Wat is conservatisme en de oorsprong van tegenrevolutionaire ideeën?

Het verhaal van de moderne politiek is deels het verhaal van de democratische demarche, maar ook van de ideeën die uit deze demarche voortkomen en die een politieke rechtse stroming kenmerken. Deze ideeën, vaak aangeduid als conservatief, reactionair, revanchistisch of contrarevolutionair, zijn altijd gevormd door strijd. Ze ontstonden toen ze voor het eerst als formele ideologieën naar voren kwamen tijdens de Franse Revolutie, een strijd die minder ging tussen naties en meer tussen sociale groepen – tussen diegenen met meer macht en diegenen met minder.

Het is essentieel om te begrijpen dat conservatisme niet slechts een politieke keuze is, maar een reflectie van een ervaring van macht: de ervaring van het bezitten van macht, het voelen van de dreiging van verlies van die macht, en het verlangen om deze terug te winnen. Conservatieve ideeën groeien uit deze dynamiek van machtsverlies en de angst voor de afname van invloed. Dit inzicht is cruciaal voor het begrijpen van de fundamenten van tegenrevolutionaire ideeën. Ze ontstaan uit een gevoel van verlies en verzet tegen veranderingen die de gevestigde orde bedreigen.

Deze onderworpenheid werd vaak gedekt door formele contracten die het onmogelijk maakten om de dagelijkse realiteit van deze onderdanigheid te beschrijven. Arbeiders gingen akkoord met de arbeidsomstandigheden en vrouwen met hun rol in het huwelijk, maar de impliciete instemming in deze contracten bevatte vaak onuitgesproken, en vaak ongewenste, bepalingen van slavernij. Het idee van impliciete instemming was een structureel kenmerk van deze contracten, die noch door de werknemer, noch door de vrouw veranderd konden worden. Tot in de 20ste eeuw werd deze impliciete instemming als geldig beschouwd, zelfs wanneer het ging tegen de wensen van de betrokkenen.

Maar af en toe beginnen de ondergeschikten van de wereld hun lot te betwisten. Ze protesteren, schrijven brieven, ondertekenen petities, en vormen bewegingen. Dit kan beginnen met minimale en discrete doelen – zoals het verbeteren van de veiligheid op de werkvloer of het beëindigen van huwelijksverkrachting – maar het draagt altijd het potentieel in zich voor fundamentele veranderingen in de machtsverhoudingen. Deze bewegingen beogen niet alleen concrete hervormingen, maar ook een herdefinitie van macht en zelfbeschikking.

Ook de strijd van abolitionisten in de Verenigde Staten, waarbij de 'zwarten' hun eigen politieke stem begonnen te laten horen, werd door de heersende klassen als een fundamentele bedreiging gezien. Het moment waarop de Amerikaanse regering in de jaren 1830 besloot om abolitionistische petities te ontvangen, werd door de zuidelijke elite als het begin van de onomkeerbare confrontatie over slavernij beschouwd. Het was niet zozeer de inhoud van de petities, maar het feit dat de gemarginaliseerde groepen zichzelf als politieke actoren manifesteerden, die als een direct gevaar werd gezien voor de gevestigde orde.

Dit zelforganiserend vermogen van arbeiders en gemarginaliseerde groepen was een constante bron van onrust voor de machthebbers. Het bleek in de praktijk dat deze groepen, wanneer ze in staat waren om zichzelf te organiseren en hun eigen politieke ruimte in te nemen, de machtstructuren uitdaagden. De reactie van de heersende klassen op deze onafhankelijke politieke bewegingen was niet alleen repressief in de zin van het gebruik van geweld, maar ook in de pogingen om deze zelforganiserende krachten te delegitimeren en te onderdrukken.

Het is belangrijk om te begrijpen dat conservatisme, en de reactie die het oproept, altijd een reactie is op de aanwezigheid van zelforganiserende groepen die het status quo uitdagen. Het is deze uitdaging aan de gevestigde orde, meer dan de hervormingen zelf, die de politieke dynamiek stuurt. Het idee van "de anderen" die zich politiek beginnen te manifesteren en ageren, doet het fundament van macht wankelen, en dat is voor conservatieve krachten vaak onaanvaardbaar. Het is niet slechts de politieke verandering die zij vrezen, maar de kans dat de machtsstructuren die hun gezag handhaven in vraag worden gesteld.

