Pacjent, który zgłasza się z pogarszającą się wysypką świądową, a wynik tomografii komputerowej (TK) wykazuje przerzuty nowotworowe, może mieć objawy wskazujące na rozwijającą się chorobę nowotworową. Często takie objawy mogą występować po zastosowaniu nowych terapii, które zmieniają stan skóry, w tym pojawienie się wyprysku lub podrażnienia. W przypadku, gdy pacjent po dwóch tygodniach od rozpoczęcia leczenia zgłasza dodatkowe objawy, takie jak podrażnienie oczu i zaczerwienienie, konieczne jest rozważenie zastosowania odpowiedniej terapii ukierunkowanej. Ważne jest, aby lekarz mógł szybko określić, który typ leczenia jest właściwy w takim przypadku, biorąc pod uwagę konkretne objawy i stan zdrowia pacjenta.

Warto zauważyć, że w leczeniu chorób skóry, w tym nowotworów skóry, terapia ukierunkowana na specyficzne białka i mechanizmy molekularne zyskuje na znaczeniu. Jednym z typów takich terapii jest stosowanie inhibitorów białek, które wpływają na układ odpornościowy, na przykład inhibicja czynnika śmierci komórki typu 1 (PD-1). Leczenie to pozwala na skuteczną modyfikację odpowiedzi immunologicznej pacjenta, co jest szczególnie istotne w przypadku chorób nowotworowych skóry. Celem tego typu terapii jest zminimalizowanie objawów towarzyszących, takich jak świąd czy podrażnienia, oraz zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych. Wybór odpowiedniego leczenia zależy jednak od dokładnej diagnozy oraz historii klinicznej pacjenta.

Rozpoznanie, które leki mogą wywołać skutki uboczne w postaci wysypki lub podrażnienia skóry, stanowi kluczowy element w procesie leczenia. Na przykład, inhibitor białka CTLA-4, zastosowany w terapii niektórych nowotworów, może prowadzić do pojawienia się wysypki skórnej jako reakcji na leczenie. Z kolei terapia przy użyciu rekombinowanego interleukiny-2 może wywołać objawy ze strony skóry, w tym zaczerwienienie i świąd, co również wymaga dostosowania terapii.

W kontekście leczenia biologicznego, warto pamiętać, że "biologiki" to leki, które są tworzone przy użyciu żywych organizmów lub ich komórek, a ich główną cechą jest specyficzność działania na wybrane molekuły, co pozwala na skuteczniejsze leczenie chorób o podłożu immunologicznym. W tym przypadku szczególną uwagę zwraca się na białka, które mogą blokować aktywność komórek odpornościowych, zapobiegając w ten sposób ich nadmiernemu działaniu, które mogłoby prowadzić do rozwoju choroby autoimmunologicznej. Biologiki mogą być stosowane w leczeniu chorób zapalnych, takich jak łuszczyca, a także w przypadkach, gdzie inne metody leczenia nie przyniosły oczekiwanych efektów.

Równocześnie warto również zauważyć, że stosowanie "biologików" wiąże się z ryzykiem efektów ubocznych. Choć leki te są bardziej precyzyjnie dopasowane do potrzeb pacjenta, nie oznacza to, że są wolne od działań niepożądanych. Mogą one prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, co zwiększa podatność na infekcje lub inne powikłania. Dlatego monitorowanie pacjenta w trakcie leczenia jest niezbędne, aby uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.

W przypadku pacjentów z przewlekłymi chorobami skóry, takimi jak łuszczyca, leczenie biologiczne może okazać się skuteczną opcją terapeutyczną. Z kolei pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi, które powodują przewlekłe zapalenia skóry, również mogą skorzystać z tego typu terapii. W takich przypadkach wybór leczenia jest szczególnie trudny, ponieważ nie wszystkie leki będą odpowiednie dla każdego pacjenta. Ważne jest, aby dobrać odpowiednią terapię, uwzględniając indywidualne potrzeby pacjenta oraz specyfikę jego choroby.

