Het is een feit dat de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de uitstoot van CO2 verminderd moeten worden. Toch blijven veel regeringen en mensen de wetenschap negeren. Voorop in dit onwetende denken staat Donald Trump, die de Verenigde Staten, de op één na grootste CO2-uitstoter ter wereld na China, in de kwetsbare positie heeft gebracht van een onberouwvolle massale CO2-producer. Trump verwierp de Overeenkomst van Parijs uit 2015, die door 195 landen was ondertekend om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Deze tegenslag is des te verontrustender gezien de voorspelling uit 2018 dat de verwoestende effecten van klimaatverandering eerder en harder zullen toeslaan dan eerder werd verwacht (King 2018b).

Ondanks Trumps verzet tegen de strijd tegen klimaatverandering, hebben netwerken en organisaties van meer dan 7.000 instellingen van hoger en verder onderwijs wereldwijd een brief ondertekend waarin ze een ‘klimaatnoodsituatie’ verklaren en zich committeren aan het aanpakken van dit probleem. De overeenkomst verplicht de instellingen om een driepuntenplan te ondersteunen, dat gericht is op het mobiliseren van middelen voor klimaatveranderingsonderzoek, het verhogen van onderwijs over milieubehoud, en het streven naar koolstofneutraliteit tegen 2030, of uiterlijk 2050. Hoewel het prijzenswaardig is om te proberen het juiste te doen, is de termijn van 2030 of 2050 geen echte verplichting.

We bevinden ons momenteel in de zesde massa-extinctie, een proces dat miljarden jaren kan duren, of, onder dramatische omstandigheden, zich in korte tijd kan voltrekken. Dit betekent niet dat de “hemel morgen zal instorten”, of zelfs in ons leven, maar de tekenen van naderend onheil zijn overvloedig. De ernst van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de gevolgen van klimaatverandering betekent dat de mens bijdraagt aan deze zesde massa-extinctie, en deze bijdragen kunnen de ondergang versnellen.

Vóór het verkennen van de schade die de mens aan de planeet aanricht, moeten we erkennen dat de natuur ook een negatieve invloed kan hebben op het milieu. In de geschiedenis hebben vijf massa-extincties plaatsgevonden, zonder de betrokkenheid van de mens. Bedreigingen vanuit de natuur omvatten vulkaanuitbarstingen (die gedeeltelijk verantwoordelijk waren voor drie eerdere massa-extincties), met name door de as en giftige stoffen die in de lucht vrijkomen; blikseminslagen die natuurlijke of door de mens gemaakte objecten kunnen vernietigen en bosbranden kunnen veroorzaken; invasieve soorten die geen natuurlijke vijanden hebben in hun nieuwe omgeving en ecosystemen kunnen vernietigen; en gassen van zwavelbronnen en de ontbinding van dode soorten die dodelijke dampen kunnen afgeven. Tegen dergelijke natuurkrachten zijn we vrijwel machteloos, wat het des te urgenter maakt om de schade die wij als mensen aanrichten, te beperken.

De industriële revolutie heeft de loop van de menselijke geschiedenis voorgoed veranderd, met schadelijke gevolgen voor het milieu. De opkomst van steden en urbanisatie heeft bijgedragen aan de vernietiging van diverse ecosystemen. Ondanks het bestaan van parken, bomen en tuinen, bestaat een stad vooral uit beton. Om hier te komen, hebben mensen grote hoeveelheden bossen gekapt, grote stukken land ontbost, prairies omgeploegd voor landbouwgewassen en uitgestrekte stukken land toegewezen voor veeteelt. Hierdoor werd de biologische diversiteit van natuurlijke ecosystemen aanzienlijk verminderd. De overbevolking heeft de draagkracht van de aarde al tot het punt van onhoudbaarheid gebracht en heeft talloze ecosystemen en het milieu in gevaar gebracht.