Hoe Scalia de Wet en de Geest van zijn Tijd Vormgaf

De invloed van Antonin Scalia op het Amerikaanse rechtssysteem is onmiskenbaar en diepgaand, en zijn invloed reikt veel verder dan de uitspraken die hij als rechter deed. Zijn visie op het recht was niet alleen een juridische benadering, maar ook een culturele en politieke. Het was een visie die rechtstreekse invloed had op zowel de manier waarop rechters hun taken uitvoerden als op de manier waarop juridische argumenten werden opgebouwd. Scalia’s harde, vaak polariserende standpunten gaven een nieuwe richting aan het debat over de grondwet en de rechten van de burger in de VS.

Scalia’s benadering van het recht werd gekarakteriseerd door zijn vasthoudendheid aan het oorspronkelijke principe van de grondwet, de zogenaamde "originalisme". In plaats van de grondwet als een levend document te beschouwen dat zich aanpast aan de veranderende omstandigheden van de samenleving, beschouwde hij de grondwet als een vaste en onveranderlijke tekst, waarvan de betekenis altijd moest worden afgeleid van de oorspronkelijke intenties van de oprichters. Deze visie werd aanvankelijk bekritiseerd door progressieve denkers die de nadruk legden op de veranderlijkheid van de samenleving en het dynamische karakter van de wet. Echter, onder Scalia’s invloed veranderde de manier waarop zelfs progressieve juristen en academici naar de grondwet keken. Waar de grondwet ooit werd gelezen door middel van de lens van filosofen als Rawls of Hart, richten juristen zich nu steeds meer op de historische context van de tekst, en wat de oorspronkelijke betekenis was op het moment van de goedkeuring.

Scalia’s visie was geen filosofie die per se de politieke kleur van de rechter zelf weerspiegelde. In feite, sommige van Scalia’s meest iconische meningen waren dissidenties, en in de jaren na zijn dood werd de invloed van zijn rechtsopvattingen duidelijker zichtbaar binnen de Amerikaanse rechtspraak. Zijn nuchtere, ongecompliceerde benadering van de grondwet werd steeds meer geaccepteerd door een breed scala aan rechters en academici, zelfs degenen die zich traditioneel tot de liberale kant van het politieke spectrum zouden rekenen. Dit was te danken aan het feit dat Scalia een helder en consistent kader bood voor het interpreteren van de wet, terwijl het linkse kamp vaak werd bekritiseerd voor hun gebrek aan een eenduidige en solide theorie over constitutionele interpretatie.

Het succes van Scalia lag echter niet enkel in zijn intellectuele benadering, maar ook in de manier waarop hij zijn rol als rechter invulde. Hij was een persoon die zijn standpunten met overtuiging uitdrukte, zelfs als ze in tegenspraak stonden met de populaire opinie. Scalia’s scherpe kritiek op zijn collega’s, zoals Sandra Day O’Connor, en zijn onmiskenbare zelfvertrouwen maakte hem een polariserende figuur, maar tegelijkertijd gaf het hem een onmiskenbare autoriteit binnen het Hof.

Zijn stijl van argumenteren en zijn onverzettelijkheid in zijn overtuigingen maakte Scalia tot een figuur die het publieke debat over de grondwet hervormde. Hij toonde aan dat het recht niet slechts een technische wetenschap is, maar een reflectie van de bredere sociale en politieke waarden van een samenleving. Zijn originalisme was een weerspiegeling van een overtuiging in de stabiliteit van fundamentele waarden en principes, wat het recht niet alleen voorspelbaar maakte, maar ook ‘zelfvoorzienend’ in de ogen van zijn aanhangers.

Het belangrijkste aspect van Scalia’s invloed is echter niet te vinden in zijn specifieke uitspraken over kwesties als abortus of de doodstraf, maar in de manier waarop hij de politieke en juridische cultuur van zijn tijd beïnvloedde. Door de manier waarop hij zijn opvattingen uitdroeg, en door de standvastigheid waarmee hij zijn principes verdedigde, was Scalia de ultieme belichaming van wat Tocqueville al voorspelde: dat de kracht van de wet niet altijd in de letter, maar in de geest ervan te vinden is.

Hoe de Economie de Politiek Vormt: Trump’s Politieke Strategieën en Hun Oorsprong in het Kapitalisme

Donald Trump’s benadering van macht lijkt doordrongen van de logica van het bedrijfsleven, en dit is wellicht geen toeval. Als voormalige vastgoedmagnaat en ondernemer heeft hij zich in de politiek gepositioneerd met de overtuiging dat onderhandelingen moeten worden gevoerd vanuit een positie van kracht. In zijn visie betekent dit dat de Verenigde Staten niet alleen de sterkste militaire macht ter wereld moeten blijven, maar ook hun economische macht moeten inzetten om bondgenoten te belonen en tegenstanders te straffen. Dit is vooral duidelijk in zijn benadering van het omgaan met landen die zich niet schikken naar Amerikaanse belangen: de inzet van economische sancties, bijvoorbeeld tegen banken en financiële instellingen die betrokken zijn bij het witwassen van geld voor vijandige naties.

