W celu uzyskania odpowiedniej projekcji łopatki, szczególnie przy zastosowaniu projekcji bocznej lub skosnej, należy uwzględnić kilka istotnych szczegółów dotyczących pozycji pacjenta oraz ustawienia promienia centralnego (CR). W przypadku, gdy pacjent przyjmuje pozycję w leżeniu, a niemożliwe jest wykonanie projekcji w pozycji stojącej, projekcja skosna AP pozwala uzyskać układ w kształcie litery Y. Ustawienie pacjenta w tej projekcji wymaga dokładnego wyczucia procesów akromionowego i kruczego oraz krawędzi łopatki przy wyczuwaniu struktur kostnych. Należy również pamiętać, aby obrócić ciało pacjenta w kierunku niezajętego ramienia, co zapewnia odpowiednią orientację kości.

Podczas wykonywania projekcji AP skosnej, szczególną uwagę należy zwrócić na powiększenie obrazu łopatki oraz kości ramienia, które stają się bardziej uwydatnione w tej projekcji w porównaniu do projekcji PA. Podobnie jak w przypadku innych projekcji, prawidłowe ustawienie kątów oraz precyzyjna rotacja ciała pacjenta stanowią klucz do uzyskania odpowiedniego obrazu. W projekcji AP, zmniejszenie stopnia rotacji ciała pacjenta może prowadzić do przesunięcia krawędzi łopatki, co zmienia sposób jej wyświetlania na zdjęciu rentgenowskim.

W przypadku projekcji osiowej AP (metoda Stryker Notch), dokładne ustawienie promienia centralnego oraz odpowiednia rotacja torosu w zależności od pozycji ramienia mają kluczowe znaczenie. Jeśli promień centralny jest niewłaściwie ustawiony, może dojść do nieostrości lub obcięcia istotnych struktur, takich jak głowa kości ramiennej, przez co diagnostyka staje się utrudniona. W przypadku błędów w ustawieniu ramienia, takich jak jego nadmierne odwiedzenie lub zgięcie, może również dojść do zatarcia wyraźnych konturów głowy kości ramiennej lub innych istotnych struktur anatomicznych.

Podczas analizy obrazu osiowego AP, należy zwrócić uwagę na to, jak zmienia się widoczność różnych struktur w zależności od rotacji ciała pacjenta. Ustawienie łokcia, zbyt duża lub zbyt mała rotacja ramienia może prowadzić do zniekształceń w obrazie, takich jak przesunięcie procesów lub zatarcie granic strukturalnych. Kiedy łokieć jest ustawiony zbyt daleko od ciała pacjenta, może to prowadzić do niepożądanego zniekształcenia, przez co obraz głowy kości ramiennej staje się niewyraźny.

Kiedy wykonuje się projekcję „outlet” (Neer), ważne jest, aby unikać nadmiernej rotacji ramienia, co może prowadzić do zniekształcenia obrazu, szczególnie w obszarze przestrzeni stawowej barku. Kąt ustawienia promienia centralnego ma w tym przypadku duże znaczenie, ponieważ może on wpływać na widoczność przestrzeni między kością ramienną a procesem akromionowym. Takie ustawienie pozwala na szczegółową ocenę przestrzeni stawowej, szczególnie w przypadku uszkodzeń typu rotator cuff, co jest istotne w diagnostyce urazów barku.

Znaczenie precyzyjnej rotacji ciała pacjenta oraz odpowiednich ustawień promienia centralnego (CR) jest nie do przecenienia w radiologii, gdzie każdy błąd w ustawieniu może prowadzić do błędnej diagnozy lub utrudnić dalsze leczenie pacjenta. Przy wykonywaniu zdjęć rentgenowskich należy także pamiętać, że nadmierna rotacja ciała pacjenta, jak również zły kąt promienia centralnego, mogą prowadzić do nadmiernej kompresji struktur, co uniemożliwi poprawną ocenę uszkodzeń lub deformacji kostnych. Prawidłowe ustawienie promienia w stosunku do struktur anatomicznych ma decydujące znaczenie dla uzyskania właściwego obrazu.

Ponadto, w procesie diagnostyki ważnym elementem jest umiejętność rozpoznawania błędów w projekcji. Zbyt duża rotacja ciała pacjenta, niewłaściwe ustawienie ramienia lub zmiana kąta projekcji mogą prowadzić do uzyskania obrazu, który nie przedstawia w pełni wszystkich potrzebnych struktur anatomicznych. Każdy z tych czynników może wpłynąć na ostateczny wynik badania, dlatego też radiolog musi zachować szczególną ostrożność, aby prawidłowo ustawić pacjenta i promień w każdym przypadku, co zapewni jak najwyższą jakość diagnostyczną.

Jak kątowanie promienia centralnego wpływa na projekcje obojczyka i kręgosłupa szyjnego?