Kiedy mówimy o chorobach skóry związanych z autoimmunologią, takich jak pemfigoid pęcherzowy, trzeba pamiętać, że są to schorzenia przewlekłe, które mogą prowadzić do blizn i innych powikłań. Diagnostyka w tym przypadku obejmuje testy serologiczne, w tym obecność swoistych przeciwciał, które mogą wskazywać na zaawansowaną postać choroby. W takich sytuacjach leczenie polega na stosowaniu leków immunosupresyjnych, które mogą skutecznie kontrolować objawy i zapobiegać dalszemu uszkodzeniu skóry.

Z kolei choroby związane z nadprodukcją bradykininy, jak w przypadku wrodzonego obrzęku naczynioruchowego, wymagają innego podejścia terapeutycznego. Lekarze muszą mieć świadomość, że w takich przypadkach należy unikać leków, które mogą nasilać objawy choroby, takich jak inhibitory ACE, które prowadzą do dalszego zwiększenia poziomu bradykininy.

Wszelkie zmiany skórne, które występują w wyniku leczenia, muszą być dokładnie monitorowane, aby zapewnić pacjentowi odpowiednią opiekę. Właściwa diagnoza i skuteczne leczenie zależą od pełnej analizy objawów oraz zastosowanych terapii, a także od bieżącego stanu zdrowia pacjenta.

Jak rozpoznać i leczyć zmiany skórne związane z alopecją bliznowaciejącą i innymi chorobami dermatologicznymi?

W dermatologii, jednym z bardziej skomplikowanych i różnorodnych obszarów jest diagnostyka zmian skórnych, które obejmują takie choroby jak alopecja bliznowaciejąca, lupus discoidalis, zapalenie mieszków włosowych oraz inne schorzenia o charakterze zapalnym. Skóra jest miejscem, gdzie objawy wielu chorób ogólnoustrojowych mogą przejawiać się w postaci charakterystycznych zmian, dlatego istotne jest wnikliwe i precyzyjne podejście diagnostyczne.

Alopecja bliznowaciejąca, znana także jako alopecja cicatricial, jest stanem, który prowadzi do trwałej utraty włosów, związanej z zapaleniem mieszków włosowych. Zmiany te mają charakter przewlekły, postępujący i mogą występować w różnych miejscach na ciele, ale najczęściej dotyczą owłosionej skóry głowy. W diagnostyce tej choroby szczególnie ważne jest zidentyfikowanie obecności pęcherzyków i grudek zapalnych, które stanowią pierwsze objawy procesu bliznowacenia. Często izolowanym patogenem, który jest kulturowany z takich pęcherzyków, jest Staphylococcus aureus, co sugeruje konieczność zastosowania odpowiedniej terapii przeciwbakteryjnej. W leczeniu często stosuje się antybiotyki doustne lub miejscowe, takie jak tetracyklina, rifampicyna lub klindamycyna.

Lupus discoidalis (DLE) to inna choroba bliznowaciejąca, która również może prowadzić do trwałej utraty włosów, ale w tym przypadku charakterystyczne są inne objawy, takie jak dyschromia, erytem i zatykanie mieszków włosowych. W diagnostyce DLE nie obserwuje się zazwyczaj zmian w postaci pęcherzyków i ropni, które są typowe dla zapalenia mieszków włosowych. Chociaż leczenie DLE może obejmować sterydy, istotne jest, aby lekarz nie pomijał innych możliwości, takich jak biopsja skóry, aby potwierdzić diagnozę i wykluczyć inne choroby.

Innym interesującym przypadkiem jest zespół acne conglobata, który jest częścią tetrady okluzji mieszków włosowych. Zespół ten obejmuje również hidradenitis suppurativa, cellulitis dyssektans i torbiel pilonidalną. Zmiany skórne w tym przypadku przyjmują postać głębokich, ropnych grudek i cyst, a leczenie wymaga nie tylko stosowania antybiotyków, ale także czasami interwencji chirurgicznych w celu usunięcia ropnych zmian.

Z kolei zmiany spowodowane przez promieniowanie ultrafioletowe (fotodermatozy) mogą prowadzić do pojawienia się przebarwień, szczególnie w postaci plam o nieregularnych brzegach, zwanych fitofotodermatozami. Ich cechą charakterystyczną jest wyraźna granica w kształcie, która może wskazywać na kontakt ze światłem słonecznym lub substancjami chemicznymi, takimi jak perfumy. Inny przypadek, który często jest związany z nadmiernym poceniem i uszkodzeniami mechanicznymi skóry, to lichen simplex chronicus – zmiany skórne powstałe na skutek przewlekłego tarcia lub drapania.

