Materiały emitujące białe światło (WLEMs) odgrywają kluczową rolę w rozwoju współczesnych technologii wyświetlaczy i systemów podświetlenia, przyczyniając się do tworzenia wyświetlaczy o wysokiej jakości wizualnej, które charakteryzują się dokładnym odwzorowaniem kolorów i doskonałym kontrastem. Ich wszechstronność znajduje odzwierciedlenie w powszechnym zastosowaniu w urządzeniach takich jak telewizory, monitory komputerowe oraz urządzenia przenośne. Efektywność i elastyczność tych materiałów sprawiają, że stały się one nieodłącznym elementem współczesnej technologii wyświetlania, zapewniając wyjątkowe doświadczenia wizualne użytkownikom na całym świecie.
Jednym z przykładów zastosowania WLEMs w wyświetlaczach i systemach podświetlenia jest wykorzystanie diod LED do podświetlania wyświetlaczy LCD. W takich urządzeniach białe diody LED pełnią funkcję źródła światła, zapewniając jednolite i jasne podświetlenie panelu ciekłokrystalicznego. Dzięki zastosowaniu WLEMs osiągnięto szeroki gamut kolorów oraz wysoki kontrast, co znacznie podnosi jakość wizualną obrazu wyświetlanego na ekranach. Takie rozwiązanie jest szeroko stosowane w telewizorach LED oraz monitorach komputerowych, a także w urządzeniach mobilnych, takich jak smartfony czy tablety, gdzie podświetlenie ekranów zapewnia wyraźne i żywe kolory oraz ostre obrazy.
Warto również zwrócić uwagę na zastosowanie technologii OLED (Organic Light Emitting Diode) w nowoczesnych smartfonach, które wykorzystują materiały OLED do podświetlania wyświetlaczy. Dzięki takiemu rozwiązaniu ekran charakteryzuje się nie tylko wysoką jasnością i przejrzystością, ale także dynamicznymi, żywymi kolorami, co zapewnia wyjątkową jakość wyświetlanego obrazu. Ponadto, rozwój technologii OLED umożliwił stworzenie telewizorów OLED, które zdobyły ogromną popularność na rynku konsumenckim, zyskując uznanie za najlepszą jakość obrazu w segmencie telewizorów. Telewizory LG, wykorzystujące technologię WOLED (White OLED), niejednokrotnie zdobywały tytuł „Best of CES” na międzynarodowych targach technologicznych.
Rok 2009 był przełomowy dla tej technologii, gdy Reineke i jego zespół wprowadzili WOLED, które wykazały efektywności porównywalne do świetlówek. W ciągu kilku lat, dzięki optymalizacji struktury OLED i zastosowaniu materiałów o wysokim współczynniku załamania światła, udało się osiągnąć znaczną poprawę wydajności urządzeń, zyskując efekt 90 lumenów na wat przy 1000 kandeli na metr kwadratowy. Dalsze doskonalenie technologii pozwala na osiąganie wydajności rzędu 124 lm/W, co może przyczynić się do dalszego rozwoju technologii OLED i jej szerokiego zastosowania w różnych dziedzinach, takich jak oświetlenie przestrzeni mieszkalnych, komercyjnych czy przemysłowych.
W porównaniu do tradycyjnych źródeł światła, takich jak żarówki żarowe i świetlówki, materiały WLEMs charakteryzują się znacznie wyższą efektywnością energetyczną. Żarówki żarowe przekształcają tylko około 5% zużywanej energii elektrycznej w światło, co sprawia, że ich efektywność wynosi zaledwie 15 lm/W. Świetlówki, mimo wyższej efektywności na poziomie 60–100 lumenów na wat, mają gorszą jakość kolorów w porównaniu z innymi źródłami światła. W 1993 roku, dzięki odkryciu niebieskiej diody LED na bazie półprzewodnika GaN przez Shuji Nakamurę, światło białe stało się dostępne dzięki zastosowaniu diod LED, a technologie te zrewolucjonizowały branżę oświetleniową, ustanawiając nowe standardy efektywności.
