De rol van desinformatie in de politiek is niet iets van de afgelopen decennia, maar een eeuwenoude strategie die door diverse autoritaire leiders in de geschiedenis is ingezet om de massa te manipuleren en politieke macht te consolideren. De parallellen tussen de hedendaagse politieke situatie en de geschiedenis zijn treffend. Neem bijvoorbeeld de opkomst van Benito Mussolini in Italië, die op 39-jarige leeftijd de jongste Italiaanse premier werd. Zijn politieke succes was onmiskenbaar versterkt door zijn vaardigheid in het gebruik van propaganda en desinformatie. Mussolini had het talent om zijn publiek te betoveren met krachtige toespraken en slogan-achtige uitdrukkingen die hun verbeelding prikkelden. Zijn doel was niet alleen politieke macht, maar het opbouwen van een autoritair, onderdrukkend regime, waarin de vrijheid van de pers snel werd uitgeroeid.

Zijn gebruik van de pers als een instrument van staatsmacht had een directe invloed op de vrijheid van meningsuiting in Italië. In 1924 rechtvaardigde Mussolini zijn machtsgreep door te stellen dat de mensen hem gevraagd hadden om orde en stabiliteit te herstellen, niet om hen te bevrijden van een onderdrukking die zij niet eens als zodanig beschouwden. Dit idee van een 'volksbehoefte' werd niet alleen gebruikt als een manier om de democratie te ondermijnen, maar ook om de basis te leggen voor de onderdrukking van fundamentele vrijheden, waaronder de persvrijheid. Kort na zijn machtsgreep werden de meeste grote kranten in Italië gecensureerd, en wat overbleef, werd gecontroleerd door de staat, met slechts een schijn van onafhankelijkheid.

Deze tactiek van desinformatie en het inperken van persvrijheid werd door anderen, zoals Joseph Goebbels in Nazi-Duitsland, verder verfijnd. Goebbels begreep het belang van gecontroleerde informatie en manipuleerde de media om de publieke opinie in de gewenste richting te sturen. Net als Mussolini beschouwde hij de pers als een cruciaal instrument in het creëren van een volkse agenda. Hij veroordeelde Duitse kranten die niet in lijn waren met het nationaalsocialisme en voerde de zogenaamde ‘Gleichschaltung’ door, waarbij alle journalistieke uitingen in overeenstemming moesten zijn met de ideologie van het regime. Dit proces maakte elke vorm van tegenspraak onmogelijk en stelde de nazi’s in staat om hun politieke en sociale doelen ongestoord te realiseren.

De kunst van de leugen, zoals het werd toegepast door zowel Mussolini als Goebbels, heeft duidelijke overeenkomsten met de hedendaagse manipulatie van informatie via sociale media en andere communicatiemiddelen. Het creëren van verwarring en chaos, de zaaier van verdeeldheid en paranoia, is een gemeenschappelijk kenmerk van desinformatiecampagnes door de eeuwen heen. Wat we nu zien, met de opkomst van radicale conservatieve elementen die de mainstream media trachten te delegitimeren, lijkt verdacht veel op de praktijken van de autoritaire regimes van de 20e eeuw. Echter, in plaats van fysieke ministeries van waarheid, zoals in fascistische staten, zijn het nu de algoritmes van sociale netwerken die het werk doen. Dit heeft geleid tot een nieuwe vorm van culturele oorlog, waarin politieke actoren zich bedienen van desinformatie om hun tegenstanders te ondermijnen en verwarring te zaaien in de publieke opinie.

Naast de directe controle over de media, zoals het in de geschiedenis werd toegepast, speelt de verspreiding van complottheorieën een belangrijke rol in het versterken van desinformatie. In 2017 zei Kellyanne Conway, een adviseur van Donald Trump, dat de zogenaamde ‘Bowling Green Massacre’ in Kentucky werd uitgevoerd door twee Iraakse mannen, geradicaliseerd door ISIS. Dit verhaal bleek volledig verzonnen, maar Conway minimaliseerde de ernst van haar uitspraken door te stellen dat het slechts een ‘fout’ was. Dit incident is slechts één voorbeeld van hoe complottheorieën in de politiek worden gebruikt om groepen mensen te demoniseren en de publieke opinie te manipuleren.

Het gebruik van complottheorieën als politiek instrument is niet nieuw. De Machiavelliaanse strategie van het creëren van vijanden en het aansteken van paranoia werd al in de 16e eeuw beschreven als een middel om politieke macht te verkrijgen en te behouden. Het doel van deze strategie is eenvoudig: een valse realiteit creëren waarin de staat zich verdedigt tegen interne of externe vijanden, wat de leider de mogelijkheid geeft om zichzelf als redder van de natie te presenteren. Dergelijke theorieën zijn per definitie moeilijk te weerleggen, omdat ze altijd draaien om de stelling dat de werkelijkheid niet is wat het lijkt.

