Jak rasizm i przedstawienia rasowe kształtowały przemysł pornograficzny lat 70. i 80. XX wieku?

Pornografia w latach 70. i 80. XX wieku była nierozerwalnie związana z rozwojem technologii wideo, w szczególności z formatem VHS, który zdominował rynek dzięki popytowi na filmy dla dorosłych. Wiele osób twierdzi, że to właśnie przemysł pornograficzny przyczynił się do sukcesu VHS, podczas gdy format Beta firmy JVC, niechciany przez producentów filmów dla dorosłych, ostatecznie zniknął z rynku. To, co na początku mogło wydawać się marginalnym rynkiem, stało się jednym z głównych motorów rozwoju tej technologii. Równocześnie jednak, choć pornografia zaczynała zyskiwać popularność, jej rasowe i społeczne wymiary stanowiły istotny, a często nieuświadomiony, element tego rozwoju.

Rasowe podziały w pornografii były i pozostają do dziś jednym z bardziej kontrowersyjnych tematów. W kontekście lat 70. i 80. przemysł pornograficzny szczególnie eksploatował stereotypy rasowe, zarysowując skomplikowaną relację pomiędzy obrazami czarnoskórych, białych i innych grup etnicznych w filmach. „Czarna pornografia”, jak określano produkcje z dominującymi czarnoskórymi aktorami, była zarówno ceniona, jak i deprecjonowana przez branżę. W tym okresie filmy z czarnoskórymi aktorami były często traktowane jako produkt niszowy, mimo że odnosiły komercyjny sukces, zwłaszcza w miastach o dużej populacji afroamerykańskiej.

Z drugiej strony, to właśnie czarni aktorzy mieli w pewnym sensie większą kontrolę nad swoim wizerunkiem, niż wielu innych uczestników tej branży. Nie tylko występowali w filmach, ale ich obecność w nim była świadomym wyborem, co w pewnym sensie komplikowało narrację o rasizmie w pornografii. Warto zauważyć, że pornografia lat 70. i 80. była także rynkiem, który w znaczący sposób kształtował pojęcie tożsamości rasowej i seksualnej, a także związanych z tym pragnień i upodobań konsumentów.

W kontekście „czarnej pornografii” nie sposób pominąć także tematów związanych z segregacją rasową i płciową. W tym okresie, choć istniały różne formy reprezentacji, czarnoskórzy aktorzy wciąż byli przedstawiani w roli tzw. „egzotycznych obiektów pożądania”. Istniał wyraźny podział na filmy, w których czarnoskórzy aktorzy byli centralnymi postaciami, oraz produkcje, w których interakcje między rasami były często wykorzystywane do podkreślenia napięcia rasowego. Czarni mężczyźni i białe kobiety, którzy pojawiali się w takich produkcjach, stawali się figurą, której obecność miała wywołać określoną reakcję widza – przede wszystkim białego mężczyzny.

Zjawisko to nie ograniczało się jedynie do przedstawień rasowych w filmach. Zawarte w nich przekazy o rasizmie, białej dominacji oraz seksualnej „egzotyce” były przekonaniami, które wpływały na postrzeganie ról społecznych i seksualnych. Warto również zauważyć, że czarna pornografia z lat 70. i 80. miała ogromny wpływ na kształtowanie pojęcia „seksualności rasowej” w amerykańskiej popkulturze. Choć na pierwszy rzut oka mogło się wydawać, że chodzi jedynie o rozrywkę dla dorosłych, to właśnie przez pryzmat tych obrazów formowały się społeczne i kulturowe normy, które miały wpływ na dalsze zmiany w reprezentacji rasowej w innych dziedzinach życia publicznego.

Czym bardziej rozwijał się przemysł pornograficzny, tym bardziej stawał się również miejscem politycznego zaangażowania. W odpowiedzi na rosnącą presję ze strony prawa, przemysł ten zaczął organizować się w celu obrony swoich praw do wolności słowa i walki z cenzurą. W 1987 roku, po wygranej w sprawie Hal Freeman v. State of California, przemysł porno zyskał legalizację produkcji filmów dla dorosłych w hrabstwie Los Angeles, a w 1991 roku organizacja Free Speech Coalition stanęła w obronie branży przed cenzurą.

Jak agencja działa w kontekście rasy, płci i przemian społecznych w przemyśle pornograficznym?