De vervuiling door de mens is op talloze manieren schadelijk voor de planeet. Luchtvervuiling, bijvoorbeeld, verwijst naar de aanwezigheid van schadelijke stoffen in de lucht, zoals fijnstof of toxische gassen. Lucht is een onzichtbaar gasmengsel rondom de aarde dat voornamelijk uit zuurstof en stikstof bestaat. Alle levende wezens hebben zuurstof nodig om te overleven. Maar lucht kan verontreinigd worden en schadelijk zijn voor degenen die haar inademen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2019) ademt negen op de tien mensen dagelijks vervuilde lucht in. Luchtvervuiling wordt beschouwd als het grootste milieu-risico voor de gezondheid. Fijne deeltjes kunnen doordringen in de ademhalings- en bloedsomloopsystemen, waarbij ze de longen, het hart en de hersenen beschadigen, wat jaarlijks tot 7 miljoen vroegtijdige sterfgevallen leidt. De meeste van deze sterfgevallen komen voor in lage- en middeninkomenslanden, waar industriële emissies, transport, landbouw en vervuilde kooktoestellen grote bijdragen leveren aan de vervuiling.

Watervervuiling is net zo belangrijk om aan te pakken als luchtvervuiling. Watervervuiling ontstaat wanneer waterbronnen besmet raken door industriële afvalstoffen, schadelijke landbouwrunoffen, rioolwater, chemische producten, pesticiden, en plastics. De afhankelijkheid van olie heeft geleid tot een aantal offshore olieplatforms die af en toe olie lekken in het water, zoals het Exxon Valdez-ongeluk in 1989. Water is essentieel voor het leven, en hoewel mensen enkele dagen zonder water kunnen overleven, is de impact van watervervuiling onmiskenbaar. Wanneer de waterbronnen eenmaal ernstig vervuild zijn, heeft dit verstrekkende gevolgen voor het milieu en de gezondheid van alle levende wezens.

De mens heeft, naast de verbranding van fossiele brandstoffen, op vele manieren het milieu beschadigd. De afname van biodiversiteit, de vernietiging van natuurlijke habitats en de vervuiling van lucht en water zijn slechts enkele van de vele gevolgen van de menselijke activiteit. Elk van deze factoren draagt bij aan de zesde massa-extinctie, en zonder dringende maatregelen kan de balans van onze planeet verder worden verstoord. Het is van essentieel belang dat we onze afhankelijkheid van schadelijke activiteiten, zoals fossiele brandstoffen en industriële vervuiling, snel verminderen om de aarde en haar ecosystemen te beschermen voor toekomstige generaties.

Hoe beïnvloedt de Trump-administratie de democratische fundamenten en bestuursstructuren in de Verenigde Staten?

De toekomst van de Verenigde Staten als leider in democratische principes, geworteld in rationeel, doordacht en wetenschappelijk denken, staat onder druk wanneer men nadenkt over de mogelijkheid dat Trump een derde nominatie voor het Hooggerechtshof kan doen. De gemiddelde leeftijd waarop de laatste elf rechters van het Hooggerechtshof met pensioen gingen was 80 jaar, en in 2019 waren twee van deze rechters zelfs al ouder dan dat. Ruth Bader Ginsburg was 86 en Stephen Breyer 81, beiden bekend als links-georiënteerd. Dit benadrukt hoe langzamerhand ideologische invloeden op de hoogste juridische macht worden bepaald door leeftijd en politieke benoemingen, en daarmee een mogelijk diepgaande impact hebben op de richting van de Amerikaanse democratie.

Wat deze situatie verder compliceert, is de voortdurende instabiliteit binnen het kabinet van Trump, gekenmerkt door het vele wisselen en het grote aantal 'acterende' bestuurders. Deze tijdelijke functionarissen omzeilen vaak de noodzakelijke goedkeuringsprocedures van de Senaat, wat duidt op een versluierde, ondoorzichtige machtsstructuur. Het vertrek van verschillende ministers en hoge ambtenaren binnen korte tijd schetst een beeld van een onstabiele bestuursstijl die meer leunt op flexibiliteit dan op vastberaden leiderschap. De uitlatingen van Trump zelf, waarin hij aangeeft “geen haast” te hebben met het benoemen van vaste functionarissen en de voorkeur geeft aan 'acting' posities, bevestigen zijn strategie om de traditionele checks-and-balances van het Amerikaanse bestuurssysteem te omzeilen.

