Jak amerykańska ekspedycja Perry'ego zmieniła historię Japonii: Otwarcie kraju na światową politykę i handel

W 1853 roku, w ramach polityki otwartości, amerykański komandor Matthew C. Perry przybył do Japonii z misją zmiany kursu tej wyspiarskiej nacji, która przez ponad dwa wieki pozostawała izolowana od reszty świata. W rzeczywistości, w skład ekspedycji wchodziły tylko cztery statki, na których znajdowało się około 1600 marynarzy, a także 144 działa. Początkowo Perry spotkał się z księciem Izu, który przyjął list od prezydenta Fillmore'a, a po ceremonii, w której wymieniono dary, ustalono, że Perry wróci do Japonii w przyszłym roku, aby wysłuchać odpowiedzi cesarza. Zanim jednak powrócił, poświęcił kilka miesięcy na zbadanie japońskiego wybrzeża, a także udał się do Chin, gdzie handel z Zachodem rozwijał się prężnie. Właśnie w Chinach Perry dowiedział się, że także Rosjanie wyrażali chęć nawiązywania rozmów z Japonią, w związku z czym poprosił o dodatkowe okręty z Ameryki.

Przybycie Perry'ego było spektakularnym wydarzeniem. Dowódca wyładował się ze statku USS Powhatan, przy akompaniamencie musztry wojskowej, salutów armatnich i występów orkiestry wojskowej. Było to wyraźne przypomnienie o potędze militarnej Stanów Zjednoczonych. Japońscy urzędnicy powitali go na brzegu, a wkrótce odbyła się ceremonia wprowadzenia do pałacu, gdzie – zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami – rozpoczęły się salwy armatnie w hołdzie cesarzowi. Na końcu ceremonii, po długich negocjacjach, Japonia zgodziła się otworzyć dwa porty – Shimodę i Hakodatę – dla amerykańskich statków, a także obiecała pomoc marynarzom, którzy rozbili się u japońskich wybrzeży. Tak zakończyła się pierwsza część misji Perry'ego.

Po powrocie w 1854 roku, po dodatkowych negocjacjach, podpisano traktat kanagawski, który kończył ponad 200-letnią izolację Japonii. Na mocy traktatu Japonia zgodziła się na kilka amerykańskich postulatów, choć początkowo nie chciała zaakceptować wszystkich warunków. Zgoda na otwarcie portów była kluczowa, ale to nie koniec wielkich zmian, które nastały po tym wydarzeniu. Japonia, choć pozornie uległa, wkrótce podjęła działania, które miały doprowadzić do jej ogromnej modernizacji. Zrozumiano, że konieczne jest dostosowanie się do nowych realiów politycznych i ekonomicznych, aby móc rywalizować z zachodnimi mocarstwami.

Proces ten zaczął się od reform Meiji, które zaowocowały stworzeniem nowoczesnej floty wojennej. W 1872 roku Japonia stworzyła marynarkę wojenną, kupując nowoczesne statki od Wielkiej Brytanii, które były połączeniem technologii europejskich i japońskiej tradycji samurajskiej. W 1894 roku ta flota stanęła do pierwszego poważnego testu, kiedy stoczyła zwycięską bitwę z flotą chińską na rzece Yalu. W 1905 roku, po ponad pół wieku od spotkania z Perry'm, Japonia pokonała rosyjską flotę w słynnej bitwie pod Tsushima, która była jednym z decydujących momentów w historii wojny morskiej.

Choć traktat kanagawski początkowo miał na celu otwarcie rynku japońskiego dla Zachodu, to w dłuższej perspektywie wydarzenia te, w połączeniu z dalszymi wojennymi zwycięstwami, doprowadziły do jednego z najbardziej niespodziewanych rezultatów: Japonia stała się potęgą morską, która nie tylko rywalizowała z mocarstwami zachodnimi, ale również je pokonała. Na skutek tych zmian Japonia wzięła udział w wydarzeniach, które przedefiniowały XX wiek, w tym w ataku na Pearl Harbor w 1941 roku, którego skutki odczuwalne były przez dekady.

