Współczesne metody analizy obrazów hiperspektralnych (HSI) wykorzystują zaawansowane techniki uczenia maszynowego, w tym klasteryzację opartą na strukturze grafu. Jednym z kluczowych wyzwań jest stworzenie mechanizmów, które pozwalają na poprawę strukturalnej spójności grafów oraz sparsowanie krawędzi grafu w taki sposób, by efektywnie wspierały proces klasyfikacji. W tym celu zaproponowano nowatorskie podejście – adaptacyjny filtr grafowy – który pozwala na dynamiczne dostosowanie struktury grafu do specyfiki zadania klasteryzacji.

Proces ten opiera się na filtrze grafowym, który agreguje informacje o sąsiedztwie w sposób adaptacyjny. Aby dostosować graf do różnych zadań klasteryzacji, wykorzystuje się mechanizmy usuwania krawędzi międzyklastrowych oraz odzyskiwania krawędzi wewnątrzklastrowych. Tego typu adaptacyjne podejście pozwala na uzyskanie bardziej precyzyjnych rezultatów w kontekście analizowania danych o wysokiej wymiarowości, takich jak obrazy hiperspektralne.

Klasteryzacja oparta na grafach łączy ze sobą różne podejścia, takie jak wykorzystanie rozkładu pomocniczego do samodzielnego uczenia (self-training) oraz klasyczny algorytm k-średnich (k-means). Samodzielne uczenie polega na optymalizacji rozkładu klastrów poprzez minimalizowanie rozbieżności Kullbacka-Leiblera, co pozwala na uzyskanie lepszego dopasowania do struktury danych. W ten sposób metoda ta jest w stanie skutecznie radzić sobie z problemem braku etykiet w procesie klasteryzacji.

Zaproponowana metoda wykorzystuje także mechanizm wzmocnionego uczenia strukturalnego z zastosowaniem homofilii, co dodatkowo poprawia jakość wyników klasteryzacji. Homofilia oznacza tendencję w sieci do łączenia się w grupy o podobnych cechach. W kontekście analizy obrazów hiperspektralnych oznacza to, że piksele, które mają podobne właściwości spektralne, powinny zostać przypisane do tych samych klastrów. Mechanizmy wykorzystywane do tego celu usuwają krawędzie między klastrami o różnych cechach i wzmacniają te wewnątrzklastrowe, co skutkuje bardziej precyzyjnym i odpornym na zakłócenia rozdzieleniem danych.

Dopełnieniem całego procesu jest optymalizacja całej sieci, której celem jest poprawa spójności strukturalnej grafu oraz sparsowanie krawędzi. Dzięki temu, sieć jest w stanie lepiej przetwarzać dane o wysokiej wymiarowości, zachowując przy tym istotne informacje o strukturze danych. Na końcu procesu klasteryzacji, klasyczny algorytm k-średnich jest wykorzystywany do reprezentacji ukrytych cech danych.

W procesie przetwarzania obrazów hiperspektralnych na poziomie wstępnym wykorzystuje się metodę SLIC (Simple Linear Iterative Clustering), która dzieli obraz na superpixele. Dla każdego superpixela obliczane są cechy w postaci średnich wartości spektralnych pikseli wewnątrz niego. Następnie, na bazie tych cech, tworzy się graf, którego wierzchołki odpowiadają superpixele, a krawędzie łączą ze sobą sąsiadujące superpixele. Dzięki temu procesowi możliwe jest uchwycenie relacji przestrzennych między pikselami i superpixelami, co ma kluczowe znaczenie przy analizie obrazów hiperspektralnych.

Równocześnie, proces filtrowania grafu odbywa się w dwóch fazach: stosowanie filtrów niskoprzepustowych, które pozwalają na wychwycenie podobieństw między sąsiednimi elementami grafu, oraz filtrów wysokoprzepustowych, które pomagają w wykrywaniu różnic i bardziej złożonych zależności. Stosowanie obu rodzajów filtrów jest niezbędne, aby uzyskać dokładniejszy obraz struktury danych i poprawić dokładność klasteryzacji.

Proponowana metoda może być wykorzystywana do różnorodnych zadań analizy obrazów hiperspektralnych, takich jak klasyfikacja obrazów satelitarnych, analiza roślinności, czy rozpoznawanie anomalii w obrazach medycznych. Istotnym aspektem tej techniki jest jej elastyczność w dostosowywaniu struktury grafu do specyfiki danych, co pozwala na osiąganie lepszych wyników w porównaniu do tradycyjnych metod klasteryzacji.

Ważnym elementem tego podejścia jest zrozumienie roli grafów w analizie danych o wysokiej wymiarowości. Grafy stanowią potężne narzędzie w modelowaniu złożonych relacji między elementami danych, a adaptacyjne podejście pozwala na dynamiczne dostosowanie grafu do zmieniających się warunków. To z kolei umożliwia skuteczne wykorzystywanie tych technik w różnych dziedzinach, gdzie klasteryzacja stanowi kluczowy element analizy.

Jakie są kluczowe komponenty metodologii klasteryzacji HSI z wykorzystaniem kontrastywnego uczenia i wydobywania trudnych próbek?

