Współczesne seriale, takie jak The Walking Dead, Fear the Walking Dead, American Horror Story, czy telewizyjna wersja Egzorcysty, stanowią przykład ewolucji przedstawień queerowych w horrorze, zrywając z dotychczasową tradycją łączenia queerowości z potwornością, która przez dekady była dominującym motywem w kinie i telewizji. Reprezentacja queer w mediach, szczególnie w horrorze, jest istotnym tematem, który wywołuje kontrowersje wśród teoretyków i widzów, a także stawia pytania o rolę, jaką może pełnić w kształtowaniu społecznym i politycznym. Chociaż sam temat wydaje się być wciąż nierozwiązany, coraz bardziej widoczna jest zmiana, której poddawane są tradycyjne obrazy związane z tożsamościami queerowymi.
Samuel Chambers w The Queer Politics of Television stwierdza, że skoncentrowanie się na reprezentacji jest w zasadzie nieproduktywne, gdyż nie zapewnia ona żadnych gwarancji politycznych skutków. Z jego punktu widzenia ważniejszym jest atakowanie norm społecznych, niż szukanie odzwierciedlenia tych norm w mediach. Jednakże nie wszyscy podzielają tę opinię. Kylo-Patrick Hart w swoim badaniu dotyczącym post-1960 reprezentacji gejów w mediach amerykańskich wyraża przeciwną tezę, mówiąc, że reprezentacja w mediach ma znaczenie, ponieważ kształtuje ona społeczne rozumienie i przekłada się na realne efekty, w tym na zrozumienie samych tożsamości queerowych. Amy Villarejo poszerza tę myśl, wskazując na fakt, że reprezentacja nie jest tylko walką o sprawiedliwość społeczną, ale także o podważenie granicy między tym, co jest “my”, a tym, co jest “telewizją” – w końcu w dobie współczesnych mediów, to, jak prezentujemy siebie, może mieć wpływ na naszą percepcję, ale i postrzeganie samych siebie.
Problem z reprezentacją queerową w mediach, zwłaszcza w horrorze, polega na tym, że jest to kategoria niezwykle zróżnicowana i niejednoznaczna. Nawet w obrębie samej społeczności queerowej nie ma jednolitego poglądu na to, co stanowi adekwatną reprezentację. Na przykład w serialu Dante’s Cove, skupiającym się na relacjach homoseksualnych, bohaterowie prezentują stereotypowe, nadmiernie męskie postawy, co dla części widzów jest nieautentyczne, jako że nie odbiega od tradycyjnych norm męskości. Podobnie, w przypadku Modern Family, mimo że serial zdobył uznanie za pozytywne przedstawienie gejowskiej pary, niektórzy krytycy wskazują na to, że postacie Camerona i Mitchella są pozbawione seksualności, co wyróżnia ich na tle innych, heteroseksualnych bohaterów, a przez to, jak zauważają niektórzy, nie stanowią pełnowartościowego obrazu queerowych relacji.
Zastanawiając się nad wizerunkiem queer w horrorze, warto zauważyć, że w przeszłości homoseksualność często była ukazywana w filmach w kontekście "potworności", a postacie queerowe były marginalizowane i przedstawiane jako "inny", "niebezpieczny" element. Wspomniany motyw jest dobrze znany w klasykach kina, gdzie postaci gejowskie czy lesbijske były często zderzane z obrazami brutalnych, przemocowych charakterów lub tragicznych postaci, które nie miały szans na szczęśliwe zakończenie. Dopiero od niedawna widać próbę zrywania z tym schematem, pojawiają się postacie, których queerowość nie jest głównym źródłem ich "potworności", a ich tożsamość seksualna bywa traktowana równie naturalnie, jak w przypadku postaci heteroseksualnych.
