Macierz sztywności geometrycznej [kg][kg] jest funkcją początkowego wektora sił 1f{1f}, które działają na element w punkcie C1C_1. Dla elementu belki, który znajduje się w równowadze w punkcie C1C_1, można zapisać następujące zależności:

1Fxa=1Fxb(3.42a)1Fxa = -1Fxb \quad (3.42a)
1Fyb=1Fya=Mza+1Mzb(3.42b)1Fyb = -1Fya = - Mza + 1Mzb \quad (3.42b)

W wyniku tych równań, początkowe siły węzłowe 1f{1f} mogą zostać zapisane jako:

1fT=(2MzaL+MzbL){1f}^T = \left( - \frac{2Mza}{L} + \frac{Mzb}{L} \right)

gdzie przedstawiono to wizualnie na rysunku 3.6(a). Z teorii wiadomo, że wektor przemieszczeń u{u} powinien reprezentować wszelkie rodzaje przemieszczeń elementu, jakie występują w trakcie przyrostowego kroku od C1C_1 do C2C_2, w tym przemieszczenia sztywne. Dla celów obliczeniowych przyjmujemy, że element podlega obrotowi sztywnemu θr\theta_r, zakładając, że ma on małą wielkość dla uproszczenia operacji. Zatem wektor przemieszczeń ur{u}_r można zapisać jako:

urT=(0,0,θr,0,Lθr,θr){u}_r^T = \left( 0, 0, \theta_r, 0, L\theta_r, \theta_r \right)

Aby przeprowadzić test ruchu ciała sztywnego, należy sprawdzić, czy wszystkie składniki w przyrostowym równaniu elementu (3.30) mogą współdziałać w celu reprezentowania ruchu ciała sztywnego. Po pierwsze, w przypadku sił konserwatywnych, wektor sił 1f{1f} po sztywnym obrocie jest taki, jak pokazano na rysunku 3.6(b). Z łatwością można wykazać, że macierz sztywności sprężystej [ke][ke] generuje zerowe siły po obrocie sztywnym, tzn.:

[ke]ur=0[ke] \cdot {u}_r = {0}

Wynik ten jest oczekiwany, ponieważ wiadomo, że macierz sztywności sprężystej [ke][ke], jak podano w równaniu (3.31), jest dokładna dla elementu belki na podstawie hipotezy Bernoullego-Eulera. Następnie stwierdzamy, że macierz sztywności geometrycznej [kg][kg] generuje siły po sztywnym obrocie:

[kg]ur=(Mza+Mzb)[kg] \cdot {u}_r = \left( - Mza + Mzb \right)

Rysunek 3.6(c) przedstawia te siły. Jak widać, siły generowane przez macierz sztywności geometrycznej [kg][kg] w wyniku obrotu sztywnego nie są zerowe ani w równowadze. Kolejnym krokiem w teście jest podstawienie wszystkich obliczonych składników do przyrostowego równania sztywności, aby sprawdzić, czy wynikające siły 2f{2f} przewidywane przez równanie dla elementu skończonego w C2C_2 po sztywnym obrocie θr\theta_r mogą faktycznie spełniać zasadę ruchu ciała sztywnego. W tym celu obliczamy siły 2f{2f} zgodnie z równaniem (3.30), podstawiając do niego równania (3.43)–(3.46):

2fT=(Mza+Mzb){2f}^T = \left( - Mza + Mzb \right)

Siły 2f{2f} można również uzyskać jako sumę sił przedstawionych na rysunkach 3.6(b) i 3.6(c). Z rysunku 3.6(d) widać, że początkowe siły 1f{1f}, działające na element skończony, zostały obrócone o kąt θr\theta_r, a ich wartości pozostają niezmienione. Potwierdza to zdolność wyprowadzonego elementu skończonego, a zwłaszcza macierzy sztywności geometrycznej [kg][kg], do obsługi ruchu ciała sztywnego.

