Jakie są problemy w klasyfikacji typów suchych tropikalnych lasów i biomów sukulentnych?

W badaniach nad suchymi tropikalnymi lasami (TDF) oraz biotopami bogatymi w sukulenty, jak na przykład lasami winorośli w północnej Australii czy Afryce Wschodniej, istnieje szereg trudności związanych z precyzyjną klasyfikacją i mapowaniem tych ekosystemów. Istotnym problemem jest brak jednolitego systemu mapowania, który pozwoliłby na rzetelne rozróżnienie pomiędzy różnymi typami lasów i biomów, zwłaszcza w kontekście subtelnych różnic w ich strukturalnym i ekologicznym charakterze. Zrozumienie tych trudności wymaga głębszego zanurzenia się w regionalne i biogeograficzne uwarunkowania oraz analizę wrażeń ekologicznych związanych z tymi środowiskami.

Nie mniej istotnym typem lasów w tej kategorii są tzw. lasy typu TDFaw (Azonalne: Anomalia gleby–woda). Typowe dla tych lasów są siedliska, które występują w formie rozsianych plam na dużych obszarach, stanowiących przejście pomiędzy różnymi biotopami, takimi jak lasy deszczowe w Kongu a sawannami Zambezji. Przykładami takich obszarów mogą być okolice Forty Miles Bush, znajdujące się na zachód od Atherton w Australii. Zróżnicowanie fizjologiczne oraz niewielkie zmiany w warunkach wodnych sprawiają, że te ekosystemy mają bardzo charakterystyczny wygląd, mimo iż są częścią większego kompleksu roślinności sawannowej i leśnej.

Z kolei typ TDFaf (Azonalne: Anomalia reżimu ognia) to rodzaj lasów występujący głównie w północnej Australii, gdzie specyficzne warunki gleby oraz struktura roślinności powodują, że lasy te przetrwają jedynie w miejscach chronionych przed regularnymi pożarami. Charakterystyczne dla tych lasów są "winoroślowa gęstina", która rośnie w cieniu głównych drzew, w miejscach zacienionych, z dala od płaskich przestrzeni, gdzie najczęściej występują pożary. Tego typu lasy są bardziej odporną odmianą suchego lasu tropikalnego, adaptującą się do powszechnych w Australii warunków ogniowych, które mogą zniszczyć inne rośliny.

Niektóre regiony, takie jak wschodnia Afryka (w tym okolice jeziora Wiktorii), również oferują przykład tego typu lasów, które przez wiele lat były mylone z innymi, bardziej klasycznymi typami suchych lasów. W takich przypadkach klasyfikacje oparte na geografii i obecności specyficznych gatunków są często niewystarczające, by w pełni oddać różnorodność tych ekosystemów. Lasy te, mimo że stanowią różne formy strukturalne (np. lasy "krzewiaste" czy "winoroślowe"), w rzeczywistości są fragmentami większego systemu, który przetrwał w specyficznych warunkach mikroklimatycznych.

Problemem w badaniach nad suchymi tropikalnymi lasami i biotopami sukulentów jest także kwestia tzw. „biomu sukulentów”, który bywa używany w sposób zbyt szeroki i nieprecyzyjny. Chociaż w wielu regionach, takich jak Namibii, południowa Afryka, czy niektóre obszary Meksyku, ekosystemy sukulentowe mogą być charakterystyczne, to zastosowanie tego terminu w odniesieniu do całych, bardzo zróżnicowanych geograficznie regionów jest mylące. Sukulenty, czyli rośliny przystosowane do przechowywania wody w swoich tkankach, mogą występować w wielu różnych środowiskach – od pustyń po lasy tropikalne. Istnieje więc niebezpieczeństwo, że takie klasyfikacje mogą prowadzić do uproszczenia rozróżnienia na podstawie jednego, łatwego do zauważenia elementu – sukulentności roślin. Problem polega na tym, że takie podejście nie uwzględnia pełnej różnorodności funkcjonalnej tych biotopów.

Warto pamiętać, że klasyfikacje ekosystemów suchych tropikalnych lasów i biotopów sukulentnych powinny uwzględniać złożoność tych środowisk, a także zmienność, którą wykazują w odpowiedzi na zmiany klimatyczne, działalność człowieka oraz inne czynniki. Ekosystemy te, mimo że wydają się podobne, mogą posiadać znaczące różnice w zakresie struktury roślinnej, adaptacji do ekstremalnych warunków oraz w reagowaniu na naturalne procesy, takie jak pożary czy zmiany w dostępności wody.