Podstawowym wnioskiem płynącym z tego okresu jest to, że Japonia, mimo początkowego oporu, zaakceptowała nową rzeczywistość. Otwarcie kraju na światowy handel i politykę nie tylko przyczyniło się do jej modernizacji, ale również wyzwoliło w niej siły, które ostatecznie pozwoliły jej wyprzedzić wielu swoich zachodnich rywali. To pokazuje, jak kluczowe znaczenie mają zmiany w polityce zagranicznej w kształtowaniu przyszłości narodów. Japonia, choć podpisując traktat pod przymusem, nie zapomniała o tej chwili i w przyszłości wykorzystała ją do odbudowy swojej potęgi.

Jak zrozumieć współczesne zagrożenia na morzach: Piractwo, migracje i kryzysy na wodach międzynarodowych

Jednym z najbardziej tragicznych incydentów w historii morskiej katastrofy była katastrofa tankowca Exxon Valdez w 1989 roku. Po zderzeniu z podwodnym grzbietem w pobliżu Alasce, gigantyczny wyciek ropy zniszczył ekosystem na ogromnym obszarze, porównywalnym z powierzchnią 28 tys. km². Dopiero po długotrwałej akcji ratunkowej i wprowadzeniu nowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa na morzu, sytuacja została opanowana. Sam Exxon Valdez, po naprawie, przez wiele lat pływał pod różnymi nazwami, aż ostatecznie został zezłomowany w Indiach w 2012 roku. Jednak sam wyciek ropy pozostawił trwały ślad nie tylko w środowisku, ale także w regulacjach dotyczących bezpieczeństwa transportu morskiego. Wydarzenie to zwróciło uwagę na niekompetencję rządu i przemysłową samoregulację, które w połączeniu prowadziły do klęski.

Nie tylko migracja, ale również rozwój piractwa stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń. Po upadku różnych rządów i destabilizacji regionów, takich jak Somalia, piraci zaczęli znów atakować statki handlowe, porywając je dla okupu. Tak było w przypadku niemieckiego statku Marida Marguerite w 2010 roku. Statki wypełnione drogocennymi towarami, a jednocześnie z niedostatecznym zabezpieczeniem, stały się łatwymi celami dla piratów, którzy w mgnieniu oka mogli zająć statek i zażądać gigantycznego okupu. W przypadku Marida Marguerite, piraci zażądali 15 milionów dolarów. W tej sytuacji, szczególnie niepokojąca była słaba reakcja międzynarodowych władz oraz brak skutecznej ochrony na wodach, które powinny były być kontrolowane przez międzynarodowe porozumienia i organizacje.

Piractwo, choć ma swoje historyczne korzenie, ponownie zyskało na znaczeniu w wyniku rosnącej nierówności gospodarczej oraz słabej obecności państw w regionach, które są kluczowe dla międzynarodowego handlu. Cieśnina Malakka, rejon Somalii czy inne miejsca, w których statki muszą przechodzić przez wąskie, niekontrolowane wody, stały się epicentrum tego zjawiska. Żądania okupu, porywanie załóg i napady z bronią w ręku stały się codziennością dla wielu marynarzy.

W tym kontekście warto również zauważyć, jak duży wpływ na rozwój piractwa miała globalizacja handlu morskiego. Z jednej strony ogromne statki przewożące miliardy dolarów wartości towarów, z drugiej – rozwarstwienie społeczne w regionach nadmorskich, które pozbawione perspektyw, stają się źródłem przestępczości. Te ogromne jednostki, często niechronione przez odpowiednie środki bezpieczeństwa, stały się łatwym celem dla piratów. Piraci posługują się szybkimi łodziami, które w bardzo krótkim czasie mogą dogonić gigantyczne statki, a słaba obecność służb mundurowych w regionie pozwala na ich skuteczną działalność.