken. Ze heeft duidelijk gemaakt dat economische ongelijkheid en raciale onderdrukking twee zijden van dezelfde medaille zijn, en dat deze niet gescheiden kunnen worden behandeld. Haar overwinning is niet alleen een persoonlijk succes, maar een bewijs van de kracht van grassrootsbewegingen die in staat zijn de gevestigde orde te verschuiven.

Wat deze bewegingen gemeen hebben, is de nadruk op gemeenschap en de overtuiging dat echte verandering van onderaf moet komen. Het idee van een verenigd front houdt in dat diverse groepen die strijden voor sociale rechtvaardigheid hun krachten bundelen, niet alleen in verkiezingstijd, maar ook in de dagelijkse strijd op straat, op de werkvloer en in de buurten. Het is deze benadering die leidt tot een bredere politieke bewustwording en participatie, wat op zijn beurt de mogelijkheid biedt om structurele veranderingen door te voeren.

In het licht van deze ontwikkelingen is het essentieel voor progressieve bewegingen om zowel nationaal als lokaal te blijven organiseren. De ervaring van Our Revolution, Ocasio-Cortez en Sawant toont aan dat verandering vaak begint op straat en in de gemeenschap, maar dat het uiteindelijk moet leiden tot structurele veranderingen op politiek niveau. De uitdaging is enorm, maar de urgentie en noodzaak om een democratisch alternatief te bieden tegen de opkomst van een autoritaire en plutocratische regering maken dit een onmiskenbare taak voor activisten, politiek leiders en de bredere samenleving.

Hoe de Amerikaanse droom de sociale structuur van het huis vormt: De Upstairs/Downstairs Filosofie

In de architectuur van de Amerikaanse samenleving is het huis een krachtig symbool van mobiliteit en de droom van welvaart. Het huis bestaat uit meerdere trappen die, in theorie, toegang bieden tot verschillende niveaus van status en rijkdom. De meest bekende van deze trappen verbindt de mezzanine met de bovenverdieping, een ruimte die het symbool is van succes en macht. Een andere trap leidt van de benedenverdieping naar de mezzanine, die voor velen lijkt te klimmen naar een betere toekomst. Maar, zoals we spoedig ontdekken, zijn deze klimmen allesbehalve gemakkelijk; ze lijken eerder op het beklimmen van de Mount Everest. Er is ook een schacht die mensen van de benedenverdieping naar de kelder kan doen vallen, maar het Happy House vertelt ons dat diegenen die niet lui zijn, gemakkelijk uit de kelder kunnen klimmen.

Deze architectuur, die zo diep geworteld is in kapitalistische ongelijkheid, roept de vraag op: waarom zouden zulke enorme verdelingen überhaupt bestaan? Als er geen overtuigende antwoorden op deze vraag worden gepresenteerd, kan er een crisis van vertrouwen ontstaan, wat de Italiaanse theoreticus Antonio Gramsci een "legitimatiecrisis" noemt. In zo’n scenario kan de benedenverdieping zich gaan verzetten tegen de bovenverdieping, in een revolutie die mogelijk het kapitalistische systeem als geheel bedreigt.

De legitimiteit van dit systeem wordt grotendeels bepaald door het geloof in de "Amerikaanse Droom". Deze droom is gebouwd op het idee dat Amerika een plek is waar iedereen, ongeacht zijn afkomst, door hard werken en inzet kan stijgen naar de top. Het idee van meritocratie speelt hierbij een cruciale rol. De droom van de rags-to-riches verhalen – van arme mensen die rijk worden door hun eigen inspanningen – wordt gepromoot als het bewijs dat de samenleving rechtvaardig is. Het verhaal van Horatio Alger, waarin een arme jongen door hard werken en vastberadenheid uit de armoede klimt, vormt de basis voor deze mythe van sociale mobiliteit.