Warto również zauważyć, że zmiany skórne mogą stanowić część szerszego obrazu chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne czy zaburzenia hormonalne. Przykładem może być zmiana skórna w przebiegu cukrzycy, która objawia się w postaci wyprysków, pęknięć skóry, infekcji grzybiczych lub bakteryjnych, szczególnie w obszarze stóp. Z kolei w przypadkach chorób autoimmunologicznych, takich jak zespół Nethertona, skóra może reagować zjawiskami keratotycznymi lub przerostowymi, a także zmiany w strukturze włosów.

Ostatnim istotnym zagadnieniem jest diagnostyka i leczenie chorób, które wymagają biopsji skóry lub innych procedur diagnostycznych. W niektórych przypadkach, gdy mamy do czynienia z rzadkimi przypadkami dermatoz, jak np. amyloidoza skórna, odpowiednie podejście może obejmować terapię immunosupresyjną lub leczenie ukierunkowane na zmniejszenie objawów zapalnych.

Poza tym, warto pamiętać, że w leczeniu skórnych chorób zapalnych i autoimmunologicznych często stosuje się kombinację metod – od farmakoterapii, przez terapie immunosupresyjne, aż po zmiany stylu życia, takie jak unikanie czynników drażniących, regularna pielęgnacja skóry oraz odpowiednia dieta.

Jakie testy diagnostyczne są niezbędne w dermatologii i jak wpływają na planowanie leczenia?

Współczesna dermatologia wymaga coraz bardziej zaawansowanych technik diagnostycznych, które pozwalają na szybsze i bardziej precyzyjne rozpoznanie różnych chorób skórnych. W szczególności, wykorzystywanie testów molekularnych, immunohistochemicznych oraz obrazowania pozwala na dokładniejsze określenie natury zmiany skórnej, a tym samym na lepsze dopasowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów diagnostycznych, które mają szczególne znaczenie w codziennej praktyce dermatologicznej.

Jednym z najważniejszych testów w diagnostyce dermatologicznej jest test na HIV, który może pomóc w wykryciu chorób skóry związanych z immunosupresją, takich jak np. przewlekłe zakażenia wirusowe czy też rak skóry. Ponadto, PCR tkanek w celu identyfikacji klonalnych populacji komórek T ma kluczowe znaczenie w diagnostyce niektórych chorób skórnych, jak choćby chłoniaki czy choroby autoimmunologiczne.

W leczeniu chorób dermatologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty, ważnym badaniem jest cytometria przepływowa krwi obwodowej, która umożliwia ocenę liczby oraz jakości poszczególnych typów komórek krwi. Z kolei testy na obecność wirusa opryszczki ludzkiej typu 8 (HHV-8) oraz testy QuantiFERON Gold są wykorzystywane w diagnostyce chorób nowotworowych oraz infekcyjnych, które mogą mieć objawy skórne.

Przy rozpoznawaniu takich zmian skórnych jak zespół Sweetsa, erytropoetyna może wykazywać nieprawidłowe wyniki, a niektóre formy pokrzywki mogą być również wynikiem zaburzeń immunologicznych, które najlepiej diagnostykować poprzez badania molekularne.

Również diagnostyka histologiczna, w tym badanie immunohistochemiczne przy użyciu markerów, takich jak SOX10, pozwala na precyzyjne określenie charakterystyki zmian melanocytarnych, co jest kluczowe w diagnozowaniu czerniaka skóry. Testy molekularne, takie jak FISH, CGH, oraz spektrometria masowa, pozwalają na wykrywanie mutacji genetycznych, które mogą być związane z rozwojem nowotworów skóry, w tym czerniaka.

Kolejnym ważnym zagadnieniem w diagnostyce dermatologicznej jest ocena ryzyka związana z leczeniem chirurgicznym u pacjentów stosujących leki przeciwzakrzepowe. W przypadku pacjentów na terapii warfaryną, wybór odpowiedniej strategii zarządzania antykoagulacją przed zabiegiem chirurgicznym, takim jak operacja metodą Mohsa, wymaga szczególnej uwagi. Należy wziąć pod uwagę zarówno czas leczenia, jak i potencjalne ryzyko krwawienia, co wymaga zastosowania odpowiednich technik i konsultacji z lekarzem specjalistą.