Obrazy hiperspektralne (HSI) stanowią wyjątkowe wyzwanie w kontekście klasteryzacji i analizy, głównie ze względu na swoją wysoką wymiarowość oraz złożoność przestrzenną i spektralną. W odpowiedzi na te trudności, opracowano nowatorski framework oparty na trzech kluczowych komponentach, które łącznie pozwalają na efektywne i precyzyjne rozdzielanie pikseli obrazów hiperspektralnych na odrębne klasy. Każdy z tych komponentów pełni odmienną funkcję, ale razem tworzą zintegrowany mechanizm klasteryzacji, który optymalizuje wykorzystanie zarówno cech przestrzennych, jak i spektralnych.

Pierwszy komponent to etap identyfikacji stabilnych punktów odniesienia, które uzyskiwane są poprzez segmentację obrazu z wykorzystaniem superpikseli. Segmentation ta wykorzystuje metodę SLIC (Simple Linear Iterative Clustering), która grupuje przestrzennie i spektralnie podobne piksele w jednolite obszary. Następnie, na podstawie tych superpikseli, przeprowadzana jest ekstrakcja cech przy użyciu zaawansowanej architektury kodera grafowego, która umożliwia uchwycenie zarówno lokalnych struktur geometrycznych, jak i globalnych wzorców spektralnych. Dzięki temu etapowi, obraz hiperspektralny zyskuje reprezentację, która jest bardziej zwięzła i jednocześnie zawiera kluczowe informacje potrzebne do dalszej analizy.

Drugi komponent wprowadza innowacyjny mechanizm uczenia oparty na konsekwencji klasteryzacji, który wymusza zgodność pomiędzy reprezentacjami cech przestrzennych i spektralnych. Tego rodzaju mechanizm pozwala na jeszcze lepsze odwzorowanie semantyki przestrzennych i spektralnych podobieństw, co skutkuje wyraźniejszym podziałem na klasy. Użycie takiej techniki pozwala na zwiększenie zdolności do rozróżniania różnych klas na obrazie, a także na lepsze rozdzielanie pikseli, które różnią się od siebie zarówno pod względem przestrzennym, jak i spektralnym.

Trzeci i najbardziej charakterystyczny komponent w tej metodologii to wprowadzenie adaptacyjnego algorytmu kontrastywnego uczenia z inteligentnym wydobywaniem trudnych próbek. Algorytm ten automatycznie identyfikuje próbki, które są szczególnie trudne do sklasteryzowania i nadaje im większą wagę w procesie optymalizacji. Takie podejście pozwala na bardziej precyzyjne rozróżnienie przypadków granicznych, które mogłyby zostać błędnie zaklasyfikowane w tradycyjnych metodach klasteryzacji. Przykładem może być sytuacja, w której piksele graniczne dwóch różnych klas są szczególnie trudne do sklasyfikowania z powodu podobieństw zarówno w przestrzeni, jak i w spektrum. W tym przypadku mechanizm wydobywania trudnych próbek pozwala na wyodrębnienie takich przypadków i skupienie większej uwagi na ich poprawnej klasyfikacji.

W kontekście konstrukcji grafu dla analizy obrazu hiperspektralnego, kluczowym aspektem jest odpowiednie odwzorowanie przestrzennych i spektralnych relacji pomiędzy pikselami. W tym celu stosuje się dwa rodzaje macierzy sąsiedztwa: macierz spektralną oraz macierz przestrzenną, które są tworzone na podstawie najbliższych sąsiadów dla każdego piksela. Następnie, te macierze są wykorzystywane w ramach grafowych sieci neuronowych (GCN), które pozwalają na agregację informacji z sąsiednich pikseli, zapewniając bardziej trafne odwzorowanie cech obrazu.

Dodatkowo, w celu redukcji wymiarowości spektralnej, stosuje się technikę analizy głównych składowych (PCA), która umożliwia usunięcie nadmiarowych pasm spektralnych, zachowując jednocześnie te, które zawierają najwięcej informacji diagnostycznych. W ten sposób, obraz hiperspektralny zostaje przekształcony w bardziej zwięzłą formę, co ułatwia dalszą analizę.

Należy również podkreślić, że ten proces klasteryzacji nie jest jednorazowym, statycznym działaniem. W trakcie optymalizacji, model jest w stanie dynamicznie dostosowywać swoje parametry, identyfikując trudne przypadki i poprawiając skuteczność klasyfikacji. Adaptacyjne ważenie próbek w ramach kontrastywnego uczenia daje możliwość skuteczniejszego modelowania granic pomiędzy klasami, co ma kluczowe znaczenie w przypadku obrazów hiperspektralnych, które charakteryzują się dużą ilością subtelnych różnic pomiędzy klasami.

Na koniec, warto zaznaczyć, że zastosowanie tego podejścia do klasteryzacji HSI wymaga solidnej implementacji algorytmów grafowych, w tym wykorzystywania sieci neuronowych opartej na grafach (GCN), które oferują bardziej zaawansowane metody agregacji cech w porównaniu do tradycyjnych sieci konwolucyjnych. Dzięki temu możliwe jest lepsze uchwycenie długozasięgowych zależności przestrzennych i spektralnych pomiędzy pikselami, co w rezultacie prowadzi do bardziej precyzyjnych i odpornych na zakłócenia wyników klasteryzacji.