Obecnie jednym z najważniejszych kierunków w rozwoju technologii wyświetlaczy jest zastosowanie AMOLED (Active Matrix Organic Light Emitting Diode). Te wyświetlacze charakteryzują się wyższą jakością obrazu dzięki wykorzystaniu organicznych materiałów, które emitują światło pod wpływem prądu elektrycznego. Aktywny matrycowy układ TFT zapewnia precyzyjne sterowanie każdym pikselem, co skutkuje lepszymi kontrastami, żywszymi kolorami i szybszym czasem reakcji w porównaniu do tradycyjnych technologii wyświetlaczy. Choć obecnie AMOLED jest szeroko stosowany w smartfonach, tabletach, smartwatchach, a także w telewizorach, wyzwaniem pozostaje produkcja większych ekranów AMOLED, które wciąż wymagają dalszych usprawnień.
WLEMs mają także swoje miejsce w branży czujników optoelektronicznych, gdzie są wykorzystywane do tworzenia czujników światła oraz innych urządzeń optycznych. Dzięki szerokiemu zakresowi emitowanego światła materiały te znajdują zastosowanie w różnorodnych technologiach, takich jak systemy oświetleniowe, w tym LED, oraz energooszczędne lampy kompaktowe. Zastosowanie tych materiałów w technologii LED pozwala na uzyskanie światła o wysokiej jakości spektralnej, co jest istotne w takich aplikacjach jak sygnalizacja świetlna, wyświetlacze samochodowe czy oświetlenie drogowe.
Równocześnie, technologia WLEMs przyczynia się do rozwoju nowoczesnych źródeł światła, które charakteryzują się długowiecznością, niskim zużyciem energii, wysoką jasnością oraz poprawioną czystością widma. Dzięki tym właściwościom WLEMs zyskują uznanie w takich sektorach jak sygnalizacja świetlna, wyświetlacze reklamowe oraz oświetlenie przemysłowe.
Dzięki zastosowaniu materiałów WLEMs w różnych dziedzinach technologii, od wyświetlaczy po oświetlenie i czujniki, jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju technologii wyświetlania i oświetlania. Biorąc pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na energooszczędne rozwiązania oraz lepszą jakość obrazu i światła, można spodziewać się dalszego wzrostu znaczenia tych materiałów w przyszłości.
Jakie wyzwania stoją przed materiałami emitującymi białe światło (WLEMs) i jak można je przezwyciężyć?
Materiały emitujące białe światło (WLEMs) stanowią kluczowy element w technologii efektywnego oświetlenia oraz wyświetlaczy, jednak pomimo ich ogromnego potencjału, wciąż borykają się z wieloma wyzwaniami. Jednym z głównych problemów jest ich efektywność, która zależy od zdolności do przekształcania energii elektrycznej w światło widzialne. Efektywność ta jest ograniczona przez szereg czynników, zarówno związanych z samym materiałem, jak i z konstrukcją urządzenia.
Straty konwersji, które polegają na utracie energii podczas procesu przemiany energii elektrycznej w światło, są jednym z najistotniejszych problemów. Straty te wynikają z kilku przyczyn, w tym z wewnętrznej efektywności kwantowej (IQE) materiału, która określa stosunek liczby fotonów wytworzonych do liczby nośników ładunku wprowadzonych do urządzenia. Straty IQE mogą wynikać z procesów nienaświetlających, takich jak rekombinacja z pomocą pułapek lub rekombinacja Augera, gdzie wprowadzone nośniki ładunku rekombinują bez emisji fotonów. Ponadto, nieefektywne transportowanie i wprowadzanie ładunków do warstwy emisyjnej urządzenia również przyczynia się do strat konwersji. Na przykład, zbyt wysokie bariery na interfejsach wprowadzania ładunku lub zła mobilność ładunków w warstwach urządzenia mogą skutkować mniejszą liczbą nośników ładunku docierających do warstwy emisyjnej, a tym samym obniżyć ogólną efektywność urządzenia. Procesy transferu energii między różnymi emiterami w WLEM mogą także prowadzić do strat. Jeśli efektywność transferu energii nie wynosi jedności, część energii pierwotnie przeznaczonej do emisji jednego koloru może zostać utracona w trakcie transferu do innego emitera.
