Jakie są różnice między publicznymi a prywatnymi łańcuchami bloków i jakie mają znaczenie dla inwestora?

Tendencja ku otwartym sieciom jest swego rodzaju „stopą w drzwi” do dalszej decentralizacji i wykorzystania publicznych łańcuchów bloków. Potencjalne zastosowania prywatnych łańcuchów bloków wykraczają znacznie poza sektor usług finansowych. Banki i inne instytucje pośredniczące w płatnościach najszybciej adoptowały tę technologię, ponieważ przypadki użycia są najbardziej oczywiste w systemie specjalizującym się w zabezpieczaniu transakcji. Poza sektorem finansowym blockchain eksplorowany jest także w takich branżach jak przemysł muzyczny, nieruchomości, ubezpieczenia, opieka zdrowotna, łańcuchy dostaw, organizacje charytatywne, śledzenie broni, egzekwowanie prawa, administracja rządowa i inne.

W niniejszej publikacji skupiamy się przede wszystkim na publicznych łańcuchach bloków i ich natywnych aktywach – zwanych tutaj „kryptoaktywami”, ponieważ właśnie tam kryje się największa szansa dla innowacyjnego inwestora. Kryptoaktywa często noszą tę samą nazwę co ich blockchain, ale bywają też odróżnione drobnymi zmianami w pisowni lub kapitalizacji, np. bitcoin dla łańcucha Bitcoin, ether dla Ethereum czy litecoin dla Litecoin.

Terminologia związana z blockchainem pozostaje często nieprecyzyjna i może być źródłem nieporozumień. Pojęcia takie jak „blockchain”, „łańcuch bloków”, „a blockchain” czy „blockchain technology” bywają używane wymiennie, choć oznaczają różne rzeczy. Zwykle, gdy ktoś mówi „the blockchain”, ma na myśli oryginalny łańcuch Bitcoina. W celu jasności, zawsze lepiej używać określenia „łańcuch Bitcoina”. Natomiast „a blockchain” czy „blockchain technology” często odnoszą się do odmian lub technologii niepowiązanych bezpośrednio z Bitcoinem, a samo słowo „blockchain” jest pojęciem najbardziej ogólnym, nieodnoszącym się do konkretnej implementacji.

Rozróżnienie między publicznymi a prywatnymi łańcuchami bloków to kwestia pełna napięć. Prywatne blockchainy zazwyczaj są wspierane przez istniejące instytucje i liderów branżowych, natomiast publiczne – przez innowatorów i disruptorów rynku. Zrozumienie tego podziału jest kluczowe dla inwestora, który pragnie poruszać się w świecie kryptoaktywów z pełną świadomością motywacji i celów poszczególnych stron. Twierdzenia, że Bitcoin jest już nieistotny lub został wyprzedzony, są często niepoprawne, jednak zrozumienie ich genezy pomaga uniknąć dezorientacji.

Historia Bitcoina jest ważnym kontekstem. Po jego powstaniu, przez pierwsze dwa lata pozostawał w dużej mierze nieznany i wykorzystywany głównie przez entuzjastów technologii. Przełom nastąpił wraz z uruchomieniem Silk Road – zdecentralizowanego rynku, który używał bitcoina jako środka płatniczego. Ten przypadek, choć negatywnie wpływający na reputację Bitcoina, uwypuklił praktyczną użyteczność technologii i przyczynił się do gwałtownego wzrostu zainteresowania.

Ważne jest, by czytelnik rozumiał, że blockchain to nie tylko jedna technologia czy jedna implementacja – to ekosystem różnorodnych rozwiązań, które mogą współistnieć i wzajemnie się uzupełniać. Publiczne i prywatne łańcuchy bloków nie konkurują jedynie na płaszczyźnie technologicznej, lecz reprezentują odmienne wizje przyszłości zdecentralizowanych systemów. Inwestor powinien dostrzegać tę złożoność i rozumieć, że adaptacja blockchainów w różnych sektorach życia społecznego i gospodarczego będzie przebiegać na wielu poziomach i według różnorodnych scenariuszy.