Warto zauważyć, że powyższy test został przeprowadzony dla przypadku obrotu sztywnego, ale nie dla przypadku przesunięcia sztywnego, ponieważ ten drugi jest trywialny. Teoretycznie test powinien być przeprowadzony dla wszystkich możliwych rodzajów ruchów sztywnych elementu skończonego. Kolejną obserwacją z testu ruchu ciała sztywnego jest to, że siły elementu 2f{2f}, działające na element belki po obrocie sztywnym, w odniesieniu do osi C1C_1, można powiązać z początkowymi siłami 1f{1f} następującą zależnością:

21f=[T]11f{21f} = [T] \cdot {11f}

gdzie indeks "1" został dodany, aby oznaczyć, że oba wektory sił są odniesione do osi C1C_1. Macierz [T][T] odpowiadająca za transformację z osi C2C_2 na C1C_1 ma postać:

[T]=[R][T] = [R]

Dla małych obrotów sztywnych θr\theta_r, macierz obrotu [R][R] jest dana wzorem:

[R]=[cosθrsinθr0sinθrcosθr0001][R] = \begin{bmatrix} \cos \theta_r & -\sin \theta_r & 0 \\ \sin \theta_r & \cos \theta_r & 0 \\ 0 & 0 & 1
\end{bmatrix}

Jednakże, gdy wynikające siły 22f{22f} są odniesione do osi C2C_2 (obróconych lub zdeformowanych), mogą być powiązane z początkowymi siłami 11f{11f} w odniesieniu do osi C1C_1 prostą zależnością:

22f11f{22f} \equiv {11f}

Równanie to jest dokładnie tym, co może być użyte do traktowania początkowych sił 11f{11f} podczas obrotu sztywnego z C1C_1 do C2C_2 w analizie przyrostowo-iteracyjnej, co jest użyteczne dla dowolnej wielkości obrotów sztywnych.

W odniesieniu do testu ruchu ciała sztywnego, należy zaznaczyć, że nie ma praktycznie żadnych ograniczeń co do wielkości obrotów sztywnych, jeśli chodzi o ważność zasady ciała sztywnego. Jak pokazano w modelu koncepcyjnym na rysunku 3.4, ziemia, na której jest zamocowany pręt, może obracać się o dowolną ilość. Ta sama cecha powinna być przenoszona na każdy nieliniowy element skończony. Przyjmując, że obrót sztywny θr\theta_r jest mały, jak w równaniach (3.35) i (3.44), mówimy tak naprawdę o minimalnym wymaganiu, które musi zostać spełnione przez element skończony, aby test ruchu ciała sztywnego mógł zostać przeprowadzony w sposób matematycznie prosty. Z drugiej strony, w późniejszych rozdziałach analizy przyrostowo-iteracyjnej struktur przyjmiemy, że dla każdego przyrostowego kroku zakłada się, że deformacje w danym kroku są małe, ale obrót sztywny może być duży.

Test ruchu ciała sztywnego jest kluczowy w kontekście obliczeń opartych na metodzie elementów skończonych, szczególnie w przypadkach nieliniowych, gdzie wymagane jest dokładne uwzględnienie efektów stabilności. Bez odpowiedniego testu, niemożliwe byłoby prawidłowe modelowanie rzeczywistych deformacji, zwłaszcza tych, które wiążą się z dużymi obrotami czy przesunięciami elementów strukturalnych.

Jak zastosowanie reguły ciała sztywnego wpływa na analizę nieliniową w ramach konstrukcji?

W analizie struktur, zwłaszcza tych o charakterze ramowym, jednym z kluczowych zagadnień jest uwzględnienie wpływu obrotów ciała sztywnego. Zjawisko to jest powszechne, a nie rzadkie, w kontekście analizy nieliniowej, w tym przypadku przy rozważaniach nad belkami w trakcie ich ugięcia lub wyboczenia. Współczesne metody obliczeniowe umożliwiają uwzględnienie obrotów ciała sztywnego poprzez odpowiednią formułę odzyskiwania sił, która stanowi fundament dla aktualizacji sił w każdym kroku iteracyjnym w analizie nieliniowej.