Kątowanie promienia centralnego (CR) odgrywa kluczową rolę w wizualizacji struktur czaszki i gałęzi żuchwy na projekcjach PA i AP osiowych skośnych. Na projekcjach PA osiowych skośnych, kąt skierowany ku dołowi powoduje, że korowa warstwa czaszki, położona dalej od detektora obrazu (IR), jest rzutowana około 0,6 cm niżej, a gałąź żuchwy, która znajduje się dalej od IR na większej odległości obiektu od detektora (OID), aż o około 1,25 cm niżej. Gałąź żuchwy jest więc rzutowana bardziej w dół niż korowa warstwa czaszki właśnie z powodu większego OID. W projekcjach AP osiowych skośnych, kąt promienia centralnego skierowany ku górze (cefalicznie) przesuwa korę czaszki i gałęzie żuchwy, które znajdują się dalej od IR, ku górze.

Pozycjonowanie głowy i szyi względem detektora obrazu ma decydujące znaczenie dla jakości projekcji. Przechylenie głowy ku lub od IR powoduje zmianę odległości między konturami korowej warstwy czaszki a gałęzią żuchwy, a także wpływa na pozycję górnych kręgów szyjnych. Takie przechylenie może powodować zniekształcenia atlasu i jego łuku tylnego. W przypadku projekcji PA skośnych zwiększenie odległości między dolnymi konturami czaszki i żuchwy oraz otwarcie otworu kręgowego atlasu wskazuje na przechylenie głowy i górnych kręgów od IR. Natomiast zmniejszenie tych odległości i brak wyraźnego otworu sugeruje przechylenie w stronę IR. Odwrotny efekt obserwuje się w projekcjach AP skośnych.

Zachowanie równoległości linii interpupilarnych (IPL) względem podłoża zapobiega niezamierzonym przechyleniom głowy i górnego odcinka kręgosłupa szyjnego, które wpływają na rzutowanie struktur kostnych. Nieprawidłowa pozycja IPL prowadzi do trudności w ocenie anatomicznej, szczególnie w przypadku atlasu oraz międzykręgowych przestrzeni dyskowych.

Kręgosłup szyjny wykazuje lordotyczne wygięcie, które wymusza odpowiednie ustawienie promienia centralnego, by uniknąć zacienienia przestrzeni międzykręgowych i zniekształceń trzonów kręgów. Aby uzyskać otwarte przestrzenie międzykręgowe i nie zdeformowane trzony kręgowe, konieczne jest ustawienie górnego odcinka kręgosłupa równolegle do IR oraz odpowiednie kątowanie CR – od 15 do 20 stopni w kierunku caudalnym w projekcjach PA osiowych skośnych i w kierunku cefalicznym w projekcjach AP osiowych skośnych. Brak prawidłowego kąta lub przechylenie kręgosłupa powoduje zamknięcie przestrzeni dyskowych, zniekształcenie trzonów oraz utrudnia ocenę stawów międzywyrostkowych (zygapophyseal joints).

Należy również oddzielnie oceniać górny i dolny odcinek kręgosłupa szyjnego, ponieważ przechylenie górnych kręgów szyjnych zwykle jest efektem złej pozycji głowy względem IR (np. niewłaściwe ustawienie IPL), a przechylenie dolnych kręgów często wynika z przechylenia górnej części klatki piersiowej ku przodowi.

U pacjentów z wyraźną kifoza, charakterystyczną zwiększoną krzywizną lordotyczną dolnych kręgów szyjnych, wymagane jest zastosowanie większego kąta promienia centralnego niż standardowe 15-20 stopni, aby uzyskać prawidłowy obraz otwartych przestrzeni międzykręgowych i niezniekształconych trzonów. Nieprzystosowanie kąta w takich przypadkach prowadzi do znacznego zniekształcenia obrazu i trudności diagnostycznych.

Dodatkowo, prawidłowe uniesienie brody tak, by linia acanthiomeatalna (AML) była równoległa do podłoża, pozwala na przesunięcie żuchwy przed pierwszy do trzeciego kręgu szyjnego, zapobiegając tym samym nakładaniu się gałęzi żuchwy na te struktury. Nieprawidłowa pozycja brody powoduje superpozycję gałęzi żuchwy na kręgach C1-C3, co znacząco utrudnia ocenę radiologiczną.

W przypadku pacjentów urazowych z podejrzeniem podwichnięć lub złamań szyjnego odcinka kręgosłupa, najpierw wykonuje się projekcje AP osiowe i boczne, które muszą zostać ocenione przed dalszym pozycjonowaniem pacjenta do projekcji skośnych. W tej grupie pacjentów pozycjonowanie musi być wyjątkowo ostrożne, aby uniknąć dalszych uszkodzeń, a technika projekcji jest dostosowana do warunków klinicznych i możliwości pacjenta.

Wszystkie te zasady i techniczne niuanse podkreślają, jak istotna jest precyzyjna technika i umiejętność oceny jakości projekcji w radiologii kręgosłupa szyjnego. Każde odchylenie od prawidłowego ułożenia czy kątowania może wprowadzić zniekształcenia, które utrudniają bądź uniemożliwiają prawidłową interpretację diagnostyczną. Znajomość tych zależności pozwala na właściwe dostosowanie parametrów badania i poprawę jakości obrazów diagnostycznych.

Endtext