Agencja, jako aspekt złożonego człowieczeństwa w ramach szerszych relacji podporządkowania, zmienia się i manifestuje w zależności od kontekstu historycznego. W zależności od okresu, agencja przejawia się w różnych formach, zależnych od węzłów władzy, które ukształtowane zostały przez przemiany społeczne, technologiczne i ekonomiczne. Można ją rozumieć jako dialektyczną zdolność do odczuwania przyjemności i bólu, eksploracji i zaprzeczenia, postępującej zmiany oraz codziennego przetrwania. Analizując wywiady z czarnoskórymi wykonawcami w przemyśle pornograficznym, można dostrzec ich zróżnicowane formy agencji, zależne od zmieniających się kontekstów reprezentacji oraz cyrkulacji seksualnej gospodarki. Opisana powyżej napięta relacja między aspiracjami a nieuniknionym przymusem stanowi zasadniczą oś tej książki.

W drugiej części omawiam wystąpienia czarnoskórych aktorek pornograficznych, takich jak Desiree Brown Sugar West, w "Złotej Erze" pornografii lat 70. XX wieku. Wielkie transformacje społeczne, które miały miejsce w tym okresie, nie tylko wpłynęły na granice rasowo-seksualne w Stanach Zjednoczonych, ale także zmieniły postrzeganie samej pornografii, sprawiając, że stała się ona ważnym miejscem ekspresji dla czarnoskórych kobiet. Połączenie białej fascynacji czarnoskórą seksualnością i chęci Afroamerykanek do wyrażania nowej, asertywnej polityki seksualnej stworzyło to, co określam mianem "soul porn", gatunek, który znacząco wpłynął na performansy i pracę czarnoskórych kobiet w pornografii. Jednakże, gdy czarnoskóre aktorki stały się agentkami produkcji nowej pornograficznej branży, musiały stawić czoła lękom i podporządkowaniom związanym z fetyszyzmem rasowym, a ich pozycja została zepchnięta na margines przez nadmierne skupienie na czarnej męskiej seksualności jako archetypie przekraczania granic rasowo-seksualnych.

W czwartej części analizuję, jak zbieżność hip-hopu i pornografii pomogła w ustanowieniu figury czarnoskórej kobiety z klasy robotniczej jako "ho". Używając tej figury, przemysł pornograficzny utrzymywał zróżnicowany, niszowy rynek seksualności czarnoskórej, oparty na komercyjnej estetyce hip-hopu. W tym procesie postać "ho" stała się tekstem, który czarnoskóre kobiety w pornografii muszą odszyfrować, a archetypem, który mówi o ich walce o przetrwanie w gospodarce seksualnej. W tej części korzystam z teorii "ho", aby zbadać reprezentację pracy cielesnej czarnoskórych kobiet klasy robotniczej w próbach włączenia się do rynku pragnień oraz równocześnie czerpania przyjemności z fetyszyzacji ich ciał.

Piąta część książki koncentruje się na motywacjach czarnoskórych kobiet do angażowania się w pracę pornograficzną, pytając, jakie czynniki społeczno-ekonomiczne skłaniają je do wyboru tej drogi. Jakie czynniki związane z nielegalnym erotyzmem kształtują ich decyzję o zostaniu gwiazdą pornografii? Jakie aspekty tej pracy postrzegają jako najbardziej pożądane, przyjemne i pełne mocy? Ponieważ pieniądze, seks i sława są głównymi motywacjami moich rozmówczyń, ważne jest rozpakowanie, jak rzeczywistość tej branży zderza się z tymi oczekiwaniami.

Część szósta bada doświadczenia życiowe i trudności, z jakimi muszą zmagać się czarnoskóre aktorki w przemyśle pornograficznym. Mówią one o nieuniknionych przeszkodach, które stawia przed nimi praca pornograficzna, oraz o tym, jak radzą sobie z marginalizacją, dyskryminacją i przemocą, próbując wykorzystać swoje erotyczne kapitały w branży, która zyskuje na ich uprzedmiotowieniu i wyzyskiwaniu. W końcu, te kobiety ukazują, jak ich wrażliwość jest formowana przez – ale i interweniuje w – szerszą seksualizowaną gospodarkę kapitalizmu, stając się alternatywną moralną ekonomią, która obnaża nierówności tej branży.