Tradycyjnie, w analizie belek przyjęto hipotezę Bernoullego–Eulera, która zakłada, że przekroje poprzeczne belki pozostają płaskie po deformacji. Hipoteza ta jest odpowiednia do analizy elastycznych, liniowych struktur, ale w momencie przejścia do analizy nieliniowej, staje się ona bardziej problematyczna. Zgodnie z tą hipotezą, istnieją pewne ograniczenia, które mogą prowadzić do pojawiania się terminów w nieliniowych składnikach odkształceń, które są trudne do fizycznej interpretacji. W szczególności dotyczy to takich składników, które mogą naruszać zasady obrotu ciała sztywnego, jak np. ostatni składnik w nieliniowym odkształceniu ścinającym, który pojawia się w równaniu (3.10d).

Omawiając szczegółowo analizę ciał sztywnych, należy zauważyć, że podczas wyboczenia belek, każdemu z elementów przydzielanych do struktury przypisuje się pewne obroty, które muszą być uwzględnione w analizie. Obroty te są na tyle duże, że klasyczna formuła dla sił działających na strukturę musi być odpowiednio zmodyfikowana, aby uwzględnić ich wpływ. Zatem w procesie aktualizacji sił w analizie nieliniowej siły początkowe muszą być traktowane w kontekście ich dużych wartości, powstałych w wyniku poprzednich kroków obliczeniowych.

Rozważając elementy konstrukcyjne, takie jak kratownice, warto zauważyć, że dla tego typu elementów nie zachodzi potrzeba stosowania hipotez kinematycznych, ponieważ ich zachowanie może być dokładnie opisane bez dodatkowych założeń, które mogłyby wprowadzać sztuczne ograniczenia. Wynika to z faktu, że w analizie kratownic nie występują duże odkształcenia, a obecność obrotów ciała sztywnego jest minimalna. Z tego powodu, nie ma potrzeby wprowadzać dodatkowych hipotez kinematycznych, co jest istotną różnicą w porównaniu do analizy belek.

W przypadku bardziej zaawansowanych analiz nieliniowych, takich jak analiza wyboczenia, należy pamiętać, że zarówno wielkość przesunięć ciała sztywnego, jak i deformacji naturalnych, muszą być odpowiednio rozdzielone, a ich wpływ na siły musi być uwzględniony w sposób zgodny z regułą ciała sztywnego. Ta reguła pozwala na właściwe traktowanie sił początkowych w każdym kroku przyrostowym i umożliwia poprawne wyznaczenie sił działających na strukturę. Dzięki temu rozwiązaniu, możliwe jest wyeliminowanie problemów związanych z dużymi obrotami w analizie nieliniowej.

Również w praktyce inżynierskiej, przy rozwiązywaniu problemów nieliniowych, kluczowe jest zastosowanie odpowiednich metod obliczeniowych, które zapewnią stabilność numeryczną oraz fizyczną spójność wyników. Zastosowanie reguły ciała sztywnego w połączeniu z metodami iteracyjnymi pozwala na skuteczne rozwiązywanie problemów związanych z instabilnością strukturalną, takich jak punkty przełomowe w analizie obciążeniowo-odkształceniowej.

Powyższa metoda jest szczególnie cenna w analizie konstrukcji ramowych i wyboczenia, gdzie klasyczne podejście do obliczeń może prowadzić do błędnych wyników, jeśli nie uwzględni się obrotów ciała sztywnego. Z tego powodu, każda analiza nieliniowa powinna opierać się na solidnych zasadach fizycznych, takich jak reguła ciała sztywnego, aby zapewnić wiarygodność i dokładność wyników.

W kontekście rozwiązywania problemów nieliniowych warto również pamiętać o roli metod iteracyjnych, które pozwalają na dokładniejsze śledzenie zmian w strukturze podczas kolejnych kroków analizy. Warto zatem stosować techniki takie jak metoda kontrolowania przemieszczeń, które umożliwiają stabilne prowadzenie obliczeń, nawet w przypadku występowania trudnych zjawisk, jak np. skokowe zmiany w odkształceniach.

Jak obliczać siły w elementach kratowych w analizie nieliniowej?

Siły w węzłach układu kratowego są opisane przez wektory sił, które przyjmują postać macierzy dla każdej z końcówek elementu. W szczególności dla elementu kratowego w przestrzeni trójwymiarowej siły te można wyrazić jako macierze 6×6, w których zawarte są siły osiowe oraz siły poprzeczne. Dla węzła C1, siły poprzeczne na końcu elementu kratowego są zerowe, a siły osiowe na dwóch końcach pręta mają równą wartość, ale przeciwny zwrot. Przykładowo, siła węzła 1Fxb będzie równa -1Fxa. W przypadku przestrzennym, wszystkie składniki tej macierzy, wyrażone w ramach układu współrzędnych, są obliczane na podstawie naprężeń i odkształceń materiału, które są reprezentowane przez współczynniki sztywności.