Technologia blockchain, aby stać się rzeczywistym narzędziem transformacji, musi ewoluować ku interoperacyjności i wzajemnemu uznaniu wartości różnych systemów. Odrębne rozwiązania konsensusu i różne modele łańcuchów bloków mogą się przenikać, tworząc złożony, lecz spójny system o szerokim zastosowaniu.

Jak porównać zwroty inwestycyjne bitcoin z tradycyjnymi aktywami na przestrzeni ostatnich lat?

Różnica między wzrostem wartości aktywów można najlepiej zobrazować na skali logarytmicznej, która pozwala porównywać procentowe zmiany cen bez względu na ich absolutną wartość. Na przykład wzrost z 10 do 20 dolarów i z 100 do 200 dolarów będzie wizualizowany jako ten sam ruch na wykresie logarytmicznym, mimo że w ujęciu liniowym wartości te różnią się znacząco. Skala logarytmiczna pozwala także kompresować dane o szerokim zakresie wartości na jednym wykresie, co ułatwia porównania.

W kontekście inwestycji na rynku amerykańskich akcji od kryzysu finansowego można zauważyć, że indeks S&P 500 zapewnił średni roczny zwrot na poziomie około 15%, co jest o 50% lepszym wynikiem niż średnia historyczna z okresu 1928-2016. Jednakże nawet ten bardzo dobry wynik wydaje się nieistotny w porównaniu z wynikami bitcoina, który w ośmioletnim okresie do początku 2017 roku osiągnął imponujący roczny wzrost rzędu 332%.

Porównując bitcoin do grupy szybko rosnących spółek technologicznych, zwanych FANG (Facebook, Amazon, Netflix, Google), również w tym zestawieniu bitcoin zdecydowanie przoduje. Od debiutu Facebooka na giełdzie w maju 2012 roku do początku 2017 roku inwestycja w bitcoin wzrosłaby ponad 66 razy bardziej niż inwestycja o takiej samej wartości w Facebooka, a podobnie wielokrotnie przewyższała wzrost kapitału w Amazonie, Netflixie czy Google. Pomimo ogromnej przewagi bitcoin pozostawał wtedy wielokrotnie mniejszy pod względem wartości rynkowej niż te giganty technologiczne, co wskazuje na ogromny potencjał dalszego wzrostu.

Jednak inwestowanie w bitcoin wiązało się także z ryzykiem, szczególnie widocznym na przykładzie inwestorów, którzy zakupili bitcoin na szczycie jego ceny pod koniec 2013 roku, kiedy jego wartość przekroczyła 1000 dolarów za jednostkę. W ciągu roku po tym szczycie wartość bitcoina spadła o około 80%, a inwestycja w tym czasie przyniosła stratę. Dla porównania, inwestycje w tradycyjne indeksy giełdowe w tym samym czasie przyniosły zyski. Wobec tego czas wejścia na rynek był i jest kluczowym czynnikiem wpływającym na ostateczne wyniki inwestycji.

Ważne jest zrozumienie, że choć bitcoin oferuje potencjał znacznie przewyższający tradycyjne inwestycje, to jego dynamika cechuje się wysoką zmiennością i ryzykiem. Warto także pamiętać, że porównania oparte na skali logarytmicznej są niezbędne do właściwej oceny wzrostu wartości aktywów o bardzo różnych wartościach początkowych i rozpiętości cen. Znajomość tego pozwala inwestorowi unikać błędów interpretacyjnych, które mogą wynikać z używania skali liniowej.

Ponadto, w ocenie wyników inwestycyjnych nie należy ograniczać się do absolutnych wartości wzrostu, ale rozważać także czynniki takie jak czas inwestycji, ryzyko zmienności oraz kontekst rynkowy. Przykład bitcoina ilustruje, że inwestycje w nowatorskie i szybko rozwijające się aktywa mogą przynieść wyjątkowo wysokie zwroty, lecz wymagają również świadomego podejścia do momentu wejścia na rynek i gotowości na okresy dużych wahań wartości.