Het omzeilen van de Senaat bij benoemingen betekent niet alleen het vermijden van formele goedkeuring, maar ook het ontbreken van publieke controle en debat, die cruciaal zijn voor het functioneren van een transparante democratie. Deze situatie versterkt de indruk van een politiek moeras waarin macht geconcentreerd en ondoorzichtig blijft, zonder dat het publiek voldoende zicht krijgt op de ware aard van het bestuur.

Trump’s campagnebeloften om het politieke moeras te ‘draineren’ bleken hol. In tegendeel, onder zijn presidentschap zijn de lobbyactiviteiten zelfs toegenomen, en zijn eigen administratie en ondernemingen stonden voortdurend onder onderzoek. De Mueller-rapporten toonden een omvangrijke Russische inmenging in de verkiezingen van 2016 aan, bedoeld om Trump te bevoordelen, en noemden tien gevallen van obstructie van de rechtsgang. Trumps voortdurende ontkenningen en het openlijk accepteren van buitenlandse inmenging in verkiezingen tonen een zorgwekkende houding ten opzichte van ethiek en democratische normen. Dit gedrag wekt wereldwijd ongerustheid over de kwetsbaarheid van de Amerikaanse democratie voor buitenlandse beïnvloeding en ondermijnt het vertrouwen in de eerlijkheid van verkiezingsprocessen.

De voortdurende schandalen en het gevangen zetten van verschillende voormalige Trump-gezanten wijzen op een systeem waarin persoonlijke loyaliteit en machtspolitiek prevaleren boven transparantie en rechtsstatelijkheid. De voorkeur voor tijdelijke functionarissen zonder volledige mandaat onderstreept een groeiend democratisch deficit, waarbij de constitutionele rol van de Senaat in benoemingen en toezicht wordt ondermijnd. Tegelijkertijd lijkt Trump bewondering te hebben voor autoritaire leiders zoals Kim Jong Un, waarbij hij openlijk uitspreekt dat hij wil dat zijn aanhangers hem net zo gehoorzamen als de onderdanen van dergelijke dictators.

Deze combinatie van autoritaire tendensen, politieke instabiliteit en het ontbreken van publieke controle roept fundamentele vragen op over de toekomst van de democratische instellingen in de Verenigde Staten. De situatie benadrukt hoe belangrijk het is om niet alleen naar het oppervlak te kijken, maar ook de diepere mechanismen te begrijpen die democratische processen ondermijnen. Democratie vereist niet alleen vrije verkiezingen, maar ook transparantie, verantwoordingsplicht en het respecteren van institutionele grenzen.

Belangrijk is dat de lezer beseft dat de stabiliteit van democratische systemen mede afhankelijk is van de voortdurende betrokkenheid van burgers en instellingen bij het beschermen van deze fundamenten. Het blindelings vertrouwen op charismatische leiders zonder kritisch toezicht creëert een gevaarlijke dynamiek waarin macht kan concentreren en misbruikt worden. Het politieke moeras waarover gesproken wordt, symboliseert niet alleen corruptie en wanbeheer, maar ook een erosie van democratische waarden die elke generatie moet bewaken en herstellen. Het inzicht dat democratische legitimiteit steeds herbevestigd moet worden door openheid en controle is essentieel om de toekomst van de rechtsstaat en vrijheid veilig te stellen.

Wat onthult een bibliografie over onze tijd?

Een bibliografie is zelden slechts een lijst van bronnen. In haar meest rauwe vorm biedt zij een spiegel aan de tijd waarin zij is samengesteld — een verzameling referenties die, bewust of onbewust, de contouren van ideologische, politieke en culturele spanningsvelden schetst. Wie nauwkeurig leest, herkent tussen de regels de echo’s van angst, controverse, manipulatie, en strijd om betekenis. Elk krantenartikel, elke academische publicatie en elk journalistiek rapport fungeert als een momentopname van een bredere maatschappelijke dynamiek die zelden neutraal is.