De idee van de meritocratie, waarin de bovenverdieping wordt gezien als een beloning voor hard werk en talent, wordt versterkt door beroemdheden die als rags-to-riches iconen worden gepresenteerd. Denk aan Tom Cruise, Leonardo DiCaprio, Oprah Winfrey of Steve Jobs. Deze verhalen zijn overal aanwezig, in films, boeken en zelfs televisieprogramma's zoals "The Wolf of Wall Street" of "Slumdog Millionaire", waarin mensen, door vastberadenheid en doorzettingsvermogen, uit de armoede ontsnappen.

Toch is de vraag gerechtvaardigd of dit systeem werkelijk voor iedereen toegankelijk is. Terwijl de bovenverdieping zich beroept op het idee van hard werken en individualisme, moet men zich afvragen in hoeverre sociale mobiliteit werkelijk mogelijk is in een samenleving die zo diep verankerd is in economische en culturele ongelijkheid. Zelfs als de Amerikanen geloven in het idee van de "Amerikaanse Droom", betekent dit niet noodzakelijk dat het systeem eerlijk is of dat de kansen gelijk verdeeld zijn.

Wat we vaak over het hoofd zien, is dat de meritocratische droom in werkelijkheid een construct is, ontwikkeld door de elites en versterkt door een sector van de PMC in de media, scholen, kerken en andere instellingen. Deze elites hebben een geloofssysteem gecreëerd dat de ongelijke verdeling van macht en rijkdom legitimeert. Dit geloof is het cement dat het huis bijeenhoudt, waarbij de mensen op de benedenverdieping geloven dat het systeem hen kansen biedt, terwijl de mensen op de bovenverdieping zich handhaven door erfgoed, invloed en toegang tot middelen die anderen ontbreken.

Het is dus belangrijk te begrijpen dat de ‘American Dream’ en de bijbehorende meritocratie niet per se rechtvaardigheid of gelijkheid betekenen. Ze zijn eerder de rechtvaardiging voor de status quo, waarin de samenleving wordt verdeeld in huizen van verschillende sociale klassen, die elkaar steeds verder van elkaar verwijderen. Wat we kunnen leren van de situatie van de benedenverdieping, is dat de strijd voor sociale rechtvaardigheid niet alleen gaat over het bereiken van de bovenverdieping, maar ook over het heroverwegen van de onderliggende architectuur die deze verdeling in stand houdt.

Wat is de invloed van populisme op de moderne samenleving?

Populisme is in de moderne politiek een term die vaak wordt gebruikt, maar niet altijd goed begrepen. Het heeft in de afgelopen decennia een prominente rol gespeeld in de politieke arena, vooral in westerse democratieën. Populisme kan op verschillende manieren worden gedefinieerd, maar in essentie is het een politieke benadering die een tegenstelling benadrukt tussen 'het gewone volk' en de 'elite', waarbij de belangen van het volk vaak worden gepresenteerd als bedreigd door de gevestigde orde.

Populisten, zoals Donald Trump, hebben het vaak over de noodzaak om de stem van het volk te versterken, maar deze retoriek wordt vaak gekarakteriseerd door een dramatisch onderscheid tussen de 'gewone man' en een vermeende corruptie van de elite. In zijn beroemde toespraak tijdens de Republikeinse Nationale Conventie van 2016 bijvoorbeeld, noemde Trump de strijd van zijn achterban tegen het systeem van Washington een verzet van de gewone Amerikaan tegen de gevestigde elite. Het idee van een 'elite' die niet langer de belangen van het volk vertegenwoordigt, is een centraal element van populistische retoriek.

Maar wat veel belangrijker is, is dat deze dynamiek het politieke landschap diepgaand verandert. In plaats van traditionele politieke partijen die gebaseerd zijn op ideologische verschillen, is er nu een grotere nadruk op persoonlijke strijd, vaak gericht tegen politieke instellingen, de media en internationale samenwerking. Dit creëert een gevoel van vijandigheid tussen groepen in de samenleving en versterkt de polarisatie.