In de Verenigde Staten wordt de verspreiding van complottheorieën vaak versterkt door sensatiekranten en online platforms. Shows zoals Infowars, gepresenteerd door Alex Jones, zijn meesterwerken van desinformatie, ontworpen om angst en verwarring te zaaien, terwijl tegelijkertijd een conservatieve ideologie wordt gepromoot. Het model van de politiek geladen talkshow, dat al teruggaat naar de jaren 1920 met Father Charles E. Coughlin, heeft zich in de loop der tijd verder verspreid via de opkomst van radio, televisie en internet.

In deze moderne tijd, waar sociale media de macht hebben overgenomen, is de vorm van desinformatie veranderd, maar het doel is hetzelfde gebleven. De manipulatie van de publieke opinie is een voortdurende strijd voor politieke controle, waarbij de waarheid steeds meer wordt gemanipuleerd en verdraaid. Dit proces is vaak onzichtbaar, maar de effecten zijn diepgaand, aangezien het de samenleving verdeelt en polariseert.

Het is belangrijk te beseffen dat desinformatie en complottheorieën niet zomaar incidenten zijn. Ze zijn systematische strategieën die, wanneer ze succesvol zijn, langdurige schade aanrichten aan de fundamenten van een democratische samenleving. De dreiging die uitgaat van desinformatie ligt niet alleen in de valse informatie zelf, maar in de manier waarop deze de onderlinge vertrouwdheid en het sociale weefsel in een samenleving kan aantasten.

Hoe De Digitale Wereld De Waarheid Verandert: Manipulatie en Identiteit in Het Cyberspace

Met de opkomst van cyberspace wordt een nieuwe generatie geboren via twee verschillende baarmoeders: de biologische en de technologische. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 door buitenlandse actoren plaatsvond in deze digitale matrix, waar de grenzen tussen waarheid en leugen vervagen. Hier kunnen de geesten van mensen gemakkelijk worden “geëngineerd”, zoals Lanier angstvallig beschreef. De cyberaanval op Amerika was in wezen een oplichterij, waarbij hackers websites binnendrongen om inhoud op een misleidende manier te manipuleren. Het is dan ook geen ver stretching om te zeggen dat Facebook Trump de overwinning bracht.

Toen Facebook rond 2005 wijdverspreid werd gebruikt, werd het geprezen als een bevrijding van conformiteit en een kanaal voor het vrije uiten van meningen en het delen van wetenschappelijke en filosofische ideeën. Maar deze visie is snel verouderd. Het aantal vrienden lijkt meer een doel op zich dan het bespreken van diepere filosofische of esthetische kwesties. Het internet is voor velen verslavend geworden, terwijl ze op zoek zijn naar de reacties van anderen op hun dagelijks geüpdatete levens. De negatieve effecten op rationeel denken zijn subtieler en daardoor gevaarlijker. Digitale inboorlingen die zijn opgegroeid in de wereld van de matrix, kunnen het gevoel hebben dat de “realiteit” die zich op het internet ontvouwt, de enige optie is die voor hen beschikbaar is.

In het verleden boden sociale relaties, blijvende culturele tradities en stabiele werk-, levens- en vrijetijdspatronen de mensen de zekerheid dat stabiele betekenis en ervaring hen in de echte ruimte met elkaar verbonden hielden. Het internet heeft deze zekerheid echter verstoord, waardoor individuen nieuwe strategieën moeten ontwikkelen om de schokken van het dagelijkse leven te beheersen. Matrix-theorie, zoals het gemakshalve kan worden genoemd, zou kunnen verklaren waarom de leugens van iemand als Trump, een ware oplichter, zo gemakkelijk worden geaccepteerd door zoveel mensen. Zijn ideeën worden viraal verspreid via het internet, waar ze validiteit verkrijgen zonder enige verdienste. De Spaanse socioloog Manuel Castells heeft overtuigend betoogd dat de digitale revolutie ongekende veranderingen teweeg heeft gebracht in de manier waarop mensen controle over hun gevoel van identiteit willen verkrijgen. Het heeft geleid tot een spanning die hij de “net-versus-het-zelf” noemt. Het eerste vormt de organisatorische structuren die zich op het internet hebben ontwikkeld, en het tweede zijn de pogingen van mensen om hun identiteit (religieus, etnisch, seksueel, territoriaal of nationaal) in de nieuwe digitale omgeving vast te stellen.