Zjawisko wewnętrznego quenching'u w materiałach WLEM jest kolejnym istotnym wyzwaniem. Odnosi się ono do zjawiska, w którym emisja światła jest tłumiona lub zmniejszana przez różne procesy nienaświetlające zachodzące w samym materiale. Może to znacznie obniżyć efektywność i wydajność urządzenia emitującego światło. W przypadku materiałów WLEM, które zazwyczaj składają się z wielu emiterów, transfer energii między tymi emiterami może prowadzić do zjawiska quenching'u, jeśli energia transferowana do jednego emitera nie wyzwoli późniejszej emisji światła. W pewnych przypadkach, gdy stężenie emitterów w materiale jest zbyt wysokie, kolizje między wzbudzonymi cząstkami mogą prowadzić do deaktywacji nienaświetlających, takich jak quenching indukowany kolizjami czy anihilacja ekscytonów. Zjawiska te zmniejszają wydajność emisji światła. Ponadto, obecność stanów pułapkowych w materiale może działać jako centra rekombinacji nienaświetlającej, co sprzyja quenching'owi przez zatrzymywanie nośników ładunku i uniemożliwianie ich rekombinacji w sposób radiacyjny.
Kolejnym aspektem, który należy uwzględnić, jest jakość koloru, czyli zdolność materiału WLEM do wiernego odwzorowania kolorów w różnych warunkach oświetleniowych. Indeks oddawania barw (CRI) jest standardową miarą wykorzystywaną do oceny tej zdolności, porównując ją z referencyjnym źródłem światła, takim jak światło dzienne czy żarówka. Jednakże, CRI opiera się jedynie na zestawie ośmiu próbników kolorów, co może nie odzwierciedlać pełnej gamy kolorów spotykanych w rzeczywistych obiektach. W związku z tym, źródło światła o wysokim CRI może nadal odwzorowywać niektóre kolory niedokładnie, co pogarsza jakość kolorów w praktyce. CRI dostarcza jedynie jednej liczby, która ma reprezentować zdolność do odwzorowania barw, ale nie mówi nic na temat jakości odwzorowania poszczególnych kolorów.
Stabilność kolorów to kolejny istotny aspekt, który odnosi się do zdolności WLEMs do utrzymania spójnych cech kolorystycznych przez długi czas, niezależnie od warunków operacyjnych i wpływu środowiska. Zmiany w jakości światła mogą występować wskutek degradacji materiałów emitujących światło. Ponadto, w zależności od zastosowania, materiały WLEM muszą zachować wysoką odporność na warunki zewnętrzne, takie jak wilgoć, zmienne temperatury czy długotrwałe użytkowanie.
Wszystkie te wyzwania pokazują, jak wiele pracy należy jeszcze wykonać, aby materiały emitujące białe światło stały się bardziej wydajne i powszechne w codziennym użytkowaniu. Wykorzystanie nowych materiałów, optymalizacja procesów produkcji oraz udoskonalenie technologii urządzeń będą kluczowe w przezwyciężaniu obecnych ograniczeń. Dalszy rozwój technologii na poziomie materiałów, jak również zaawansowane techniki integracji komponentów w systemach WLEM, powinny pozwolić na stworzenie wydajniejszych i bardziej niezawodnych rozwiązań.

Deutsch
Francais
Nederlands
Svenska
Norsk
Dansk
Suomi
Espanol
Italiano
Portugues
Magyar
Polski
Cestina
Русский