Pornografia, jako przestrzeń do rozważań na temat kultury seksualnej oraz ideologii rasowych, pozostaje kluczowym miejscem analizy, szczególnie w kontekście seksualizacji kultury popularnej i możliwości ekonomicznych kobiet. To miejsce wciąż jest w centrum feministycznych dyskusji, zwłaszcza w kontekście "Wojny o seks", trwającej od lat 70. XX wieku, gdzie toczy się debata na temat roli pornografii w społeczeństwie. Dla jednej strony, pornografia jest utożsamiana z prz

Jak pornografia kształtuje społeczne i kulturowe rozumienie ciał czarnoskórych kobiet w Zachodnim świecie?

Pornograficzne obrazy czarnoskórych kobiet są głęboko zakorzenione w systemach ekonomicznych, społecznych i kulturowych, które tworzą i krążą w przestrzeni zachodnich znaczeń na temat różnic rasowych oraz czarności. Tożsamość i reprezentacja ciała czarnoskórej kobiety zostały historycznie powiązane z dominującymi mechanizmami wyzysku i kontrolowania tych ciał, szczególnie w kontekście kolonialnym oraz niewolnictwa, a także ich późniejszych przedstawień w pornografii.

Zaczynając od teoretycznego pojęcia spojrzenia, które dla wielu feministycznych badaczek jest kluczem do zrozumienia asymetrycznych relacji władzy – w relacji niewolnik – pan, kolonizowany – kolonizator, kobieta – mężczyzna – zauważamy, że czarne ciała w pornografii zostały przedstawione w sposób, który nie tylko odzwierciedlał, ale i kontynuował dominację „imperialnego spojrzenia”. Te ciało czarnoskórej kobiety stały się obiektem nie tylko pożądania, ale także przedmiotem wyzysku seksualnego i społecznego.

Jednak pomimo tych historycznych uwarunkowań, kluczowe jest zrozumienie, że te obrazy, które miały na celu obniżenie statusu czarnoskórej kobiety, nie były tylko i wyłącznie przedmiotem wyzysku. Istnieje bowiem możliwość, że ciała czarnoskórych kobiet w pornografii były także przestrzenią oporu, subiektywności i autonomii. Takie podejście, choć może wydawać się kontrowersyjne, proponuje nowy sposób patrzenia na historie oporu czarnoskórej kobiety, w których, mimo trudnych warunków społecznych, te kobiety mogły wyrażać swoje pragnienia i walczyć z dominującymi reprezentacjami.

Pomimo dominujących teorii o spojrzeniu jako o relacji władzy, wielu badaczy zauważa, że ta relacja nie jest jednostronna. Relacja spektaklu, w którym czarne ciała są jedynie obiektami pożądania, jest pełna sprzeczności i odwróceń. Takie odwrócenia można dostrzec w sposobach, w jakie czarnoskóre kobiety wchodziły w interakcje z przedstawieniami pornograficznymi, a niejednokrotnie, jak te przedstawienia były dla nich miejscem sprzeciwu. Od lat 70. XX wieku pojawiło się wiele głosów krytycznych wobec dominujących teorii spojrzenia, które próbowały je uwolnić od myślenia o jednostronnej dominacji i subordynacji. W odpowiedzi na te teorie, badacze wskazują na możliwość wykorzystania w pornografii nie tylko opresyjnych, ale i wyzwalających momentów, w których czarnoskóre kobiety mogły negocjować własną podmiotowość.

Kultura pornograficzna nie jest więc tylko wytworem patriarchalnych, rasistowskich systemów władzy, ale także miejscem, gdzie czarnoskóre kobiety mogły wyjść poza te ściśle określone role, być może tworząc alternatywne przestrzenie, w których mogły przełamywać dominujące narracje. Choć nie możemy z całą pewnością wiedzieć, jak te kobiety doświadczały swojej pracy w przemyśle pornograficznym, warto rozważyć możliwość, że te same kobiety były w stanie nadawać własne znaczenie tym przedstawieniom, mimo że historyczne warunki sprzyjały ich wyzyskowi.

Takie podejście, które staramy się zaproponować, nie jest próbą usprawiedliwienia samej pornografii, lecz zaproszeniem do zrozumienia, w jaki sposób może ona stanowić przestrzeń dla sprzeciwu i oporu, mimo dominujących mechanizmów wykorzystywania ciał czarnoskórych kobiet. Sposób, w jaki czarnoskóre kobiety stawiają opór tej opresji, również w obrębie przemysłu pornograficznego, powinien być traktowany jako istotna część historii czarnej emancypacji, tak jak inne formy oporu wobec rasistowskich struktur władzy.