Nie można zapominać o roli nowoczesnych technologii, takich jak laseroterapia, w leczeniu zmian skórnych, w tym tatuaży. W szczególności laser Nd:YAG jest uważany za optymalny do usuwania zielonych tatuaży. Dodatkowo, odpowiedni wybór substancji sklerozujących, takich jak polidokanol, ma kluczowe znaczenie w leczeniu teleangiektazji, ponieważ minimalizuje ryzyko powstania niepożądanych zmian, takich jak matowanie teleangiektatyczne.

Inną nowinką w dermatologii jest zastosowanie wypełniaczy kwasu hialuronowego, gdzie istotnym czynnikiem wpływającym na długość efektu jest proces sieciowania cząsteczek kwasu. Jest to jeden z przykładów, w którym nowoczesna technologia wpływa na poprawę estetyki i jakości życia pacjentów.

Choroby skórne, takie jak czerniak czy nowotwory powstające w obrębie paznokci, wymagają szczególnej uwagi w diagnostyce i leczeniu. W przypadku zmian nowotworowych w obrębie paznokci, jak np. czerniak lub rak podstawnokomórkowy, kluczową rolę odgrywa biopsja oraz odpowiednia analiza histopatologiczna.

Wreszcie, techniki fotodynamiczne stosowane w leczeniu chorób skóry, takich jak terapia fotodynamiczna z wykorzystaniem aminolewulinianu metylowego, stanowią nowoczesne podejście w leczeniu zmian nowotworowych i przednowotworowych skóry. Aktywne związki, które absorbują światło widzialne, umożliwiają skuteczną eliminację patologicznych komórek skórnych.

Wszystkie te testy, technologie i techniki stanowią część szerokiego wachlarza narzędzi, które dermatologowie wykorzystują w swojej pracy, zapewniając pacjentom skuteczną i trafną diagnozę oraz odpowiednie leczenie. Kluczem do sukcesu jest nie tylko zastosowanie odpowiednich testów, ale również ich umiejętna interpretacja oraz holistyczne podejście do każdego pacjenta, co pozwala na osiągnięcie optymalnych wyników w terapii dermatologicznej.

Jakie mechanizmy genetyczne i molekularne wpływają na rozwój chorób dermatologicznych?

W dermatologii, jak w każdej dziedzinie medycyny, coraz większą uwagę przykłada się do zrozumienia mechanizmów molekularnych oraz genetycznych, które leżą u podstaw wielu chorób skóry. Odmiany genów, mutacje, zmiany w ekspresji białek i nieprawidłowe procesy immunologiczne są kluczowe w diagnostyce i leczeniu schorzeń dermatologicznych. Jednym z najbardziej interesujących zjawisk w tej dziedzinie jest mozaicyzm somatyczny, który w przypadku niektórych chorób skórnych ma szczególne znaczenie.

Mutacje postzygotyczne, które pojawiają się w niektórych komórkach somatycznych rozwijającego się zarodka, prowadzą do powstania mozaicyzmu somatycznego. Zjawisko to jest charakterystyczne dla chorób, w których zmiany skórne podążają za liniami Blaschko – hipotetycznymi liniami widocznymi na skórze, które pokazują wzór migracji komórek w trakcie rozwoju embrionalnego. Mozaicyzm ten może dotyczyć różnych typów komórek, w tym komórek naskórka, co tłumaczy obecność zmian w charakterystycznych lokalizacjach, jak np. w przypadku znamion włosowatych. Takie zmiany mogą być wynikiem mutacji w genach HRAS lub KRAS, co skutkuje powstaniem znamion włosowatych, które są jednym z typowych objawów mozaicyzmu somatycznego.