Het is geen toeval dat Trump een meesterlijk gebruiker van Twitter is geworden, aangezien hij goed begrijpt dat mensen zich dagelijks onderdompelen in de digitale omgeving. Toegang tot de geest van mensen, weet Trump, is via het scherm. Marshall McLuhan beweerde dat de media waarin informatie wordt opgenomen en verzonden, bepalend zijn voor het vormgeven van trends en het uitstippelen van toekomstige vooruitgang, aangezien ze de menselijke vermogens aanzienlijk uitbreiden, de geest opnieuw afstemmen en zo leiden tot een herbedrading van de hersenen. Zo voelen we ons, door simpelweg onze televisies in te schakelen, websites te bezoeken of sociale media te gebruiken, verbonden met anderen, maar vaak op een abstracte manier, in plaats van in de echte ruimte. De omgeving waarin we interactie hebben, creëren en onszelf uitdrukken, is niet langer de fysieke ruimte, maar een elektronische ruimte, waarin dagelijkse interacties en communicatie steeds virtueler worden. In deze ruimte wordt de geest blootgesteld aan subtiele manipulatie, omdat deze de informatie niet filtert, maar deze eenvoudigweg ondoordacht absorbeert.

De onverwachte en onvoorspelbare opkomst van Donald Trump werd versterkt door deze situatie. De hacking van de verkiezingen speelde in op de resentimenten die in Amerika tussen conservatieve overtuigingen en de nieuwe liberale praktijken van eerdere liberale administraties waren gegroeid. De advertenties die werden gebruikt in de hacking hebben ongetwijfeld de geesten beïnvloed, aangezien we allemaal gewend zijn geraakt om de informatie op een scherm voor waar aan te nemen. Wanneer we geconfronteerd worden met de mogelijkheid dat we bedrogen zijn, wat cognitieve dissonantie veroorzaakt, neigen we ertoe om het relevante bewijs te verwerpen. Na de verkiezingen interviewden verschillende tv-nieuwsorganisaties Trump-ondersteuners, waarbij hen werd uitgedaagd met de “feiten” dat ze beïnvloed waren door de hacking. Het is dan ook geen verrassing dat de meesten van hen de uitdaging afwezen, zeggend dat de informatie waar was. Anderen gaven toe dat het misschien onwaar was, maar dat het toch “de waarheid vertelde zoals het is”.

Bijna alles wat Trump zegt of doet, is nep, te beginnen met zijn slogan “Make America Great Again”, die slechts één woord verwijderd is van plagiaat, aangezien Ronald Reagan de slogan “Let’s Make America Great Again” bedacht. Maar in een wereld die wordt geregeerd door leugens en dubbelzinnigheid, geloven mensen dat Trump het bedacht heeft, zoals hij ten onrechte beweert. De betekenis van MAGA is puur dubbeldenken, omdat het onmogelijk is het precies vast te leggen. Het kan voor iedereen iets anders betekenen. Om deze reden wordt de cognitieve dissonantie die ontstaat wanneer Trumps leugens worden blootgesteld, makkelijk opgeheven. Het kan gemakkelijk in elke ideologie of mythologie worden aangepast.

Het is relevant om de theorie van Machiavellian Intelligence te overwegen, aangezien het suggereert dat evolutie de bron van de bedrog in onze soort is. Hoewel dit idee niet overal standhoudt – aangezien liegen niet wordt aangetroffen bij alle primaatsoorten of in alle menselijke culturen – is er één element van Machiavellian Intelligence dat het overwegen waard is. Het idee dat liegen meer een mannelijke dan een vrouwelijke neiging is, vindt enige psychologische ondersteuning. Er zijn aanwijzingen dat Machiavellisme vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen, hoewel het bij iedereen, ook kinderen, kan voorkomen. Iedereen liegt, ongeacht geslacht, maar niet iedereen is een meesterlijk leugenaar. De meesters van de leugen in de geschiedenis waren typisch mannelijk. Zeker, dat is wat Machiavelli dacht.

Wat maakt Jupiter zo uniek als een gasreus?
Hoe Functionele Kleurstoffen Innovatie Brengen in 3D-Printen
Wat is de grens tussen overleving en zelfvernietiging bij mimicry in de natuur?
Hoe de zwakke convergentie en de rol van strakke verzamelingen de waarschijnlijkheidsmetingen beïnvloeden
Hoe de gemiddelde Itô stochastische differentiaalvergelijking een benadering biedt van het originele systeem