Jednakże, patrząc na te zmiany, warto zauważyć, że nie każde przełamanie tego schematu jest pozytywne. Współczesne przedstawienia queerowych postaci mogą czasem skutkować zanikiem oryginalnych problemów związanych z tożsamością i doświadczeniem queerowym. Często queerowość bywa "spłaszczona", redukowana do zestawu konwencjonalnych postaw, które nie mają nic wspólnego z rzeczywistymi zmaganiami ludzi identyfikujących się jako queer. Takie podejście, choć może być postrzegane jako forma normalizacji, w rzeczywistości nie sprzyja tworzeniu pełniejszych i bardziej autentycznych reprezentacji. Co więcej, część teorii queerowych, które zajmują się takim podejściem, wciąż jest nieco nihilistyczna – na przykład odwołania do teorii Freuda o "śmierci" queerowego podmiotu, które zakładają, że queerowość powinna obejmować status ofiary, czy wręcz społeczną marginalizację, nie zawsze znajdują uzasadnienie w realnych potrzebach i doświadczeniach osób queerowych.
Przemiany w przedstawieniach queerowych postaci w horrorze są niezbędne, ale muszą być rozważane w kontekście ich rzeczywistego wpływu na społeczną świadomość. Reprezentacja nie powinna ograniczać się tylko do pojawiania się postaci queerowych w mediach, ale także do uznania ich tożsamości w pełnej, bardziej złożonej formie. Zmieniające się obrazy w horrorze, takie jak postaci w American Horror Story, pokazują, że queerowość może być przedstawiana nie tylko w kontekście niebezpieczeństwa, ale także siły, złożoności i przełamywania społecznych norm. To może być początek zrozumienia, jak queerowa reprezentacja może funkcjonować jako potężne narzędzie zmiany społecznej, nie tylko w zakresie obalania stereotypów, ale także w redefiniowaniu tego, co uznaje się za "normalne" w kulturze masowej.
Jak strach i izolacja kształtują granice w filmach o rodzinie i tożsamości
Izolacja i granice, jako odpowiedzi na zewnętrzne zagrożenia, stały się istotnymi tematami współczesnych narracji filmowych. W szczególności, dwa filmy, The Witch (2015) oraz It Comes at Night (2017), doskonale ukazują mechanizmy, które zachodzą w momencie, gdy jednostki oraz grupy próbują chronić swoje wartości i tożsamość przed postrzeganą, zewnętrzną groźbą.
Jak "Get Out" staje się społecznym komentarzem w erze prezydentury Trumpa?
Film Get Out Jordana Peele’a stał się nie tylko wydarzeniem filmowym, ale także jednym z najważniejszych dzieł, które ukazują współczesne napięcia rasowe i społeczne w Stanach Zjednoczonych. Jego premiera, tuż przed rozpoczęciem kadencji Donalda Trumpa, zbiegła się z czasem, kiedy amerykańska scena polityczna była naznaczona ogromnym podziałem społecznym, który do tej pory wydaje się niegasnącym tematem w amerykańskim dyskursie. Get Out dostarczało obrazu, który mógł wydawać się filmową dystopią, ale z biegiem czasu okazało się, że wyprzedzało ono rzeczywistość o krok, ukazując napięcia, które miały tylko narastać.
Peele, korzystając z formuły horroru, ukazał głęboko zakorzenione mechanizmy rasizmu, które istnieją w amerykańskim społeczeństwie, ale nie w klasycznej formie, którą można łatwo zidentyfikować. Rzeczywisty rasizm, jak pokazuje Get Out, nie musi być bezpośrednim wyrazem nienawiści, lecz może przejawiać się w subtelnych, systemowych działaniach, które wydają się być zrozumiałe dla białych Amerykanów, ale które są absolutnie nieakceptowalne dla mniejszości. Ujęcie w filmie "zatopionego miejsca" (ang. sunken place) stało się symbolem milczącej dominacji, którą odczuwają osoby czarnoskóre w społeczeństwie amerykańskim, w którym systemowy rasizm nie jest widoczny na pierwszy rzut oka, ale jest jednocześnie wszechobecny.
Wkrótce po premierze Get Out, Peele zaczął komentować wydarzenia polityczne w USA, wskazując na zbieżność wizji swojego filmu z rzeczywistością za czasów prezydentury Trumpa. W 2018 roku, odbierając nagrodę Stanley’a Kramera na ceremonii Producers Guild of America, Peele stwierdził, że "zatopione miejsce to system, który milczy głos kobiet, mniejszości oraz innych ludzi". Te słowa były bezpośrednią reakcją na działania Trumpa, który niejednokrotnie dopuszczał się wypowiedzi obraźliwych wobec afroamerykańskich sportowców, którzy publicznie sprzeciwiali się polityce rządu.