Innym przykładem takiej choroby jest ichtioza z konfetti, która jest przykładem tzw. mozaicyzmu rewertantnego. Z kolei w przypadku takich chorób jak pigmentacja incontinensia i zespół CHILD, które są dziedziczone w sposób sprzężony z chromosomem X, zmiany skórne również pojawiają się w liniach Blaschko. Mechanizm ten jest efektem funkcjonalnego mozaicyzmu, który powstaje w wyniku lyonizacji – inaktywacji jednego z chromosomów X w komórkach kobiet. Dla zrozumienia tej dynamiki, konieczne jest uwzględnienie, że nie wszystkie przypadki mozaicyzmu somatycznego prowadzą do tak specyficznych wzorców zmian.

Warto również zwrócić uwagę na wędrówkę komórek grzebienia nerwowego, która ma kluczowe znaczenie w powstawaniu chorób związanych z defektami pigmentacji skóry. Takie zaburzenia jak albinizm okulocutaneous, w którym następuje brak produkcji melaniny, mogą wynikać z nieprawidłowości w migracji melanocytów z grzebienia nerwowego. Z kolei inne choroby, takie jak zespół Hermansky'ego-Pudlaka czy zespół Chédiaka-Higashiego, również są związane z mutacjami dotyczącymi melanocytów, ale w tych przypadkach chodzi o zaburzenia w produkcji lub transferze melaniny.

Z drugiej strony, w kontekście bardziej ogólnych problemów dermatologicznych, takich jak łuszczyca, reakcja T-komórek Th2 ma szczególne znaczenie. Jest to odpowiedź immunologiczna, która jest szczególnie związana z chorobami, takimi jak atopowe zapalenie skóry. Zrozumienie tych mechanizmów jest niezbędne, aby skutecznie leczyć tego typu choroby, które mogą prowadzić do przewlekłych zmian skórnych i innych powikłań.

Warto podkreślić, że nie wszystkie zmiany skórne są wynikiem prostych mutacji genowych. Wiele chorób dermatologicznych jest wynikiem złożonych interakcji między genami a środowiskiem. Na przykład choroby takie jak trądzik różowaty czy trądzik pospolity, choć mają podłoże genetyczne, są silnie uzależnione od czynników zewnętrznych, takich jak dieta, stres, ekspozycja na słońce czy mikroflora skóry. Dlatego w leczeniu chorób dermatologicznych kluczowe jest podejście indywidualne, które uwzględnia zarówno aspekty genetyczne, jak i środowiskowe.

Ponadto, w kontekście zaburzeń strukturalnych skóry, takich jak ichtioza czy zespół Nethertona, mutacje w różnych genach keratynowych, jak KRT86 i KRT81, są kluczowe dla rozwoju tych chorób. Dodatkowo, zmiany w strukturze białek, które są odpowiedzialne za tworzenie bariery skórnej, mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń naskórka, co w efekcie manifestuje się w postaci grubej, łuszczącej się skóry. Stąd zrozumienie molekularnych podstaw tych zaburzeń jest podstawą dla rozwoju terapii, które skutecznie przywracają prawidłową strukturę i funkcjonowanie bariery skórnej.

Nie można również pominąć znaczenia zjawiska mozaicyzmu w kontekście rzadkich, ale diagnostycznie trudnych przypadków, jak w przypadku zespołu Waardenburga, który jest wynikiem defektu w migracji melanocytów. Choroba ta, powodująca między innymi zmiany w pigmentacji skóry i włosów, jest wynikiem mutacji w genie związanym z produkcją melaniny, co wskazuje na kluczową rolę grzebienia nerwowego w procesie tworzenia struktury skóry i włosów.

Zrozumienie tych wszystkich mechanizmów jest kluczowe nie tylko dla diagnostyki, ale także dla opracowywania nowych, bardziej skutecznych metod leczenia i profilaktyki. Na przykład, terapie skierowane na modulowanie odpowiedzi immunologicznej w atopowym zapaleniu skóry czy zastosowanie nowych metod genoterapii mogą zmienić przyszłość leczenia wielu trudnych do wyleczenia chorób dermatologicznych.

Jakie cechy histologiczne pomagają w diagnozie chorób skórnych?

Rozpoznanie wielu chorób skórnych wymaga dokładnej analizy histopatologicznej, ponieważ objawy kliniczne mogą być podobne, a wyniki badań mikroskopowych dostarczają kluczowych informacji o stanie tkanek. Wśród najważniejszych wskazówek, które lekarze dermatolodzy wykorzystują do postawienia trafnej diagnozy, znajdują się zmiany w kompozycji skóry, obecność określonych komórek zapalnych i unikalne wzorce depozycji immunoglobulin. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na kilka przypadków, które dobrze ilustrują różnice między chorobami skórnymi.