Jak decyzje regulacyjne wpływają na rynek Bitcoin ETF i jakie niesie to konsekwencje?

Pojawienie się propozycji funduszu ETF opartego na Bitcoinie zapowiadało znaczące zmiany na rynku kryptowalut, przede wszystkim w kontekście napływu kapitału z rynku inwestorów instytucjonalnych. Analityk Spencer Bogart przewidywał, że pierwsze dni funkcjonowania takiego funduszu mogłyby przyciągnąć nawet 300 milionów dolarów, co w naturalny sposób wpłynęłoby na gwałtowny wzrost ceny Bitcoina. Przed decyzją amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) cena tej kryptowaluty rosła w oczekiwaniu na pozytywne rozstrzygnięcie, mimo sceptycyzmu ekspertów rynku kapitałowego i kryptowalut.

Jednakże decyzja SEC była jednoznaczna i miała charakter odmowny. Komisarze wskazali na fundamentalne bariery regulacyjne – przede wszystkim na brak odpowiednich mechanizmów nadzoru nad rynkami, na których handluje się Bitcoinem, oraz na brak porozumień w zakresie wymiany informacji nadzorczych („surveillance-sharing agreements”) pomiędzy giełdą, na której ETF miał być notowany, a rynkami kryptowalut. SEC podkreśliła, że rynek Bitcoina jest w jej ocenie rynkiem nieregulowanym, co jest niezgodne z wymogami ustawy o giełdach papierów wartościowych.

Odmowa zatwierdzenia produktu przez SEC spotkała się z dużym zaskoczeniem, zwłaszcza że w centrum uwagi nie była specyfika samego funduszu Winklevossów, lecz charakterystyka całego rynku Bitcoina. To stanowisko stanowiło wyraźny sygnał, że na realne wprowadzenie Bitcoin ETF w Stanach Zjednoczonych przyjdzie poczekać jeszcze długo. Bezpośrednio po ogłoszeniu decyzji kurs Bitcoina zanurkował o ponad 20 procent, jednak rynek szybko się odbił, co pokazuje dużą odporność i płynność inwestorów detalicznych działających 24/7 na giełdach kryptowalut.

To nie był jedyny przypadek odrzucenia Bitcoin ETF przez SEC. Inny przykład to SolidX Bitcoin Trust ETF, który także miał zapewnić ubezpieczenie na wypadek kradzieży lub włamania, co miało zwiększyć bezpieczeństwo inwestycji. Mimo tego, w marcu 2017 roku SEC również odmówiła jego zatwierdzenia.

Alternatywą dla ETF w niektórych jurysdykcjach stały się noty giełdowe (ETN), które funkcjonują na regulowanych giełdach takich jak Nasdaq Nordic w Szwecji. ETN-y, choć podobne do ETF, różnią się tym, że nie posiadają rzeczywistych aktywów w portfelu, a ich wartość zależy od wiarygodności emitenta, zwykle dużych banków inwestycyjnych, co niesie za sobą specyficzne ryzyko kredytowe. Inwestorzy powinni być świadomi, że w przypadku bankructwa emitenta, mogą stracić znaczną część zainwestowanych środków, w przeciwieństwie do ETF, które bezpośrednio posiadają i zarządzają aktywami.

Znaczenie tych regulacyjnych i strukturalnych różnic jest kluczowe dla zrozumienia, dlaczego Bitcoin ETF w USA napotykał tak duże trudności, a jednocześnie dlaczego inne formy inwestowania w kryptowaluty, takie jak te oferowane przez ARK Invest, które łączą ekspozycję na Bitcoina z portfelem dynamicznych spółek technologicznych, zyskały na popularności. Przykład ARK pokazuje, że istnieje popyt na produkty inwestycyjne łączące innowacje technologiczne z cyfrowymi aktywami, mimo ograniczeń formalnych.