De hedendaagse wereld is in een razendsnelle digitale transformatie, gedreven door de opkomst van nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI), augmented reality, virtuele interfaces en cyberbeveiliging. Deze ontwikkelingen bieden een ongelofelijke hoeveelheid mogelijkheden, maar brengen tegelijkertijd grote ethische en sociale vraagstukken met zich mee. Het boek Futureshock biedt een toegankelijke introductie tot de belangrijkste technologieën van onze tijd en verkent de manieren waarop deze onze wereld zullen veranderen. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de ethiek van AI, de rol van technologie in onderwijs en leren, en de uitdagingen die gepaard gaan met deze nieuwe digitale ecosystemen.

AI en ethiek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De ontwikkeling van AI-systemen heeft niet alleen technologische implicaties, maar ook ethische. AI kan immers beslissingen nemen die mensen beïnvloeden, van het bepalen van leningen tot het maken van juridische oordelen en het beheren van gezondheidszorg. Maar wie is er verantwoordelijk voor de beslissingen die een AI maakt? Wat gebeurt er als de AI fouten maakt, of zelfs discrimineert? Deze ethische dilemma’s staan centraal in de discussie over het gebruik van AI in de samenleving.

In dit boek wordt benadrukt dat ethiek in AI moet worden behandeld vanuit meerdere perspectieven. Zo wordt er gekeken naar ethische principes zoals utilitarisme, deontologie en deugdethiek, elk met hun eigen kijk op wat moreel juist is. Het concept van ‘ethiek wassen’ (ethics washing), waarin bedrijven zich publiekelijk als ethisch presenteren zonder daadwerkelijk veranderingen door te voeren, wordt besproken als een groeiend probleem in de AI-industrie. Dit vraagt om een kritische benadering van de manier waarop technologie wordt gepresenteerd en geïmplementeerd.

Naast ethiek is de impact van technologie op onderwijs een belangrijk onderwerp. AI biedt talloze mogelijkheden om leren te personaliseren, maar dit roept de vraag op hoe onderwijs kan worden hervormd in een wereld waar machines een steeds grotere rol spelen. Het klassieke onderwijsmodel, gebaseerd op lineaire en gestandaardiseerde curricula, wordt uitgedaagd door nieuwe onderwijstechnologieën die gebruikmaken van AI, data-analyse en adaptieve leermethoden. De toekomst van leren is waarschijnlijk meer gericht op zelfgestuurd en gepersonaliseerd onderwijs, waarbij studenten niet alleen kennis verwerven, maar ook vaardigheden ontwikkelen om kritisch na te denken over de technologieën waarmee ze werken.

Het is belangrijk te begrijpen dat technologie geen neutraal hulpmiddel is. De manier waarop technologie wordt ontworpen en gebruikt, is vaak doordrenkt van de waarden van degenen die haar ontwikkelen. Dit kan leiden tot een verschuiving van de macht en invloed naar technologische bedrijven en instellingen die het vermogen hebben om nieuwe technologieën te sturen. In een steeds meer gedigitaliseerde wereld moeten we ons afvragen hoe technologie kan worden ingezet voor sociaal welzijn, zonder dat het de autonomie van individuen of gemeenschappen ondermijnt.

De dynamiek van ethiek en technologie kan niet los van elkaar worden gezien. Het is essentieel om deze vragen te blijven stellen naarmate we verder de toekomst ingaan en de implicaties van AI en andere geavanceerde technologieën beter begrijpen. Technologie biedt een kans om de wereld te verbeteren, maar het moet met zorg en aandacht voor de ethische gevolgen worden toegepast. AI en technologie kunnen ons een diepere inzicht geven in ons eigen mens-zijn en in hoe we onze samenleving verder kunnen ontwikkelen, maar dit vereist dat we met de nodige wijsheid omgaan met de kracht die ze ons geven.

In het digitale tijdperk is het bovendien essentieel om na te denken over het milieu en de sociale impact van de technologieën die we ontwikkelen. De vraag rijst hoe we de technologie kunnen benutten voor een duurzamere toekomst en hoe we de schade aan het milieu kunnen minimaliseren die gepaard gaat met de productie en het gebruik van technologie. Dit vraagt om een holistische benadering, waarbij we niet alleen naar de technologische innovaties kijken, maar ook naar de bredere implicaties voor onze planeet en samenleving.

Wat belangrijk is om te begrijpen, is dat de huidige technologische veranderingen niet losstaan van bredere maatschappelijke trends. De introductie van AI en geavanceerde technologieën biedt een kans voor grotere efficiëntie, maar roept tegelijkertijd zorgen op over de centralisatie van macht en de verstoring van werkgelegenheid. In dit digitale tijdperk moeten we ook nadenken over de ethische keuzes die we maken als individuen, bedrijven en samenlevingen, en hoe we een balans kunnen vinden tussen vooruitgang en verantwoordelijkheid.

Hoe Technologie Het Onderwijs Van Morgen Vormgeeft

Het onderwijs bevindt zich op een kantelpunt. Terwijl veel studenten baat hebben bij de flexibiliteit van online leren, blijven vele docenten geconfronteerd met lege collegezalen en de vraag: "Wat is nog het nut hiervan?" Deze paradox roept de noodzaak op voor een heroverweging van hoe technologie kan worden geïntegreerd in klaslokalen om interactieve, samenwerkende en inspirerende leeromgevingen te creëren, die niet thuis te repliceren zijn. Het concept van een verbonden klaslokaal is een antwoord op de steeds veranderende behoeften van het moderne onderwijs.