Jak czarna kobieta negocjuje swoją seksualność w przemyśle pornograficznym?

W 2010 roku, 18-letnia Montana Fishburne, córka laureata nagród Laurence’a Fishburne’a, zszokowała Amerykę, ogłaszając, że wkracza do przemysłu pornograficznego. „Chciałam to zrobić” – powiedziała w wywiadzie z Adult Video News, wyjaśniając, że pornografia miała być jej drogą do wejścia do przemysłu rozrywkowego. W kontekście jej decyzji wiele osób kwestionowało sens tej decyzji, porównując ją do medialnych skandali z udziałem celebrytów, takich jak Kim Kardashian, którzy stali się znani dzięki wydaniu swojego seks-taśma. Montana liczyła na to, że jej decyzja przyniesie podobny efekt – błyskawiczny rozgłos i możliwość przejścia do mainstreamowego show-biznesu. Jednak reakcje mediów były raczej sceptyczne, a niektórzy twierdzili, że jej wybór był błędem, który obniżył jej wartość w oczach głównego nurtu.

Problem czarnych kobiet w przemyśle pornograficznym nie jest nowy. Czarne aktorki w pornografii od trzech dekad próbują nawiązać do mainstreamowej kultury i zyskać szersze uznanie. Jednak ich starania często kończą się niepowodzeniem, napotykają one liczne bariery związane z rasizmem, seksizmem i społeczno-ekonomicznymi nierównościami. Zmniejszona wartość erotycznego kapitału czarnych kobiet jest stałym motywem w ich walce o uznanie. W tym kontekście widać, że działania Montany były próbą, aby w sposób jawny przełamać te bariery, stawiając na swoją seksualność jako środek do zdobycia większego rozgłosu.

Przemysł pornograficzny jest jednym z niewielu obszarów, w których czarne kobiety starają się wykorzystać swoją seksualność jako element w walce o uzyskanie niezależności finansowej i społecznej. W obliczu ograniczonych możliwości zarobkowych, czarne kobiety często szukają alternatywnych dróg do wyjścia z marginalizacji i biedy. Z tego powodu wiele z nich angażuje się w pracę seksualną, traktując ją jako sposób na szybki zarobek lub środek do osiągnięcia społecznej mobilności. W tym sensie ich decyzje nie są wynikiem jedynie pasywności, lecz aktywnego działania w kierunku własnego rozwoju.

Praca seksualna, szczególnie w kontekście czarnych kobiet, stanowi zatem pole, na którym negocjowane są nie tylko kwestie tożsamości, ale także walka o przetrwanie w społeczeństwie kapitalistycznym. Czarne kobiety, zmagając się z nierównościami społecznymi, rasowymi i klasowymi, szukają przestrzeni, w której mogłyby wykorzystać swoje ciało i seksualność do poprawy swojej sytuacji materialnej i statusu społecznego. W tym przypadku praca seksualna nie jest jedynie aktem uległości, lecz przemyślaną strategią, w ramach której kobiety te starają się wykorzystać swoją "illicit eroticism" – seksualność, która w tradycyjnych ramach społecznych i kulturowych jest postrzegana jako margines, ale której komercjalizacja w kontekście globalnego rynku zyskuje na wartości.

Choć kultura mainstreamowa często marginalizuje czarne kobiety, odbierając im prawo do pełnej kontroli nad własną seksualnością, wciąż istnieją przestrzenie, w których potrafią one aktywnie wykorzystać swoje ciała w celu uzyskania statusu i społecznego uznania. Pornografia, choć nadal obciążona stygmatyzacją, staje się jednym z obszarów, w którym ta walka o uznanie i status staje się możliwa. I choć nie jest to droga łatwa, ani popularna wśród przedstawicieli głównego nurtu, dla wielu czarnych kobiet jest to jeden z nielicznych sposobów na przetrwanie i awans w zhierarchizowanym społeczeństwie.

Zatem, choć historia Montany Fishburne może wydawać się tylko jednym z wielu przykładów ludzi, którzy wchodzą w przemysł pornograficzny z nadzieją na sławę, to jej wybór jest także pokazem tego, jak kobieta może wykorzystać swoją seksualność w walce o lepszą przyszłość. W kontekście czarnych kobiet, które wciąż zmagają się z niewidzialnością i dyskryminacją w różnych obszarach życia społecznego i zawodowego, ten rodzaj strategii staje się sposobem na uzyskanie podmiotowości i kontroli nad własnym życiem.