Trumps liefde voor juridische strijd is welbekend. Gedurende zijn carrière heeft hij zich meer dan 4.000 rechtszaken aangespannen, en hoewel hij zich vaak beroemt op zijn bereidheid om juridische stappen te ondernemen, blijkt uit de praktijk dat hij vaker schikkingen bereikt en zijn verliezen beter weet te spinnen dan daadwerkelijk te winnen. Zijn retoriek over rechtszaken heeft zich naar het Witte Huis vertaald, waar zijn reacties op juridische nederlagen vaak simpelweg bestonden uit het beloven van een rechtszaak: “Ik zie je in de rechtbank” was bijvoorbeeld zijn reactie toen een federale rechter zijn reisverbod stopzette.

Deze focus op juridische macht is niet uniek voor Trump, maar past binnen een breder historisch kader. Sinds de 19e eeuw is het kapitalisme vaak in militaire termen gepresenteerd, waarbij industriële magnaten als 'generalen' werden gezien die het economische veld bestreden. In deze context is het niet verrassend dat Trump, die zichzelf graag als een "deal maker" beschouwt, ook als president de taal van de ondernemer en onderhandelaar blijft spreken.

Het economisme van Trump’s politiek gaat hand in hand met de bredere neoliberale tendensen die de afgelopen decennia in de wereldpolitiek zijn opgekomen. Neoliberalisme wordt gekarakteriseerd door het idee dat politieke beslissingen steeds meer moeten worden genomen volgens de logica van de markteconomie: keuzevrijheid, efficiëntie, concurrentie, en uitwisseling. Dit economistische perspectief heeft de politiek in een nieuwe richting gestuurd, waarbij zelfs de taal van beleidsvoering steeds meer wordt gekleurd door economische overwegingen.

Het idee dat de politiek steeds meer wordt beïnvloed door economische principes heeft niet alleen invloed op de inhoud van beleid, maar ook op de manier waarop politieke conflicten zich ontwikkelen. Trumps aanpak lijkt te passen binnen de neoliberale herdefinitie van politiek: een vorm van bestuur die niet is gericht op ideologische overtuigingen of filosofische overwegingen, maar op het maximaliseren van economische voordelen en het handhaven van economische macht. Dit maakt zijn beleid in veel opzichten voorspelbaar: het verdedigen van bedrijfsbelangen en het streven naar maximale winst, ongeacht de sociale of politieke kosten.

De vergelijking van Trump met historische figuren zoals Hitler, hoewel vaak geopperd, heeft de neiging de complexiteit van zijn politieke strategie te vereenvoudigen. Terwijl het waar is dat Trump geweld en intimidatie heeft aangemoedigd en dat zijn politieke stijl vaak wordt gekarakteriseerd door haat en verdeeldheid, is zijn benadering van macht in veel opzichten minder gewelddadig en meer gericht op juridische en economische druk. Waar fascisme gericht was op het mobiliseren van een nationale massa door middel van terreur en geweld, lijkt Trump’s benadering meer te steunen op de toepassing van juridische middelen en economische coercitie, wat een andere dynamiek binnen de machtsstructuren oplevert.

Een belangrijk aspect van Trumps regeerperiode is dat zijn plannen vaak stuitten op verzet, zowel van binnenuit als van buitenaf. Ondanks zijn retoriek over het terugdringen van de macht van de staat, blijkt dat de institutionele mechanismen van de Verenigde Staten, zoals de rechterlijke macht en het federale systeem, vaak in staat zijn geweest om zijn beleid te beperken. Dit heeft geleid tot een zekere stagnatie in zijn agenda, ondanks de initiële beloftes van radicale veranderingen.

In dit opzicht kan worden gesteld dat, hoewel de politieke strategie van Trump zijn nadruk legt op economische kracht en juridische strijd, het politieke landschap waarbinnen hij opereert complexer is dan het aanvankelijke beeld van de 'ondernemer' die de staat als zijn bedrijf beheert. De strijd om macht in de moderne wereld is dan ook vaak een strijd van ideeën, middelen en instituties, waarbij de grenzen tussen economische en politieke macht voortdurend vervagen.