Jednym z przykładów jest dermatitis herpetiformis (DH), której cechą charakterystyczną jest obecność neutrofili w wierzchołkach papilarnej skóry właściwej. W tym przypadku często spotyka się subepidermalne mikroabscesy, a badanie immunofluorescencyjne (DIF) ukazuje obecność ziarnistego osadu IgA na szczytach brodawek skórnych. Można także zauważyć wzór włókien IgA w DH, co odróżnia ją od innych chorób skórnych. Takie zmiany są szczególnie pomocne w różnicowaniu choroby z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak rozsiana kandydoza, sepsa bakteryjna czy histiocytoza komórek Langhansa.

Lichen planus to kolejna choroba, która często bywa mylona z innymi schorzeniami skórnymi, zwłaszcza z reakcją lichenoidową wywołaną przez leki. W obrębie skóry w przebiegu lichen planus występuje pasmowaty naciek limfocytów w połączeniu z martwicą keratynocytów. Na skórze mogą także pojawić się zmiany w postaci wykwitów w kształcie grudek, które różnią się od innych zmian zapalnych skóry, takich jak liszaj płaski, ale także wymagają dalszych badań.

W przypadku psoriasis, czyli łuszczycy, charakterystyczne jest występowanie akantozy, parakeratozy oraz obecność neutrofili w naskórku. Zmiany te powodują, że skóra staje się pogrubiona, a warstwa rogowa zwiększa swoją grubość. Również rozszerzenie naczyń w papilarnej warstwie skóry właściwej jest cechą, która pozwala na rozpoznanie tej choroby. Łuszczyca może również przyjmować różne formy, a jej obraz histologiczny jest kluczowy w różnicowaniu od innych schorzeń, takich jak nowotwory skóry, np. rak wroczeńszy.

W kontekście naczyniaków (np. angiosarcoma) warto wspomnieć o nierównomiernych naczyniach krwionośnych, które są otoczone atypowymi, hipercchromatycznymi komórkami śródbłonka. Angiosarcoma to nowotwór naczyniowy, który pojawia się najczęściej na skórze osób starszych, szczególnie w okolicach głowy i szyi. Jego wygląd histopatologiczny jest charakterystyczny, z rozproszonymi, nieregularnymi kanałami naczyniowymi, a także obecnością komórek o wyraźnej atypii.

Keratoacanthoma to kolejny przypadek, który stanowi wyzwanie diagnostyczne. Początkowo może przypominać inne zmiany skórne, zwłaszcza rak kolczystokomórkowy. Charakterystyczną cechą keratoacanthoma jest szybki wzrost guza, który może osiągnąć duże rozmiary w krótkim czasie. W badaniach histopatologicznych zauważa się obecność masywnych zmian rogowaciejących, co pomaga w postawieniu diagnozy.

Sebaceous carcinoma to nowotwór złośliwy, który najczęściej pojawia się na skórze głowy i szyi, choć może występować także w innych częściach ciała. W diagnostyce kluczowe jest zauważenie komórek o pofalowanych jądrach i przezroczystym cytoplazmatycznym obszarze zawierającym mikrowezikuły. Ponadto, gdy występuje w młodszej grupie wiekowej, zwłaszcza w okolicach, gdzie guz nie jest typowy, należy brać pod uwagę możliwość zespołu Muir-Torre, który charakteryzuje się mutacjami w genach związanych z rakiem jelita grubego.

Każdy przypadek wymaga nie tylko precyzyjnego badania histopatologicznego, ale także szczegółowego wywiadu klinicznego, który pomoże w postawieniu właściwej diagnozy. Istotne jest, aby lekarz dermatolog, oprócz wyników biopsji, wziął pod uwagę wszystkie aspekty kliniczne, w tym historię choroby, objawy ogólnoustrojowe oraz ewentualne czynniki ryzyka, takie jak wcześniejsze choroby skóry, leki stosowane przez pacjenta czy predyspozycje genetyczne.