Jak zarządzać tożsamościami i uprawnieniami w SQL Server i Azure SQL za pomocą Microsoft Entra i Active Directory?

Administracja dostępem do serwerów SQL i baz danych wymaga precyzyjnego zarządzania tożsamościami oraz odpowiednim przypisywaniem uprawnień. W środowiskach korzystających z Microsoft Entra (wcześniej Azure Active Directory) oraz Active Directory (AD) lokalnie, najlepszą praktyką jest wykorzystanie tożsamości grupowych na poziomie kont administratorskich. Takie podejście eliminuje konieczność modyfikowania kont przy zmianach kadrowych, co znacznie upraszcza zarządzanie i zwiększa bezpieczeństwo.

Windows Authentication, mimo że często utożsamiane z Active Directory, nie wymaga obligatoryjnego środowiska sieciowego ani domenowego. Użytkownicy mogą być uwierzytelniani lokalnie na pojedynczych komputerach, co jednak nie jest zalecaną praktyką ze względu na brak centralizacji i utrudnienia w zarządzaniu. W sytuacji, gdy SQL Server jest dołączony do domeny Active Directory, administratorzy mogą dodawać administratorów SQL, wybierając konta AD jako tożsamości.

W kontekście Azure SQL i Microsoft Entra, tworzenie loginów SQL powiązanych z tożsamościami Entra odbywa się poprzez polecenia T-SQL, które korzystają z zewnętrznego dostawcy uwierzytelniania. Użycie składni „FROM EXTERNAL PROVIDER” pozwala na powiązanie loginu SQL z kontem Entra, co umożliwia jednolite zarządzanie dostępem i zwiększa bezpieczeństwo poprzez wykorzystanie centralnych tożsamości w chmurze. Dodatkowo, możliwe jest określenie unikalnego identyfikatora obiektu Entra, co pozwala na dokładniejsze mapowanie użytkowników.

W SQL Server rozróżnia się dwa podstawowe typy podmiotów zabezpieczeń: loginy i użytkownicy. Login jest tożsamością na poziomie serwera, która umożliwia dostęp do instancji SQL, natomiast użytkownik to tożsamość na poziomie bazy danych, pozwalająca na operacje w obrębie konkretnej bazy. Aby użytkownik mógł korzystać z bazy, login musi być do niego przypisany. Tworzenie użytkowników odbywa się poprzez polecenia T-SQL, które można stosować także dla tożsamości pochodzących z Microsoft Entra.

Role bazodanowe i serwerowe stanowią mechanizm upraszczający nadawanie uprawnień. Role działają jak grupy bezpieczeństwa, które agregują uprawnienia i przypisują je zbiorczo do wielu użytkowników. Dzięki temu administratorzy mogą łatwiej zarządzać dostępem, przydzielając uprawnienia do ról zamiast do pojedynczych użytkowników. W Azure SQL wszystkie role są dostępne na poziomie bazy danych, natomiast serwerowe role występują w SQL Server i Azure SQL Managed Instance.

Standardowe role predefiniowane w SQL obejmują zakres uprawnień od tworzenia i zarządzania użytkownikami, przez wykonywanie kopii zapasowych, po kontrolę dostępu do danych i struktur bazy. Administratorzy mogą także definiować własne role dostosowane do specyficznych potrzeb środowiska, co zwiększa elastyczność i pozwala na precyzyjne dostosowanie uprawnień do obowiązków użytkowników.

Ponadto, istotne jest pamiętanie, że mimo dostępności różnych metod uwierzytelniania, należy zawsze stawiać na rozwiązania zapewniające centralną kontrolę i audyt dostępu. W środowiskach korporacyjnych najlepszym wyborem jest wykorzystanie Active Directory lub Microsoft Entra, co ułatwia zarządzanie uprawnieniami, zapewnia jednolitą politykę bezpieczeństwa oraz umożliwia szybkie reagowanie na zmiany kadrowe i incydenty bezpieczeństwa.

Jak zapewnić wysoką dostępność i odzyskiwanie danych w środowisku Azure dla SQL Server?

Azure oferuje szeroki wachlarz mechanizmów ochrony przed awariami i utratą danych (HA/DR), które funkcjonują niezależnie od oprogramowania uruchomionego na maszynach wirtualnych. Podstawowymi rozwiązaniami są tutaj Availability Sets oraz Availability Zones. Availability Sets dzielą centrum danych na domeny błędów i aktualizacji, co zapobiega umieszczeniu wszystkich maszyn wirtualnych klienta na tym samym fizycznym serwerze oraz jednoczesnemu wykonywaniu na nich prac konserwacyjnych. Dzięki temu awaria pojedynczego serwera czy prace konserwacyjne nie wpływają na wszystkie maszyny klienta jednocześnie. Natomiast Availability Zones rozszerzają tę koncepcję na poziom centrów danych — regiony Azure są podzielone na odrębne strefy, a każda maszyna wirtualna może być rozmieszczona w innej strefie, czyli w innym centrum danych. W ten sposób w przypadku katastrofy obejmującej całe centrum danych pozostałe strefy pozostają nienaruszone.

Bez względu na implementowane technologie, kluczowym elementem jest testowanie procedur HA/DR, które potwierdzi, czy w praktyce spełniają one swoje zadania. Testy mogą mieć różny charakter — od prostych checklist po pełne testy przerwania produkcji. Najbardziej realistyczne są testy równoległe i przerwania, jednak bywają kosztowne i wymagające. Warto podkreślić, że nieprzetestowane rozwiązania HA/DR pozostają jedynie teorią.

Backup i restore baz danych SQL to fundament, który powinien być obligatoryjny. W Azure możliwe są różnorodne podejścia w zależności od modelu wdrożenia: IaaS (SQL Server na VM) lub PaaS (Azure SQL Database, Managed Instance). Dla IaaS można korzystać z backupów na poziomie SQL Server, systemu operacyjnego lub infrastruktury Azure. Przy tworzeniu VM można skonfigurować automatyczne backupy z określeniem okresu przechowywania i harmonogramu. W PaaS kopie zapasowe są tworzone automatycznie — pełny backup raz w tygodniu, backup różnicowy dwa razy dziennie oraz backup logów transakcji co 10 minut, przechowywane z redundancją geograficzną na Azure Blob Storage.

Proces wykonywania backupu w SQL Server Management Studio (SSMS) jest intuicyjny i pozwala wybrać typ backupu: pełny, różnicowy lub logów transakcji, a także miejsce przechowywania. Podobnie restore umożliwia przywrócenie bazy do wybranego punktu w czasie z opcją kontroli trybu odzyskiwania, co pozwala na zastosowanie kolejnych backupów różnicowych lub logów po restore bez finalnego odzyskania. Tryby takie jak RESTORE WITH RECOVERY czy NORECOVERY mają kluczowe znaczenie przy odbudowie bazy po awarii.

Wybór strategii backupu i restore musi uwzględniać charakterystykę obciążenia i wymagania biznesowe. Wdrożenie procedur backupowych bez pełnego zrozumienia ich konsekwencji może prowadzić do sytuacji, gdy dane nie zostaną skutecznie odzyskane, mimo dostępności kopii.

Ponadto ważne jest, by administratorzy regularnie aktualizowali i weryfikowali swoje procedury backupu i przywracania, dostosowując je do zmieniających się warunków operacyjnych i biznesowych. Automatyzacja tych procesów powinna być wspierana przez monitoring i alerty, które pozwalają szybko reagować na ewentualne niepowodzenia.