Film szybko zyskał status kultowego, nie tylko wśród krytyków, ale także w przestrzeni internetowej. Wiele osób zaczęło używać motywu sunken place jako narzędzia do wyśmiewania działań Trumpa i jego zwolenników. Choć niektóre z tych żartów były prześmiewcze, w ich tle kryła się poważna krytyka – np. Kanye West, który publicznie wyrażał poparcie dla Trumpa, stał się jednym z głównych obiektów internetowych memów, które ukazywały go jako postać "uwięzioną w zatopionym miejscu". To zjawisko stało się również przykładem na to, jak szybko popkultura, a zwłaszcza internet, może reagować na bieżące wydarzenia polityczne, tworząc przestrzeń dla wyrażenia sprzeciwu i frustracji.
Jednak film nie pozostaje jedynie przy krytyce Trumpa czy jego polityki, ale również przygląda się zjawisku, które nabrało znaczenia w czasach prezydentury, czyli pojęciu "kolor-blind racism", czyli rasizmowi, który ukrywa się pod pozorem neutralności. W filmie Peele’a białe postacie, które rzekomo nie dostrzegają rasowych różnic, w rzeczywistości nie są w stanie zauważyć strukturalnych nierówności, które utrzymują czarnoskórych w gorszej pozycji społecznej i politycznej. Tego rodzaju komentarz społeczny może wydawać się subtelny, ale jego wpływ na publiczność jest ogromny – zmusza do myślenia o rasizmie w sposób, który nie jest łatwy do zakwestionowania, ponieważ nie opiera się na klasycznych stereotypach.
W kontekście prezydentury Trumpa, Get Out i jego motywy stają się bardziej niż tylko filmową fikcją. Oglądając to dzieło przez pryzmat jego późniejszych odniesień do politycznych wydarzeń, zyskujemy pełniejszy obraz tego, jak kultura masowa może reagować na zmiany polityczne i jakie narzędzia stwarza, aby zrozumieć je w kontekście społecznym. Zjawisko to pokazuje, jak sztuka może stać się narzędziem walki z niesprawiedliwościami, nie tylko przez bezpośrednią krytykę, ale także przez subtelną aluzję, która przemawia do szerokiej publiczności.
Get Out nie jest jedynie obrazem rasizmu i społecznych napięć, ale także przestrzenią do dyskusji o tym, co znaczy być "w pełni włączonym" do społeczeństwa, a zarazem pozostawać niewidocznym i "zatopionym". Kultura masowa, zwłaszcza w dobie internetu, pozwala na błyskawiczne tworzenie przestrzeni do takiej refleksji, a jednym z przykładów tej dynamiki jest parodia Get Out, stworzoną przez YouTube’owych twórców w kontekście poparcia przez Kanye Westa prezydenta Trumpa. Memy, parodie i komentarze internetowe dają odbiorcom możliwość wyrażenia swojego sprzeciwu, ale również składają się na szerszą dyskusję o polityce, rasizmie, tożsamości i sile popkultury w kształtowaniu opinii społecznej.
Przeanalizowanie wpływu Get Out w kontekście prezydentury Trumpa pokazuje, jak kultura filmowa może stać się narzędziem społecznym, zmuszającym do konfrontacji z rzeczywistością, w której żyjemy, i w której zacierają się granice między fikcją a rzeczywistością.
Jak nieprzewidywalność i impulsywność mogą wpływać na sprawowanie władzy: przypadek Donalda Trumpa
Dlaczego Donald Trump był odpowiedzią na obawy amerykańskiego społeczeństwa?
Jak generować innowacyjne pomysły w różnych dziedzinach?
Jak skutecznie wprowadzić rutynę wellness w codzienne życie?

Deutsch
Francais
Nederlands
Svenska
Norsk
Dansk
Suomi
Espanol
Italiano
Portugues
Magyar
Polski
Cestina
Русский