Trump’s steun komt van een breed spectrum van mensen die zich ongemakkelijk voelen bij de veranderingen die in de samenleving plaatsvinden, van globalisering tot demografische verschuivingen. Deze mensen voelen zich vaak machteloos tegenover een wereld die steeds complexer lijkt. Wat populistische leiders zoals Trump doen, is deze gevoelens van onvrede benutten, waarbij ze de schuld leggen bij bepaalde groepen, zoals immigranten of 'minderheden', en hen afschilderen als een bedreiging voor de nationale identiteit en veiligheid.

Dit soort politiek maakt gebruik van angst en woede om kiezers te mobiliseren, en legt de nadruk op waarden die vaak worden gezien als traditioneel of 'authentiek'. Dit komt tot uiting in Trump’s herhaaldelijke pogingen om Amerika's verleden, voornamelijk via zijn beleid over immigratie, te herstellen naar een tijd waarin hij beweert dat de natie sterk en samenhangend was. Het doel van de populist is om niet alleen de gevestigde elites te ondermijnen, maar ook de culturele en politieke normen die hen ondersteunen.

De manier waarop populisten zichzelf presenteren is ook belangrijk. Ze positioneren zichzelf als anti-establishment, zelfs wanneer ze de macht hebben bereikt en de instellingen van diezelfde elite beginnen te gebruiken om hun eigen doelen te bereiken. Dit leidt vaak tot situaties waarin populistische leiders tegenstrijdig gedrag vertonen: ze bekritiseren de gevestigde orde terwijl ze er zelf van profiteren.

De ethiek van deze politieke benadering heeft niet alleen invloed op de manier waarop mensen denken over politiek, maar ook op hoe ze hun sociale en culturele identiteit begrijpen. Het idee van een vijandige elite die het 'echte' volk onderdrukt, versterkt de polarisatie en bevordert een kloven tussen groepen die eerder als politiek gelijkwaardig werden beschouwd. De nadruk op 'wij versus zij' creëert een samenleving die steeds verder uit elkaar lijkt te drijven.

Naast deze ideologische verdelingen wordt het effect van populisme versterkt door de manier waarop sociale media worden ingezet. Het gebruik van sociale platforms door populistische leiders stelt hen in staat om direct met hun achterban te communiceren, zonder de bemiddeling van traditionele media die vaak als vijanden worden afgeschilderd. Dit stelt hen in staat om alternatieve waarheden te verspreiden en de media te beschuldigen van vervorming van de werkelijkheid.

Dit soort politieke strategieën heeft een diepgaande impact op de democratische processen. Door het vertrouwen in gevestigde instellingen te ondermijnen en de noodzaak van samenwerking tussen politieke actoren af te wijzen, wordt de sociale cohesie bedreigd. Terwijl populistische retoriek spreekt van een hernieuwde verbondenheid met de gewone man, leidt het in werkelijkheid vaak tot een verharde verdeeldheid en een verzwakte collectieve verantwoordelijkheid.

Bij het overdenken van populisme moet men ook begrijpen dat het niet slechts een tijdelijke reactie is op een specifieke situatie, maar een langdurige verandering in de politieke cultuur. De opkomst van populisme in de twintigste en eenentwintigste eeuw is geen incident, maar weerspiegelt bredere sociale en economische verschuivingen. De technologische revolutie, de globalisering, en de verschuivende demografie hebben geleid tot een gevoel van onzekerheid dat gevoed wordt door populistische boodschappen.

In plaats van simpelweg te focussen op de gevolgen van populisme op politieke campagnes of verkiezingen, is het belangrijk om te kijken naar hoe het de sociale en culturele structuren van samenlevingen vormt. Populisme is niet alleen een politieke reactie, maar ook een sociaal fenomeen dat de manier waarop mensen zich verhouden tot elkaar en tot hun natie beïnvloedt. Het is belangrijk voor lezers te begrijpen dat de gevolgen van populisme verder gaan dan de politieke arena en een invloed hebben op het dagelijks leven en de bredere maatschappelijke normen.