Zo worden de conflictlijnen tussen wetenschap en pseudowetenschap opvallend zichtbaar. De aanwezigheid van bronnen over antivaccinatiebewegingen, extreme toeristische gedragingen rondom rampgebieden zoals Tsjernobyl, en zelfs over het geloof in Wicca of helderziendheid toont aan hoe irrationele overtuigingen — in een wereld van ogenschijnlijk onbeperkte toegang tot kennis — standhouden of zelfs floreren. Tegelijkertijd reflecteren deze bronnen ook de wanhopige zoektocht van het individu naar zingeving, identiteit en controle in een complexe wereld.

Het discours rond de Amerikaanse politiek is niet minder onthullend. Artikelen die de mythevorming rondom 'deep state'-ideeën beschrijven, of het gebruik van racistische retoriek als mobiliserende strategie analyseren, tonen hoe taal wordt ingezet als wapen. De retoriek van ‘nepnieuws’, het bespotten van liberale waarden, of het ophemelen van economisch nationalisme is geen toevallige stilistische keuze — het is strategie. De bibliografie belicht de mechanismen waarmee deze strategieën gelegitimeerd, verspreid en geïnstitutionaliseerd worden via media, politieke instituties en zelfs academische instellingen.

Opvallend is ook hoe sterk de geopolitieke verhoudingen worden weerspiegeld in de keuze van bronnen. Van Thailand tot Syrië, van de ecologische gevolgen van voedselverspilling tot de wereldwijde tabaksproblematiek, de grenzen tussen binnenlandse en buitenlandse aangelegenheden vervagen. Informatie wordt steeds meer geglobaliseerd, maar interpretaties blijven hardnekkig lokaal, verankerd in nationale belangen, ideologische vooroordelen en culturele filters.

De aanwezigheid van filosofische werken, zoals die van Ernst Cassirer of Jean-Jacques Rousseau, tussen actuele journalistieke bronnen creëert een opmerkelijk spanningsveld. De Verlichting, ooit de bakermat van rationaliteit en universele waarden, wordt nu herlezen in het licht van post-truthpolitiek, mediafragmentatie en een diepe crisis van het publieke vertrouwen. Rousseau’s idee van vrijheid, Cassirer’s opvatting van symboliek — deze concepten zijn niet langer academische bespiegelingen, maar actieve elementen in de strijd om het publieke bewustzijn.

Bovendien reflecteert deze bibliografie de diepe versnippering van het maatschappelijke debat. Links en rechts bestaan niet meer als overzichtelijke tegenpolen; ze zijn uiteengevallen in een mozaïek van nichemedia, opinieblogs, alternatieve feiten en ideologisch geladen analyses. De vraag is niet langer alleen wat waar is, maar wie het zegt, in welke context, en met welk doel. De epistemologische verwarring is niet toevallig — zij is een kenmerk van een tijdperk waarin kennis zelf wordt gecommodificeerd, gepolitiseerd en gemanipuleerd.

Wat een dergelijke bibliografie onthult, is dat elke bron, hoe triviaal ook ogend, functioneert als een knooppunt in een netwerk van macht, ideologie en betekenisgeving. De keuze om een bepaalde bron op te nemen, en andere weg te laten, is op zichzelf een daad van positionering. In die zin is de bibliografie niet slechts een ondersteunend element in een tekst, maar een ideologische verklaring — een stille bekentenis van waar men staat, wat men ziet, en wat men weigert te zien.

Het is daarom essentieel voor de lezer om zich bewust te zijn van deze onderliggende structuren van kennisproductie. Neutraliteit bestaat zelden, zeker niet in tijden van sociale polarisatie, mediaoorlogen en structureel wantrouwen. Wat we lezen, waarom we het lezen en onder welke omstandigheden we het als legitiem beschouwen, zijn vragen die voortdurend gesteld moeten worden. Alleen dan kan een bibliografie werkelijk begrepen worden als wat zij is: een kaart van ons ideologisch landschap, een inventaris van onze overtuigingen, en een diagnose van onze tijd.

Hoe kan zwermintelligentie worden toegepast op cyber-fysieke systemen?
Hoe werkt de uniq-opdracht in Rust?
Wat is de rol van chelatietherapie bij veroudering en cardiovasculaire gezondheid?
Hoe beïnvloedden politieke bewegingen en media de Amerikaanse presidentsverkiezingen tussen 2008 en 2016?