W przypadku ogólnym, macierz sztywności elastycznej [ke] jest jednym z podstawowych elementów służących do obliczania sił w elementach kratowych. Jest to macierz, która opisuje reakcję materiału na deformacje, przy czym odkształcenia są bezpośrednio związane z napięciami. W szczególnym przypadku, gdy odkształcenia są małe, macierz [ke] pozostaje dominującym składnikiem układu równań. Do obliczeń wykorzystywana jest również macierz sztywności geometrycznej [kg], która uwzględnia zmiany geometrii pręta, w tym efekty wynikające z rozciągania i skręcania.

W analizach nieliniowych, gdzie odkształcenia mogą być znaczące, istotną rolę pełnią wyższe macierze sztywności, takie jak [s1], [s2], i [s3]. Te macierze uwzględniają wyższe efekty, takie jak nieliniowe deformacje, które mogą mieć wpływ na dokładność obliczeń w bardziej skomplikowanych układach. Zgodnie z zasadą sztywności, macierze te są wykorzystywane w przypadkach, gdy odkształcenia są znaczne, a efekty nieliniowe stają się dominujące w analizie.

W procesie obliczeń sił dla elementów kratowych w przestrzeni, ważnym etapem jest wykorzystanie metody iteracyjnej, która obejmuje trzy główne fazy: predyktora, korektora i sprawdzenia równowagi. Kluczową fazą w tym procesie jest faza korektora, ponieważ to ona zapewnia precyzję rozwiązań analizy nieliniowej. Korektor jest odpowiedzialny za dokładność wyliczeń sił wewnętrznych w elementach kratowych. W praktyce, to właśnie w tej fazie wykonuje się korekty wyników, by doprowadzić je do stanu równowagi.

Aby dokładnie obliczyć siły działające w elementach kratowych w analizie nieliniowej, stosuje się układ równań, w którym uwzględnia się macierze [ke], [kg], [s1], [s2], i [s3]. W przypadku małych odkształceń, można uprościć równania, pomijając niektóre z tych macierzy, co sprawia, że obliczenia stają się prostsze, ale mniej dokładne. W analizach, w których odkształcenia są większe, należy uwzględniać wszystkie składniki, aby uniknąć błędów w oszacowaniach sił.

Zatem, podczas przeprowadzania analizy nieliniowej dla konstrukcji kratowych, należy być świadomym, że zarówno małe deformacje, jak i duże odkształcenia wymagają różnych podejść do obliczeń. Przy dużych odkształceniach istotnym aspektem jest uwzględnienie efektów nieliniowych, które mogą zmieniać charakter obliczeń w porównaniu do tradycyjnych analiz, w których zakłada się jedynie małe przemieszczenia.

Dla uzyskania dokładnych wyników, proces obliczeń należy przeprowadzać w sposób iteracyjny, z uwzględnieniem równowagi wewnętrznej i zewnętrznej sił działających na układ. Ostatecznie, dokładność uzyskanych wyników zależy od precyzyjnego modelowania sił i odkształceń w każdym z elementów kratowych, w zależności od stopnia nieliniowości materiału oraz geometrii układu.

Jak zaktualizować geometrię elementu przestrzennego w analizie z wykorzystaniem dużych obrotów?

Aby dokładnie zrozumieć, jak przeprowadzać aktualizację geometrii elementu przestrzennego pod wpływem dużych obrotów, należy wziąć pod uwagę szereg równań i macierzy, które odpowiadają za opis deformacji naturalnych. W tym kontekście szczególne znaczenie mają komponenty wektora naturalnych deformacji {u}n, które mogą być wyznaczane na podstawie osi węzłów i osi elementów w konfiguracjach C1 oraz C2. W pierwszym kroku, wektory kierunkowe osi sekcji w odniesieniu do globalnych układów współrzędnych w konfiguracjach Ck (gdzie k = 1, 2) mogą być przekształcone na osie elementu kx, ky, kz, co przedstawia wzór (B.36). Oznacza to, że kierunki tych wektorów są transformowane przez macierz transformacji [kR], co pozwala uzyskać odpowiednie wartości w każdej konfiguracji.