Het idee van een verbonden klaslokaal is ontstaan uit de wens om fysiek aanwezige en online studenten naadloos te combineren, en zo een flexibele en toegankelijke leerervaring te bieden. Dit hybride onderwijsmodel maakt het mogelijk om fysiek aanwezige studenten samen te brengen met degenen die op afstand werken, zonder de kwaliteit van de interactie te verminderen. Technologische hulpmiddelen zoals grote videoschermen, geavanceerde audiosystemen en interactieve whiteboards worden essentieel om deze interactie te faciliteren, waarbij elke student, ongeacht hun locatie, zich volledig kan integreren in groepsdiscussies en lesactiviteiten. Dergelijke technologieën stellen studenten in staat om op een persoonlijke manier met hun docenten en medestudenten te communiceren, zelfs als zij zich aan de andere kant van de wereld bevinden.

De verbonden klaslokalen zijn een samensmelting van bestaande audiovisuele en netwerktechnologieën. Grote schermen tonen op schaal de beelden van remote studenten, waardoor ze een gezichtscommunicatie ervaren die nauwelijks verschilt van die in een fysieke ruimte. Geavanceerde audiosystemen maken gebruik van 3D-geluidstechnologie om geluid in een virtuele ruimte te plaatsen, terwijl interactieve whiteboards docenten en studenten in staat stellen om real-time inhoud en aantekeningen met elkaar te delen, waardoor de kloof tussen fysieke en virtuele aanwezigheid wordt verkleind. De grotere flexibele leeromgevingen die hierdoor mogelijk worden, bieden een veel breder scala aan leerervaringen, die tot de toekomst van het werk voorbereiden.

Het model van de verbonden klas wordt al toegepast in instellingen zoals de Universiteit van New South Wales, waar de faculteit Ingenieurswetenschappen een AI-gestuurd leslokaal heeft geïmplementeerd. Deze technologie is verbonden via Microsoft Teams en maakt het mogelijk om meerdere cameraweergaven dynamisch te combineren. Docenten en studenten kunnen moeiteloos met elkaar communiceren, wat de barrières van afstand en locatie doorbreekt. Dit "leslokaal van de toekomst" biedt een visie op hoe onderwijs in de post-pandemische wereld er uit kan zien, met technologie die de communicatie en samenwerking tussen studenten aanzienlijk verbetert.

Naast hybride klaslokalen biedt de integratie van Extended Reality (XR), die Virtual Reality (VR) en Augmented Reality (AR) omvat, veelbelovende mogelijkheden voor het onderwijs. Deze technologieën bieden studenten de kans om diepere, meer immersieve leerervaringen te krijgen. Wat ooit een ervaring was die beperkt bleef tot simulators voor professionele training, zoals vliegsimulators, wordt nu toegankelijk voor studenten van alle leeftijden. Flight simulators, die al in de jaren 1930 werden gebruikt, tonen hoe technologie een revolutie teweegbracht in het trainen van piloten. Dankzij geavanceerde grafische weergave, motion platforms en haptische feedback kunnen studenten situaties nabootsen die niet in de echte wereld mogelijk zouden zijn. Deze technologieën werden in de loop der tijd verfijnd en bewezen effectief in het verbeteren van leerresultaten en het waarborgen van de veiligheid in andere kritieke sectoren.

Net zoals het bouwen van een papieren maché vulkaan een belangrijke hands-on ervaring biedt voor leerlingen in de basis- en middelbare school, kan XR het onderwijs naar een nieuw niveau tillen. VR maakt het mogelijk om in de schoenen van een leerling te stappen die letterlijk naast een actieve vulkaan staat, om de grond onder hun voeten te voelen trillen en een uitbarsting in gedetailleerde visualisatie mee te maken. AR kan de klaslokalen omtoveren tot dynamische 3D-modellen van bijvoorbeeld de tektonische platen van de aarde. Deze technologieën bieden ongekende mogelijkheden om abstracte concepten en historische gebeurtenissen op een visuele en interactieve manier te leren.

Met de daling van de kosten van head-mounted displays (HMD’s) en andere VR-apparaten, komt de implementatie van VR in onderwijsinstellingen steeds dichterbij. Onderzoek toont aan dat hoewel leraren enthousiast zijn over de mogelijkheden van VR, de kosten en de ongelijkheid in toegang tot technologie nog steeds obstakels zijn. In "Bring Your Own Device"-klassen (BYOD) bijvoorbeeld, is het vaak een uitdaging om te zorgen voor gelijke toegang tot de benodigde technologie voor alle leerlingen. Toch is het vooruitzicht dat de kosten blijven dalen, waardoor VR uiteindelijk voor een breder publiek beschikbaar wordt, wat talloze nieuwe onderwijsmogelijkheden opent. Wanneer VR voor elke student toegankelijk is, zullen de toepassingen vrijwel onbeperkt zijn, van het simuleren van voedselvertering tot het verkennen van elektromagnetisme en het reizen door de tijd naar prehistorische tijdperken of andere planeten.

Het onderwijs staat aan de vooravond van een technologische revolutie die de manier waarop we leren voor altijd zal veranderen. De toekomst ligt in de handen van hybride leermethoden en technologieën zoals XR, die de kloof tussen fysiek en digitaal leren overbruggen. Het is van essentieel belang dat we blijven investeren in deze technologieën en leren van de successen die het verleden ons heeft geboden. Net zoals flight simulators de manier waarop we piloten trainen transformeerden, zal XR hetzelfde doen voor het onderwijs van de toekomst, met het potentieel om leerlingen overal ter wereld te betrekken bij leerervaringen die hen voorbereiden op een steeds veranderende wereld.