Jakie cechy posiada strefa "borealna" na południu?

Biom północno-borealny, znany przede wszystkim z chłodnych i mroźnych regionów półkuli północnej, staje się tematem coraz głębszych badań naukowych. Początkowo uznawany za termin odnoszący się wyłącznie do strefy wschodnio-nortyckiej, po pewnych badaniach zaczęto dostrzegać pewne cechy tego biomu także w południowej części kuli ziemskiej, a dokładniej w południowych strefach Ameryki Południowej, Australii czy Nowej Zelandii. Pojawia się więc pytanie: Czy strefa borealna może występować na południowej półkuli? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ale istnieje kilka kluczowych obserwacji, które rzucają światło na ten temat.

Ziemie południowej półkuli, takie jak południowa Patagonii, Tierra del Fuego, a także wybrzeża Australii i Nowej Zelandii, wydają się posiadać mikroklimaty, które do złudzenia przypominają warunki borealne – zimne, długie zimy oraz krótkie, choć stosunkowo ciepłe lata. Zmieniające się warunki klimatyczne w wyniku wpływów oceanicznych (zwłaszcza przyczyniających się do tak zwanych "maritimowych" warunków borealnych) w znacznym stopniu zbliżają te regiony do odpowiedników północnego borealu, choć same w sobie pozostają oddzielone od typowych ekosystemów borealnych.

Południowa strefa antiborealna jest szczególnym przypadkiem, który różni się od klasycznego klimatu borealnego. Antiborealność, w rozumieniu tego pojęcia, nie polega tylko na niższych temperaturach, ale także na obecności specyficznych biotopów i roślinności, które mogą funkcjonować w tak zwanych strefach oceanicznych. Termin "antiborealny" jest używany w odniesieniu do obszarów, które znajdują się pod wpływem oceanów, z większą wilgotnością oraz silnymi wiatrami i opadami, co sprawia, że nie są one w pełni zgodne z typowym obrazem klimatu borealnego, jednakże zachowują szereg cech, które mogą przypominać borealność w bardziej kontynentalnych regionach półkuli północnej.

W regionie Patagonii czy Magellanu, obecność lasów subantaraktycznych, takich jak lasy magellańskie, czy roślinności zwanej "puszcza subantarktyczna", potwierdza możliwość istnienia takich ekosystemów w południowej części kuli ziemskiej. Wbrew pozorom, te obszary wcale nie są biedne w roślinność – w wielu przypadkach są to regiony, gdzie roślinność krzewiasta, zimozielona oraz różne formy drzew, w tym przede wszystkim rodzaj Nothofagus, stanowią dominującą formę ekosystemów leśnych.

Wraz z analizą tego zjawiska trzeba zauważyć, że niektóre obszary o cechach przypominających borealność wcale nie są ograniczone tylko do niskich wysokości. Również wyższe partie Andów, w szczególności w Chile i Argentynie, wznoszą się na wysokości, gdzie rośnie roślinność, która jest bezpośrednio związana z warunkami nieco bardziej zbliżonymi do stref borealnych. Strefy te są bardziej zbliżone do wysokogórskich lasów z cechami, które spotykamy w północnych pasmach górskich.

Należy również wspomnieć o strefach takich jak "Oro-Antiboreal Forest", które w obrębie Andów w Chile i Argentynie tworzą wyjątkowe biomy górskie, przechodzące od lasów borealnych do bardziej subtropikalnych formacji roślinnych, co daje bogatą różnorodność flory. Warto zauważyć, że strefy oceaniczne oraz te o zmiennym klimacie, będące pomostem pomiędzy klimatem kontynentalnym a oceanicznym, często zmieniają charakter roślinności w zależności od ekspozycji na wiatr oraz intensywność opadów.

Wszystkie te obserwacje pokazują, że choć w południowej półkuli nie występuje bezpośredni odpowiednik strefy borealnej w sensie czysto klimatycznym, to z pewnością istnieją regiony, które mogą być uznawane za ekosystemy zbliżone do borealnych. Cechy, takie jak długa zima, chłodne, krótkie lato, dominacja drzew o dużej odporności na niskie temperatury, czy specyficzne formy roślinności, stanowią mocne dowody na obecność zjawisk związanych z borealnością na południu.