Naturalne deformacje elementu węzła A, które występują przy przejściu od konfiguracji C0 do C1 i C2, można zapisać za pomocą wektora deformacji {21pa}, wyrażonego w odniesieniu do osi sekcji C1. W ten sposób uzyskujemy wzór na przyrosty rotacyjne, wyrażone przez różnice między poszczególnymi komponentami naturalnych deformacji, takimi jak {10αa}, {10βa} i {10γa}.

Początkowe osie sekcji w węźle A, takie jak {10αa}, {10βa} i {10γa}, po przejściu do konfiguracji C2 i zastosowaniu rotacji, stają się osiami {21αa}, {21βa} i {21γa}, co ilustruje równanie (B.38). Aby obliczyć te rotacje, wykorzystuje się klasyczną formułę rotacji Rodrigueza, która pozwala na wyznaczenie składowych rotacji φa i kierunku rotacji {1na}.

Wartości tych rotacji φa są wynikiem obliczeń opartych na składnikach składających się na macierz transformacji oraz odpowiednich wektorach kierunkowych węzła A. Wykorzystując odpowiednie wzory, takie jak (B.43), (B.44) i (B.45), możemy dokładnie obliczyć komponenty rotacji, co pozwala na uzyskanie pełnej charakterystyki deformacji naturalnych dla elementu w przestrzeni. W szczególności, obliczenia te uwzględniają zarówno komponenty obrotu w przestrzeni, jak i kierunek, w którym te obroty się odbywają.

Po obliczeniu rotacji, możliwe jest wyznaczenie sił działających na element w konfiguracji C2, korzystając z formuł równowagi. W tym celu konieczne jest uwzględnienie macierzy sztywności [k], która składa się z trzech składników: macierzy sztywności elastycznej [ke], geometrii [kg] oraz momentów indukowanych [ki], które są kluczowe w analizie odkształceń elementu pod wpływem rotacji. Te składniki pozwalają na precyzyjne obliczenie całkowitych sił działających na element, uwzględniając zarówno deformacje sztywne, jak i te wynikające z naturalnych deformacji elementu.

Dodatkowo, w przypadkach przestrzennych, dla elementów typu ramy przestrzennej, do wyznaczenia pełnych sił należy uwzględnić momenty skrętne oraz obroty w trzech wymiarach, co może prowadzić do bardziej złożonych obliczeń. W przypadku ram dwuwymiarowych, procedury te są uproszczone, co pozwala na ich łatwiejsze zastosowanie w praktyce inżynierskiej, ale wciąż wymagają uwzględnienia składowych odkształceń w płaszczyźnie.

Podstawową zasadą, którą należy mieć na uwadze podczas przeprowadzania obliczeń, jest właściwe rozróżnienie pomiędzy przemieszczeniami ciała sztywnego (które są rotacjami całego układu) a naturalnymi deformacjami elementu. Wprowadzenie tego rozróżnienia jest kluczowe, aby prawidłowo wyznaczyć siły i momenty w każdym węźle elementu, szczególnie w przypadku dużych rotacji, które mogą znacząco wpływać na wyniki obliczeń. Warto również pamiętać, że wprowadzenie tych rozróżnień wymaga precyzyjnego uwzględnienia wszystkich składowych macierzy sztywności oraz odpowiednich przekształceń, które są zależne od konfiguracji elementu w różnych stanach.

Zrozumienie procedury aktualizacji geometrii elementu przestrzennego z uwzględnieniem dużych obrotów jest istotne nie tylko dla uzyskania poprawnych wyników w obliczeniach, ale również dla późniejszego zastosowania tych wyników w analizach inżynierskich, takich jak obliczenia wytrzymałościowe czy symulacje dynamiki układów. Tylko precyzyjna implementacja tych zasad zapewni wiarygodność wyników, które będą miały bezpośrednie przełożenie na projektowanie elementów konstrukcyjnych w rzeczywistych warunkach.